Kartonning asosiy turlari va undan foydalanish. (III sinf)
Yupqa karton bilan ishlashni o`quvchilar III sinfda qog`oz bilan
ishlashning asosiy usullarini o`zlashtirish va bu material tasnifi hamda
muhim sifat xususiyatlari, qog`ozning muhim xususiyatlari to`g`risida
yetarlicha tasavvur to`plagandan keyin boshlaydilar.
3-sinf o`quvchilari karton, uning turlari, tasnifi, muhim
xususiyatlari, qo`llanishi va ishlov berish usullari to`g`risidagi
ma‘lumotlarini umumlashtirish uchun o`qituvchi texnologiya darslari
da turli metodlardan foydalanadi: aytib berish va tushuntirish,
suhbatlar, ko`rsatib berishlar, kuzatishlar va eng oddiy tajribalar.
Amaliy ishlar jarayonida kartondan turli buyumlar va ularning
detallarini tayyorlashda o`quvchilar bularni bilib oladilar.
Turli amaliy maqsadlarda qo`llaniluvchi material sifatida karton
to`g`risidagi ma‘lumotlarni o`quvchilarga asta-sekin berib borish
maqsadga muvofiq bo`lib, ular o`quvchilar bu material turlari, uning
muhim xususiyatlari, qo`lda ishlov berish xususiyatlari, buyumlardan
foydalanish sharoitlari to`g`risida tasavvurlarning to`planishiga qarab
beriladi. Bunday ma‘lumotlarni o`quvchilarga berish uchun materialni
tanlashda
o`qituvchi
odatda
o`quvchilarda
to`plangan
hayot
tajribalaridan foydalanadi.
O`quvchilar odatda kartondan jilddan, kitob muqovalari, qutilar,
stol
usti
o`yinlar,
poyafzal
tayyorlashda
qo`llanish,
o`quv
ko`rgazmalar tayyorlashda foydalanilishini eslaydilar. O`quvchilarga
kartondan ishlab chiqarishda, qurilishda foydalanilishi, masalan asosi
bitum shimdirilgan kartondan iborat bo`lgan tol va ruberoidning
qo`llanishi to`g`risida hikoya qilib berish foydali.
Ko`p tarqalgan karton turlari namunalarining sinf to`plamini
birgalikda tuzish karton, uning qo`llanishi, asosiy turlari va
xususiyatlari
to`g`risidagi
bilimlarni
umumlashtirish
va
218
tizimlashtirishga yordam beradi. Vazifasiga ko`ra hamda karton
tayyorlash tarkibi bo`yicha tizimlangan karton namunalarini to`plash
alohida qiziqish kasb etadi. O`quvchilar e`tiborini kartonlarning
qalinligi, zichligi, yuza pardozi, rangiga ko`ra tasniflashga qaratish
muhim. Masalan, aytish mumkin: pressshpan – yuqori zichlik va
mustahkamlikdagi karton, elektrokarton – silliq yaltiroq yuzali zich
karton, rangli karton. Karton bilan umumiy tanishib chiqqach
o`quvchilar ishlarni bajarish uchun karton tanlashga ongli yondasha
boshlaydilar.
13-rasm. Karton xususiyatlarini o`rganish:
1 – kartonning sinf ko`rgazmali majmuasi; 2 – karton asosiy
xususiyatlarini o`rganish uchun karton tarqatma namunalari to`plami
O`quvchilarga kartonning hamma turlari ham kichik maktab
o`quvchilari kuchlari bilan ishlov berishga to`g`ri kelmasligini
tushuntirish zarur. Masalan, texnologiya darslari da nisbatan yupqa -
qalinligi 1-1,5 mm bo`lgan kartonlardan foydalanish mumkin.
Kartonning ba‘zi turlari, masalan pressshpan, poyabzal kartoni,
elektrokarton, shunchalik yuqori zichlik va mustahkamlikka egaki,
ularni nafaqat oddiy qaychi, bichish qaychilari bilan ham kesib
bo`lmaydi. Boshlang`ich sinf o`quvchilariga kartonni chiziq bo`ylab
Makalatura
219
pichoq bilan kesish operatsiyasi to`g`ri kelmaydi, chunki katta
mushaklar kuchini talab etadi.
Karton to`plamini tuzishda qog`oz to`plamini tuzishdagidek
namuna tanlash, joylashtirish va belgilashga bo`lgan yondashuv
saqlanib qoladi (13-rasm).
|
