2.3. Saqlanish qonunlarining taxminiy bajarilish shartlari.
ifodadan ko`rinib turibdiki, jism yoki jismlar sistemasi impulsining o`zgarishi faqat jismga yoki jismlar sistemasiga ta’sir etuvchi kuchning kattaligiga bog`liq bo`lmay, balki uning ta’sir etish vaqtiga ham bog`liqdir.
Kuch yetarlicha kichik vaqt ta’sir etganda jism impulsi ning o`zgarishi juda kichik bo`lishi mumkin. Demak, tashqi kuchlar qisqa vaqt ta’sir etgan holda ochiq jismlar sistemasi uchun ham impulsning saqlanishi to`g`risida ma’lum aniqlik bilan aytish mumkin.
Mana shu aytilganga rangli varaqdagi ko`rsatilgan fotosurat yorqin misol bo`la oladi. O`q apelsinni teshib o`tganligini ko`rib, o`qning apelsinga ta’sir kuchi juda ekanligiga ishonch hosil qilish mumkin. Biroq apelsin qo`zg`almas (u mahkamlanmagan bo`lsa ham). Bunga sabab shuki, o`q tezligi juda katta, o`qning apelsin bilan o`zaro ta’sirlanish vaqti juda qisqa, shu sababli impuls o`zgarishi juda kichik bo`ladi.
Shunga o`xshash hodisani qo`zg`almas aylanish o`qiga bo`lgan jismga kattaligi ancha katta bo`lgan kuchlar momentining qisqa muddatli ta’siri misolida ko`rish mumkin. O`q eshikka tekkanda uni oson teshib o`tadi, biroq eshik ochilmaydi, ya’ni uning impuls momenti deyarli o`zarmaydi. Xuddi shu eshikni unga barmoq bilan uzoq vaqt ta’sir etib ochish mumkin.
|
