Dene-tarbiya-5

Download 1,61 Mb.
bet	15/88
Sana	13.05.2024
Hajmi	1,61 Mb.
	#229494

Bog'liq
Dene
002, “HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI” FANIDAN MUSTAQIL ISH MAVZULARI, 4, 3-mavzu Milliy urf-odat, qadriyat va an’analar – tarbiya asosi -fayllar.org, 1-Mavzu Media savodxonlik va axborot madaniyati evolutliyasi ha, Suv, suvning xossalari, suvning qattiqligi va uni yo`qotish usul, 128-131, Zulfiya Isroilova, Urazbaeva Sevara DTpptx, soda, 1. Polimorfizm tushunchasi. Polimorfizm turlari. Polimorfizmni k

Tarti’s tobi’ degen ne? Tarti’s tobi’: a) komandalardag’i’ woyi’nshi’lar topti’ bekkem uslap, talasi’p, tarti’si’p qalg’an payi’tlarda yamasa birewi topti’ i’laqti’ra almag’anda; b) yeki komanda woyi’nshi’lari’ni’n’ qollari’ topqa bir waqi’tta tiyip, top si’zi’qtan si’rtqa shi’- g’i’p ketkende; d) to’reshi qaysi’ woyi’nshi’dan top shi’q- qani’n bile almay qalg’anda; e) top saqi’yna ha’m shit arasi’nda qi’si’li’p qalg’anda beriledi. Tarti’s tobi’ni’n’ woyi’ng’a kirgiziliwi yeki komanda woyi’nshi’lari’ arasi’nda jaqi’n aylanbadan topti’ to’bege taslap beriwden baslanadi’. Topti’ to’reshi joqari’g’a atadi’ ha’m yeki woyi’nshi’ bir waqi’tta sekirip, topti’ qollari’ menen uri’p jiberiwden baslanadi’. Basketbol woyi’ni’ waqti’nda nelerdi islew mu’mkin, nelerdi islew mu ’mkin yemes. Yeger woyi’nshi’ topti’ bile tura ayag’i’ menen tewip jiberse yamasa qoli’ menen ursa , top basqa komandag’a ali’p beriledi. Yeger de, woyi’nshi’ni’n’ ayag’i’ topqa tosattan tiyip qalsa , wonda ja’riyma tobi’ da berilmeydi, woyi’n da toqtati’lmaydi’. Topti’ jerge bir qol (won’ yamasa shep qol) menen uri’p jiberiwge ha’reket yetiwge ruxsat beriledi. Top penen qansha qa’dem atlap ha’reket yetilse de qa’te bolmaydi’. Topti’ jerge uri’p ju’riw, juwi’ri’w toqtati’ldi’ dep ayti’li’wi’, bul woyi’nshi’ni’n’ top penen toqtati’li’wi’ boli’p tabi’ladi’. Keyin wol topti’ sebetke taslawi’ yamasa sherigine uzati’wi’ mu’mkin. Woyi’nshi’ yekinshi ret topti’ jerge uri’p ju’riwi mu’mkin yemes. Sebebi, wol tosattan hu’jimshinin’ qarsi’- li’g’i’na dus kelip toqtawi’ mu’mkin , Biraq, yekinshi ret topti’ jerge uri’p ketiwi de mu’mkin, yeger de abaysi’zda qarsi’las woyi’nshi’ni’n’ qoli’ tiyip top qoldan shi’g’ari’li’p jiberilse de wol saqi’yna yamasa shitke tiyip tu’sse , Usi’ qag’i’yda buzi’li’wi’ «Yeki ret topti’ ali’p ju’riw» dep ayti’ladi’, Woyi’nshi’ top penen ha’reket yetip qa’legen ta’repke buri’li’wi’, ha’rekette bola turi’p, yeki qa’dem atlap toqtawi’, topti’ uzati’p jiberiwi, topti’ sebetke ati’w ushi’n sekiriwi, biraq ayag’i’ jerge tu’spey, topti’ uzati’p jiberiwi kerek , Sekirip topti’ qaqshi’p ali’p, bir ayaqqa tu’silse, sol birinshi tu’sken ayaq tayani’sh dep yesaplan-bag’ansha, yeger qa’dem basi’p ju’rilse, wol «Probejka» dep ayti’ladi’. Sonday-aq, woyi’nshi’lar zonalar qag’i’ydasi’n da biliwi lazi’m. Sebebi, komandani’n’ da wo’z zonasi’, qarsi’lasti’n’ da wo’z zonasi’ boladi’. Yeger woyi’nshi’-hu’jimshi aldi’ng’i’ zonag’a wo’tip ketse, wol artqi’ zonag’a top uzati’wi’ qadag’an yetiledi. Bunnan ti’sqari’, worta si’zi’qtan arqag’a qaray i’laqti’ri’w qag’i’ydag’a tuwri’ kelmeydi. Basketbol