|
Sharshara modeli(kaskad modeli)
|
| bet | 3/7 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 242,92 Kb. | | #248167 |
Bog'liq MUS Akobir Sharshara modeli(kaskad modeli)
Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonining birinchi nashr etilgan modeli yirik harbiy tizimda qo'llaniladigan muhandislik jarayonlari modellaridan olingan (Royce 1970). U 2.1-rasmda ko'rsatilganidek, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonini bir necha bosqichlardan iborat. Bir bosqichdan ikkinchisiga o'tgan kaskad tufayli ushbu model sharshara modeli yoki dasturiy ta'minotning hayotiy sikli sifatida tanilgan. Sharshara modeli rejaga asoslangan jarayonga misoldir. Printsipial jihatdan, dasturiy ta'minotni ishlab chiqishni boshlashdan oldin barcha jarayonlar rejalashtirib chiqiladi.
Sharshara modelining bosqichlari dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning asosiy faoliyatini bevosita aks ettiradi:
Talablarni tahlil qilish va aniqlash. Tizim xizmatlari, cheklovlari va maqsadi tizim foydalanuvchilari bilan maslahatlashgan holda belgilanadi. Keyin ular batafsil tavsiflanadi va tizim spetsifikatsiyasi sifatida xizmat qiladi.
Tizim va dasturiy ta'minotni loyihalashtirish. Tizimlarni loyihalash jarayoni apparat yoki dasturiy ta'minot tizimlariga talablarni taqsimlab beradi. U umumiy tizim arxitekturasini aniqlaydi. Dasturiy ta'minot loyihalashtirish jarayoni asosiy dasturiy ta'minot tizimining abstraktsiyalarini va ularning munosabatlarini aniqlash va tavsiflash vazifalarini o'z ichiga oladi.
Amalga oshirish va modullarni testdan o'tkazish. Ushbu bosqichda dasturiy ta'minot loyihasi dasturlar to'plami yoki dasturiy modullar sifatida ishlab chiqiladi. Modularni testlash bosqichida har bir modul o'z spetsifikatsiyasiga mos kelishini tekshirib chiqiladi.
Integratsiya va tizimni testlash. Alohida dastur modullari yoki dasturlari dasturiy ta'minot talablari bajarilishini ta'minlash uchun to'liq tizim sifatida birlashtiriladi va testdan o'tkaziladi. Sinovdan so'ng dasturiy ta'minot tizimi mijozga etkazib beriladi.
Foydalanish va texnik xizmat ko'rsatish. Odatda, bu hayot tsiklining eng uzoq bosqichidir. Tizim o'rnatiladi va amaliy foydalanishga topshiriladi. Texnik xizmat ko'rsatish hayot tsiklining oldingi bosqichlarida aniqlanmagan xatolarni tuzatishni, tizim modullarini ishlab chiqishni yaxshilashni va yangi talablar aniqlanganda tizim xizmatlarini kengaytirishni o'z ichiga oladi.
Aslida, sharshara modelidagi har bir bosqichning natijasi tasdiqlangan ("imzolangan") bir yoki bir nechta hujjatdan iborat bo’ladi. Keyingi bosqich oldingi bosqich tugamaguncha boshlanmasligi kerak. Yuqori ishlab chiqarish xarajatlarini talab qiladigan apparat ta’minotini ishlab chiqishda bu mantiqan to'g'ri narsa. Biroq, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun bu bosqichlar bir-biriga mos kelishi va ma'lumotlarni bir-biriga etkazib berib turishi lozim. Loyihalash jarayonida talablar bilan bog'liq muammolar aniqlanishi; kodlash paytida loyiha muammolari topilishi mumkin va boshqalar. Dasturiy ta'minot jarayoni, amalda, hech qachon oddiy chiziqli model bo’lmaydi, balki bir bosqichdan ikkinchisiga qayta aloqa qilish xususiyatiga ega bo’lishi kerak.
Jarayon davomida yangi ma'lumotlar paydo bo'lganligi sababli, oldingi bosqichlarda ishlab chiqarilgan hujjatlar kerakli tarzda o'zgartirilib borishi kerak. Misol uchun, agar talabni amalga oshirish juda qimmat ekanligi aniqlansa, ushbu talabni olib tashlash uchun talablar hujjatini o'zgartirish kerak. Biroq, bu mijozning roziligini talab qiladi va umumiy ishlab chiqish jarayonini kechiktiradi.
