1-MA’RUZA
DASTGOH MOSLAMALARI TO‘G‘RISIDA UMUMIY
MA’LUMOTLAR
Ma’ruza rejasi
1.Universal, ixtisoslashtirilgan va maxsus moslamalar.
2.Moslamalarii tashkil etuvchi elementlar-o‘rnatish, yo‘naltiruvchi, siqish va xokazo
elementlar va ularni tanlash.
3.Moslamalarni, qism va detallarini standartlashtirish va unifikatsiyalash.
4.Universal-yig‘ma (UYM) va boshqa moslamalar.
5.Moslamalarni hisoblash va loyihalash asoslari.
Tayanch so‘z va iboralar:
Universal moslamalar, ixtisoslashtirilgan
moslamalar, maxsus moslamalar, moslamalarni tashkil etuvchi elementlar,
moslamalarni standartlashtirish va unifikatsiyalash, universal-yig‘ma moslamalar,
. Moslamalarni hisoblash.
Dastgoh moslamalari va ularning zamonaviy mashinasozlikdagi
axamiyati.
Mashinasozlikda moslama deb, mexanik ishlov berish operatsiyalarini,
yig‘ish va nazorat qilish ishlarini bajarish uchun foydalaniladgan yordamchi
qurilmaga aytiladi.
Ular o‘zida ishlov berishda detalni to‘g‘ri o‘rnatish va maxkamlash yoki
ishlov berishda asbobni maxkamlash va yo‘naltirish uchun xizmat qiladigan
dastgohlarni qo‘shimcha almashib turadigan jihozini tasavvuf qiladi.
Zamonaviy mexanik yig‘uv sexlarida ko‘p sonli moslamalar joylashgan yirik
seriyali va ommaviy ishlab chiqarishlarda bitta ishlab chiqariladigan detalga
o‘ntagacha moslama to‘g‘ri keladi.
Dastgoh moslamalarini qo‘llashdagi asosiy afzalliklar quyidagilardan iborat:
- belgilashni bartaraf etish va ko‘p o‘rinli ishlov berish imkoniyati hisobiga ish
unumdorligining oshishi;
- o‘rnatishda o‘lcham-belgilashlarni va sub’yektiv tasnifiga bog‘liq bo‘lgan
xatoliklarni bartaraf etish hisobiga ishlov berish aniqligini oshishi;
- jihozlarni texnologik imkoniyatlarini kengaytirishi, shuningdek eskirgan
dastgohlardan foydalanish imkoniyatlari ortishi. Masalan, bir shpindelli parmalash
dastgohiga kallakni o‘rnatishda ko‘p shpindelli parmalash dastgohi o‘rnini bosadi
yoki yoyilgan dastgohlarida teshiklarga aniq ishlov berishni amalga oshirish
mumkin, chunki asbobning talab qilgan yo‘nalishini moslamaning konduktorli
vtulkalari ta’minlaydi.
-ishchilarni mehnat sharoitlarini yengillashtirishi.
Dastgoh moslamalari maxsuslashtirilganlik darajalari bo‘yicha quyidagilarga
bo‘linadi:
- juda ko‘p, turli xildagi detallarga ishlov berish uchun belgilangan universal
moslamalar (mashinali tiski, patronlar, bo‘luvchi kallak va boshqalar);
- qo‘shimcha yoki almashuvchan qurilmalardan foydalanish yo‘li bilan ma’lum
detalga ishlov berish uchun sozlangan, o‘zida universal moslamani tasavvuf etuvchi
ixtisoslashtirilgan moslamalar;
- berilgan detalni mexanik ishlov berishning ma’lum operatsiyasini bajarish uchun
belgilangan maxsus moslamalar.
|
