partaga
ishqab
yumshatmaslik, maxsus taxtachada yoki klyonka, sintetik qog'ozcha
ustida yumshatish, kiyimlariga surtmaslik uqtiriladi. Chunki partani
plastilin ishqab qo'ysa, kitob-daftarlari yopishadi, sifati buziladi,
yirtiladi, parta ham xunuk bo'ladi. Qolaversa, kiyimlariga yuqadi, iflos
bo'ladi. Ifloslangan partani hadeganda tozalab bo'lmaydi. Partani toza
tutish bilan maktab mulkini asragan bo'ladi hamda hozirgi iqtisodiy
239
taqchillik davrida maktab mulkini tejaydi. Shuningdek, plastilin ham
tejaladi. Yuqoridagi omillarni bosqichma-bosqich o'stirib, rivojlantirib
borilishi o'quvchilarda tejamkorlik sifatlarining shakllanishiga olib
keladi.
O'quvchi 2-sinfga o'tgach, endi turli tabiiy materiallar bilan
ishlash asta murakkablashib boradi. 2-sinf o'quvchisi xilma-xil
materiallar, yog'och, metall, loy, qum kabilardan narsa-buyumlar
tayyorlashni o'rganadilar. Endi o'quvchilar ayrim asboblardan
foydalanishni, asboblar bialn ishlashda texnika xavfsizligi qoidasiga
rioya qilishni va bu bilan o'zlarining sog'liqlariga zarar keltirmagan
holda asboblarni ham asrab-avaylashni o'rganadilar. Shu yo'nalishda
o'quvchilarda o'yinchoqlar yasash va turli materiallarni ishlatishda
tejamkorlik hissiyoti chuqurlashtirilib, singdirib boriladi. 3-sinfga
o'tganda bu holat yana ham kengroq shakllantiriladi. Bunday ijobiy
fazilatlarni o'quvchilarning turli materiallardan maketlar, texnik
o'yinchoqlar, yog'och va fanerdan gul tuvaklarini (guli bilan) qo'yish
uchun naqshli tokchalar, stellyajlar; yumshoq simlar yordamida turli
shaklli o'yinchoqlar yasashlarida ko'ramiz.
Turli materiallar bilan ishlash turidan tashqari texnik modellash,
ya'ni konstruktorlar bilan ishlash, qishloq xo'jalik mehnati hamda o'z-
o'ziga xizmat turlari borki, bu mehnat turlarini o'quvchilarga
singdirishda ham tejamkorlikka alohida e'tibor beriladi.
Konstruktor to'plamlari bilan ishlashda bolalar texnik modellar
yasaydilar, shu tariqa ularda qurish-yasash, konstruktorlik qobiliyatlari
o'sib boradi. Mehnat darslarida texnik modellar-samolyot, mashina,
parovoz, paroxodlar haqida tushuncha berib borish bilan birga shu
texnika vositalari inson mehnatini osonlashtirgani haqida to'xtalib, ana
shu texnikani asrab, uzoq vaqt ishlatish bilan hayotimizda
tejamkorlikka erishayotganligimizni, hayotimiz farovon bo'lib
borayotganligini
tushuntiradi.
4-sinfda
o'tar
ekanmiz,
elektr
energiyasini tejash kerakligini, u inson hayotida nafaqat yoritish
vazifasini bajarishi, balki sanoat va qishloq xo'jaligida, oziq-ovqatlar
ishlab chiqarishda dvigatellarni, katta zavodlarni yurgizishi haqida
tushuncha beramiz.
Mehnatning boshqa turlarida ham tejamkorlikning zarurligi
haqida fikr yuritilsa, suhbatlar o'tkazilsa, ko'zlangan natijaga erishishi
mumkin.
|