Natijada, mijozlar ham, ishlab chiquvchilar ham dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasini muddatidan oldin muzlatib qo'yishi mumkin, shunda unga boshqa o'zgartirishlar
kiritilmaydi. Afsuski, bu muammolar keyinchalik hal qilish uchun qoldirilishi, e'tiborga olinmaganligi anglatadi. Talablarni muddatidan oldin muzlatish tizim foydalanuvchi xohlagan narsani qilmasligini anglatadi. Bu, shuningdek, noto'g'ri tuzilgan tizimlarga olib kelishi mumkin, chunki loyiha muammolari amalga oshirish uslublari orqali chetlab o'tish mumkin.
Hayot tsiklining yakuniy bosqichida (ishlash va texnik xizmat ko'rsatish) dasturiy ta'minot foydalanishga topshiriladi. Dasturiy ta'minotning dastlabki talablarida xato va kamchiliklar aniqlanadi. Dastur va loyihalash xatolari paydo bo'ladi va yangi funksiyalarga bo'lgan ehtiyoj aniqlanadi. Shuning uchun tizim keyinchalik foydali bo'lib qolishi uchun rivojlantirib borilishi kerak. Ushbu o'zgarishlarni amalga oshirish uchun (dasturiy ta'minotga texnik xizmat ko'rsatish) avvalgi jarayon bosqichlari takroran bosib o’tiladi.
Aslida, dasturiy ta'minot moslashuvchan bo'lishi va ishlab chiqilayotgan vaqtda o'zgarishlarga moslashuvchan bo’lishi lozim. Tizimni qayta ishlash zaruriyati sharshara modeli tizimning ayrim turlariga mos kelishini anglatadi:
Dasturiy ta'minot apparat tizimlari bilan o'zaro ta'sir qilishi kerak bo'lgan o'rnatilgan tizimlar. Uskunaning moslashuvchan emasligi sababli, odatda dasturiy ta'minotning funksionalligi bo'yicha qarorlarni u amalga oshirilgunga qadar orqaga qoldirilmasligi lozim.
Dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasi va loyihasini xavfsizligi va himoyalanganligining keng qamrovli tahlili talab etiladigan jiddiy tizimlar. Ushbu tizimlarni tahlil qilish uchun uning spetsifikatsiya va loyiha hujjatlari to'liq bo'lishi kerak. Spetsifikatsiya va loyihaning xavfsizligi bilan bog'liq muammolarni, odatda, amalga oshirish bosqichida tuzatish juda qimmatga tushadi.
Bir nechta hamkor kompaniyalar tomonidan ishlab chiqilgan kengroq injiniring tizimlarining bir qismi bo'lgan yirik dasturiy ta'minot tizimlari. Tizimlardagi apparat shunga o'xshash model yordamida ishlab chiqilishi mumkin va kompaniyalar apparat va dasturiy ta'minot uchun umumiy modeldan foydalanishni osonlashadi. Bundan tashqari, bir nechta kompaniyalar ishtirok etganda, turli quyi tizimlarning mustaqil rivojlanishi uchun to'liq spetsifikatsiyalar talab qilinishi mumkin.
Sharshara modeli norasmiy jamoaviy muloqotda va dasturiy ta'minot talablari tez o'zgarib turadigan vaziyatlarda to'g'ri kelmaydi. Ushbu tizimlar uchun iterativ rivojlanish va tezkor usullar yaxshiroq hisoblanadi.
Sharshara modelining muhim varianti tizimni rasmiy ishlab chiqish bo'lib, unda tizim spetsifikatsiyasining matematik modeli yaratiladi. Keyinchalik, ushbu model izchillikni saqlaydigan matematik ifodalar yordamida bajariladigan kodga aylantiriladi. Rasmiy ishlab chiqish jarayonlari, masalan, B usuli (Abrial 2005,
2010) asosan kuchli himoyalanganlik, ishonchlilik yoki xavfsizlik talablariga ega bo'lgan dasturiy ta'minot tizimlarini ishlab chiqishda qo'llaniladi. Rasmiy yondashuv himoyalanganlik yoki xavfsizlik ishini ishlab chiqarishni soddalashtiradi. Bu mijozlar yoki tartibga soluvchilarga tizim haqiqatan ham xavfsizlik yoki himoyalanganlik talablariga javob berishini ko'rsatadi. Biroq, rasmiy spetsifikatsiyani ishlab chiqishning yuqori xarajatlari tufayli, ushbu ishlab chiqish modeli juda muhim tizim injiniringidan tashqari boshqa hollarda kamdan-kam qo'llaniladi.
|
| |
