|
Chirchiq Davlat pedagogika Universiteti
|
| bet | 3/8 | | Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 62,9 Kb. | | #255867 |
Bog'liq Paythonda siklik operatorlarO‘rganish oson: Python nisbatan kam sonli kalit so‘zlar, oddiy tuzilish va aniq belgilangan sintaksisga ega;
Tushunish va o‘qish oson: Python kodi juda aniq va yodda qoladigan tarzda yoziladi;
Unda ishlash juda ham qulay: Python ning muvaffaqiyati – manba kodining tuzilishi juda sodda va tushunarli;
Python kattagina standart kutubxonaga ega: Python ning eng qudratli jihatlaridan biri kutubxonaning asosiy qismi juda portative va UNIX, Windows va Macintoshda o‘zaro faoliyat platformalar bilan mos keladi;
Interaktiv usulda ishlash imkoniayti mavjud: Python da terminalda ishlash uchun juda qulay, natijalarni terminalda test qilib ko‘rsa ham bo‘ladi;
Bu til moslashuvchan hisoblanadi: Python keng apparat platformalarida ishlaydi va barcha platformalarda bir xil interfeysga ega;
Kengaytirilish imkoniyatalariga ega: Python tarjimoniga past darajadagi modullarni qo‘shishingiz mumkin;
Ma’lumotlar bazalari bilan ishlash qulayligi: Python barcha a’lumotlar bazasini qo‘llab quvvatlaydi;
GUI dasturlashni amalga oshirish imkoniyati: Python Windows MFC, Unix, X Window kabi platformalarga GUI dasturlar tuzishni qo’llab quvvatlaydi;
Moslashuvchanligi: Python qobiq buyruq fayliga qaraganda, katta dasturlarga yanada yaxshi moslashish va ularni qo‘llab-quvvatlash imkonini beradi;
Funksional va tuzilgan dasturiy usullarni va obyektga yo‘naltirilgan dasturlashni qo‘llab-quvvatlaydi;
I BOB. Pythonda siklik operatorlar boshqarishga qo’yilgan talablar
Dasturlash tillarida parametrli sikllarni tashkil qilish
Takrorlanuvchi algoritm yoki dasturning bir necha marta (shu jumladan nolmarta) takrorlanishi mumkin bo'lgan qismidir. Har bir siklik tashkil etuvchilar sikl sarlavhasi bilan boshlanadi va yakuniy tasdiq bilan tugaydi. Ularning orasida "sikl tanasi" deb nomlangan operatorlar mavjud. Siklning tanasini tashkil etuvchi buyruqlar (operatorlar) bajarilishining takroriy soni siklni tugatish sharti bilan belgilanadi. To'xtatish sharti sikl parametrlari (sikl o'zgaruvchisi) deb nomlangan maxsus o'zgaruvchining ma'lum bir qiymatiga erishishi yoki ma'lum bir shartning bajarilishi (bajarilishini tugatish) bo'lishi mumkin.
Dasturlash tillarida parametrli sikllarni tashkil qilish uchun FOR ("uchun") operatoridan foydalaniladi va shartli sikllarda WHILE ("aslo") aralash operatoridan foydalaniladi. Parametrli sikl holatida siklning takrorlanish soni ("takrorlanishlar") oldindan ma'lum va sikl sarlavhasida maxsus ifoda bilan belgilanadi, shartli sikl bo'lsa, har bir keyingi takrorlash bilan siklning tugatish holatini tekshirish kerak.
Agar sikldan tanasida operatorlarni yozish paytida xatolik yuz bersa, siklni tugatish sharti hech qachon bajarilmaydi va sikl cheksiz bo'ladi ("dastur Takrorlanuvchi").
Bir o'lchovli massivlar bilan ishlash uchun parametrli sikllardan foydalanish tavsiya etiladi, chunki takroriy sonlarni sikl boshlanishidan oldin aniqlash mumkin. Bunday holda, massiv elementlarini kiritish uchun parametrli sikl talab qilinadi va sikllar ushbu elementlar bilan har qanday harakatlarni bajarish va natijalarni namoyish qilish uchun ham talab qilinishi mumkin.
Sikllarni biron bir hodisa ro'y bermaguncha ma'lumot kiritiladigan (ba'zi bir manbadan kelgan) vaziyatda ishlatish tavsiya etiladi. Bundan tashqari, barcha ishlov berishlarni ko'pincha massiv yaratmasdan bajarish kerak, chunki elementlarning soni oldindan ma'lum emas.
Oddiy vazifalarni ko'rib chiqing, ularning yechimi siklda hisoblashni talab qiladi.
Python-da parametrli sikllarni tashkil qilish juda oson. Python-da funktsiyalar orqali parametrlarni o'zgartirish oson va sodda.
python
def salom(ism):
print("Salom, " + ism + "!")
# Funktsiyani chaqirish orqali parametr sifatida qiymat uzatish
salom("Ali")
Bu kodda "salom" nomli funktsiya "ism" deb nomlangan birta parametr qabul qiladi. Funktsiyani chaqirishda esa "Ali" qiymati beriladi.