woyi’ni’ to’rt taymnan ibarat boli’p, ha’rbir taym 10 minuttan: wortasha 10 minut woyi’n, 2 minut ta’nepis, 10 minut woyi’n, 15 minut ta’nepis, 10 minut woyi’n, minut ta’nepis, 10 minut woyi’n. Yeger de, woyi’nni’n’ yekinshi yari’mi’ tamamlang’anda teppe-ten’ boli’p qalsa, ja’ne qosi’msha 5 minut waqi’t beriledi. U’sh, bes, won sekundli’ qag’i’ydalar. U’sh sekundli’ qag’i’yda — bul hu’jimshilerdin’ aldi’ng’i’ hu’jim zonasi’na wo’tip , ja’ne qayti’p ja’riyma taslaw maydanshasi’na kirip ali’wdan ibarat. Wol jerde hu’jimshi top penen ha’m topsi’z sekundtan arti’q boli’w qadag’an yetiledi. Yeger top uslag’an woyi’nshi’ ja’riyma maydani’na tu’sip qalsa , wol u’sh sekund ishinde topti’ sebetke taslawi’ kerek. Bes sekundli’ qag’i’yda. Bul qag’i’ydag’a muwapi’q, wo’z zonasi’ndag’i’ woyi’nshi’, topti’ alg’annan keyin 5 sekund ishinde woni’ uzatpasa, domalatpasa yamasa jerge uri’p ju’r- mese, to’reshi topti’ ali’p qoyi’p, «tarti’sli’ top» dep ataydi’ ha’m woni’ yeki woyi’nshi’ arasi’nda shen’berge taslap beredi. Ja’riyma tobi’n taslap ati’rg’anda da woni’ 5 sekund ishinde taslaw kerek boladi’. Won sekundli’ qag’i’yda. Hu’jimge wo’tip ati’rg’an komanda wo’z zonasi’nan basqa zonag’a 10 sekund ishinde wo’tiwi za’ru’r. Ja’riyma tobi’. Bul hu’jim payi’tlari’nda qarsi’ koman­dani’n’ woyi’nshi’lari’na (qorg’aw ha’m ayi’ri’m waqi’tlari’ hu’jimde) qopalli’q yetip tu’rtip, qoli’na uri’p jiberip qa’telikke jol qoyi’lg’anda, 1, 2, 3 ja’riyma tobi’ beriledi. Bunday ja’riyma tobi’n taslawdi’ da ko’binese qopalli’qqa ushi’rag’an woyi’nshi’ni’n’ wo’zi wori’nlaydi’. Topti’ ja’riyma si’zi’g’i’n baspay, qa’legen usi’li’ menen taslaw mu’mkin, biraq top saqi’yna, sebet yamasa shitke bari’p tiymegeninshe woyi’ndi’ baslaw mu’mkin yemes. Bul qag’i’ydani’ wori’nlawg’a basqa woyi’nshi’lar kesent bermewi lazi’m. Top trapeciya si’zi’g’i’nan wo’tpegenshe woyi’nshi’lar woni’ basi’p wo’tse, top qayta i’laqti’ri’ladi’. Texnikali’q jag’day. Bul qopal ha’reket ja’riymasi’ yesaplanadi’. Bul yeki ja’riyma tobi’ woyi’nshi’ni’n’ gezektegi woyi’nshi’g’a, trener ha’m to’reshige baylani’sli’ qopalli’g’i’, yag’ni’y masqara qi’lg’ani’, wo’segi, qopal so’z, woyi’nni’n’ jaqsi’ wo’tiwine kesent yetkeni ushi’n beriledi. Ja’riymani’ wori’nlag’an komandani’n’ qa’legen woyi’nshi’si’ topti’ woyi’ng’a maydanni’n’ worayli’q si’zi’g’i’nan kirgizedi. Jeke jag’day. Bul tez-tez ushi’raytug’i’n qa’telik boli’p, wol a’sirese, hu’jimshi menen qorg’awshi’ni’n’ top ushi’n gu’resken waqti’nda shit asti’nda sekirgende, topti’ birewi tu’sirip ati’rg’anda, yekinshisi qorg’ani’wdag’i’ woyi’nshi’g’a kesent berip, topti’ qaytari’wg’a qopalli’q yetip qoli’na uri’p jibergende, gewdesi menen tu’rtip jibergende, topti’ taslaw payi’ti’nda uslap qalg’anda ju’z beredi. Ja’riyma tobi’n beriwdi to’reshi ani’qlaydi’ ha’m sheshedi. Ha’rbir komanda woyi’n dawami’nda wo’z woyi’nshi’lari’n qa’legeninshe almasti’ri’w huqi’qi’na iye (ja’riyma tobi’n taslawda, bir minut waqi’t alg’anda, woyi’nshi’ jaraqatlan- g’anda, top maydannan si’rtqa shi’g’i’p ketkende). Ha’rbir komanda woyi’n wortasi’nda 2 minutli’ ta’nepis ali’wi’ mu’mkin. Download 1,61 Mb.

Download 1,61 Mb.