Agar ko'p parametrlarni qabul qilish kerak bo'lsa:
python
def salom(ism, yosh):
print("Salom, men " + ism + ", " + str(yosh) + " yoshdaman!")
# Birinchi parametr sifatida ism, ikkinchi parametr sifatida yosh uzatiladi
salom("Ali", 25)
Bu kodda "salom" nomli funktsiya ikkita parametr qabul qiladi: "ism" va "yosh". Funktsiyani chaqirishda esa ikkita qiymat beriladi.
Shuningdek, nomlangan (keyword) parametrlarni ham ishlatish mumkin:
python
def salom(ism, yosh):
print("Salom, men " + ism + ", " + str(yosh) + " yoshdaman!")
Parametrlar nomi bilan qiymat uzatish
salom(yosh=25, ism="Ali")
Bu usulda parametrlarni qatorda qo'yish, ularni ism va qiymatlarini hamani bir joyda yozish imkonini beradi.
Python-da parametrlarni qabul qilishning boshqa xil usullari ham mavjud, ammo yuqoridagi misollar yuqori darajada oson va mashhur bo'lgan usullardir.
Afsuski, dasturlashda sikllar bilan bog'liq bir nechta turli masalalar mavjud. Ular qo'shimcha alohida qo'llanilgan talablarga ega bo'lishi mumkin. Quyidagi misollarda sizga dasturlashda sikllar bilan bog'liq bir nechta turli masalalar beraman:
1. **Ro'yxatdagi eng katta va eng kichik elementlarni topish:**
Berilgan ro'yxatda eng katta va eng kichik elementlarni toping.
python
raqamlar = [5, 3, 8, 1, 6]
eng_katta = raqamlar[0]
eng_kichik = raqamlar[0]
for raqam in raqamlar:
if raqam > eng_katta:
eng_katta = raqam
if raqam < eng_kichik:
eng_kichik = raqam
print("Eng katta raqam:", eng_katta)
print("Eng kichik raqam:", eng_kichik)
2. **Ro'yxatdagi toplamlarni hisoblash:**
Berilgan ro'yxatdagi barcha elementlarni yig'indisini hisoblang.
python
raqamlar = [5, 3, 8, 1, 6]
jami = 0
for raqam in raqamlar:
jami += raqam
print("Ro'yxatdagi elementlar yig'indisi:", jami)
3. **Faktorialni hisoblash:**
Berilgan sonning faktorialini hisoblang.
python
n = 5
faktorial = 1
for i in range(1, n + 1):
faktorial *= i
print(n, "ning faktoriali:", faktorial)
4. **Ro'yxatni teskari tartibda chiqarish:**
Berilgan ro'yxatni teskari tartibda chiqaring.
python
raqamlar = [5, 3, 8, 1, 6]
teskari_raqamlar = []
for i in range(len(raqamlar) - 1, -1, -1):
teskari_raqamlar.append(raqamlar[i])
print("Teskari tartibdagi raqamlar:", teskari_raqamlar)
Python'da sikllar (sikl bayonnomalari) dasturda bajariladigan turli vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. Sikllar, bir nechta marta qaytariladigan dasturiy algoritmlarni tuzishda katta ahamiyatga ega. Quyidagi xulosa bilan Python'da sikllarni boshqarishga qo'yilgan talablarga ega bo'lib ko'rsatilgan:
1. **Takrorlash (Iteration):** Sikllar ko'p marta bajariladigan amallar uchun ishlatiladi. Misol uchun, ro'yxatdagi har bir elementni tekshirish, ma'lum bir sonning faktorialini hisoblash, yoki matnning har bir belgisini chiqarish uchun sikllar ishlatiladi.
python
raqamlar = [1, 2, 3, 4, 5]
for raqam in raqamlar:
print(raqam)
n = 5
faktorial = 1
for i in range(1, n + 1):
faktorial *= i
matn = "Python"
for harf in matn:
print(harf)
2. **Shartlar bilan ishlash:** Sikllar shartlar bilan bog'liq vazifalarni bajarishda foydalaniladi. Masalan, berilgan bir ro'yxatning elementlarini tekshirish va shartlarga mos kelganlarini aniqlash.
python
raqamlar = [1, 2, 3, 4, 5]
for raqam in raqamlar:
if raqam % 2 == 0:
print(raqam, "juft son")
else:
print(raqam, "toq son")
3. **Sikl operatorlarining boshqarilishi:** Sikllarda `break` va `continue` operatorlaridan foydalanish mumkin. `break` siklni to'xtatadi, `continue` esa keyingi takrorlangan harakatni boshlaydi.
python
for i in range(10):
if i == 5:
break
print(i)
for i in range(10):
if i % 2 == 0:
continue
print(i)
Python'da sikllar juda kuchli va qulay. Ularni foydalanish bilan dasturlashda bir qadam oldinga yo'l oldinga qo'yish mumkin. Agar qo'shimcha savollar bo'lsa, menga yozing!
Bu misollar dasturlashda sikllar bilan bog'liq turli xil vazifalarni bajarish uchun yordam beradi. Har bir misol masala turiga va tegishli shartlarga ega. Agar qo'shimcha misollar yoki qanday bo'lishi haqida savollar bo'lsa, menga yozing.
|
| |
