|
Dene-tarbiya-5
|
| bet | 17/88 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #229494 |
Bog'liq Dene 002, “HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI” FANIDAN MUSTAQIL ISH MAVZULARI, 4, 3-mavzu Milliy urf-odat, qadriyat va an’analar – tarbiya asosi -fayllar.org, 1-Mavzu Media savodxonlik va axborot madaniyati evolutliyasi ha, Suv, suvning xossalari, suvning qattiqligi va uni yo`qotish usul, 128-131, Zulfiya Isroilova, Urazbaeva Sevara DTpptx, soda, 1. Polimorfizm tushunchasi. Polimorfizm turlari. Polimorfizmni kVoleybol woyi ’ni ’ qag’i ’ydalari ’ ha’m qa ’wipsizligin saqlaw.
49
1. Woyi’ndi’ baslawdan aldi’n 15—20 minut dene jaz- di’ri’w shi’ni’g’i’wlari’ wori’nlanadi’. Bul wori’nlanbasa, woqi’wshi’ni’n’ ayi’ri’m dene ag’zalari’ zori’g’i’wi’ mu’mkin. Wolarg’a jorg’alap ju’riw 6 minutqa shekem, qol, gewde ha’m ayaqlar ushi’n uluwma shi’ni’g’i’wlar, jup boli’p wori’nlanatug’i’n shi’ni’g’i’wlar, ayaqtan ayaqqa sekiriw, ayaqlardi’ ayqasti’ri’p ju’riw tu’rleri kiredi. Sonday-aq, beldi won’g’a, shepke bu’giw, aylana ha’reketlendiriw, top ati’w, asi’ri’w si’yaqli’ ha’reketler de kiredi. Bunnan keyin voleybolshi’ (top penen) arnawli’ shi’ni’g’i’wlardi’ wori’n- laydi’. 2. Denede awi’ri’w, qalti’raw, qolaysi’z jag’daylar payda bolg’anda woyi’n toqtati’ladi’. 3. Ko’za’ynek tag’i’wshi’lar woynap ati’rg’anda qa’wipsizlikti saqlaw maqsetinde ko’za’ynekke baw tag’i’p, basti’n’ arqasi’na bekkemlep qoyi’wi’ lazi’m. Woyi’n waqti’nda tag’i’latug’i’n ko’za’ynek iyiliwshen’ ha’m si’nbaytug’i’n aynali’ bolsa, bunnan da jaqsi’ boladi’. 4. Shi’ni’g’i’wlar zalda wo’tkeriletug’i’n bolsa, poldi’ qurg’aq shu’berek penen jaqsi’lap arti’p si’pi’ri’ladi’, poldi’n’ bekkemligi tekseriledi, toplar ko’zden wo’tkeriledi. 5. Yeger shi’ni’g’i’wlar si’rtta wo’tkeriletug’i’n bolsa, maydan i’zg’ar bolmawi’ lazi’m yamasa wol kepkeninshe ku’tiledi yamasa qurg’aq qum sebiledi. I’zg’ar ha’m si’rg’anaq maydanda shi’ni’g’i’w wo’tkeriw qadag’an yetiledi, sebebi woyi’nshi’ ji’g’i’li’p jaraqatlani’wi’ mu’mkin. Usi’nday payi’tlarda voleybolshi’lar tiyisli shi’ni’g’i’wlar: topti’ sherigine wo’t-
4—T.S.Usmonxujayev ha’m basqalar
keriw, diywalg’a uri’w, joqari’g’a ati’w shi’ni’g’i’wlari’n wori’nlap turg’anlari’ maqul. 6. Woyi’nda ha’r qi’yli’ tag’i’n- shaqlar menen qatnasi’w qadag’an yetiledi, sebebi jara- qatlani’wg’a sebep boladi’. 7. Suwi’q hawada sanli’ belgi jazi’lg’an shi’ni’g’i’w kiyimleri menen woynawg’a ruxsat yetiledi.
VOLEYBOL WOYI’NI’NDA WORI’NLANA- TUG’I’N TIYKARG’I’ USI’LLAR
Voleybol woyi’ni’ hu’jim ha’m qorg’ani’w texnikasi’nan ibarat. Hu’jimde de, qorg’ani’wda da tayar turi’w ha’m ji’li’si’w, topti’ uzati’w ha’m qabi’l qi’li’w, topti’ bir yaki yeki qollap ali’w ha’m qaytari’w, topti’n’ joli’n tosi’w si’yaqli’lar bar.
Woyi’nshi’ni’n’ tayar turi’wi’ ha’m ji’li’si’wi’. Voleybol woyi’ni’ dawami’nda woyi’nshi’ maydan boylap ha’rekette boladi’ ha’m ji’li’si’p turadi’. Ji’li’si’wdan maqset topti’ qabi’l yetiw ha’m basqa usi’llardi’ a’melge asi’ri’w ushi’n maqul wori’n tan’law (39-su’wret).
Woyi’nshi’ni’n’ sport jag’dayi’nda turi’wi’ndag’i’ yen’ belgili worni’ woni’n’ ji’li’si’wg’a ha’r waqi’tta tayar turi’wi’ boli’p tabi’ladi’. Woyi’nshi’ turi’w jag’dayi’nda ayaqlari’ bu’gilgen, ayaqlari’ iyin ken’liginde ashi’lg’an, bir ayaq aldi’nda, dene de biraz aldi’g’a qaray iyilgen boladi’. Qollar shi’g’anaqtan iyilgen ha’m alaqanlar bir-birine qarati’lg’an boli’wi’ kerek. Bul jag’day turaqli’ yemes, a’lbette, woyi’nni’n’ ha’reketine qarap wo’zgerip turadi’ , Yeger tordan qaytqan topti’ ali’w kerek bolsa, woyi’nshi’ to’men iyiledi, topti’
39-su’wret.
uzatqanda tuwri’lanadi’ ha’m tag’i’ basqalar. Voleybolshi’ maydan boylap ayaqlari’n wo’zgertip (shepke, won’g’a, aldi’g’a, arqag’a qaray), yeki adi’m (aldi’g’a ha’m arqag’a) sekirip (juwi’ri’wi’ ha’m adi’mlawi’), juwi’ri’p (maydan boylap tez ji’li’si’wi’ ha’m
bag’dardi’ birden wo’z- gertiwi) ju’riwi mu’mkin.
40-su’wret.
Aqi’rg’i’ juwi’ri’w adi’mi’ uzi’n boladi’, sebebi won- nan keyin toqtaw, sekiriw ha’m bag’dardi’ wo’zgertiw mu’mkin.
Topti’ uzati’w. Bul — woyi’ndi’ dawam yettiriw ushi’n sherigine yamasa qarsi’las ta’repke uzati’lg’an topti’ wo’z ara wo’tkeriw usi’li’. Bunnan ti’sqari’, topti’ aldi’g’a, joqari’g’a, arqag’a qaray wo’tkeriw usi’llari’ bar (40-su’wret). Topti’n’ ushi’w traektoriyasi’na qarap barli’q maydan boylap uzi’n, qon’si’ maydang’a qi’sqa ha’m wo’z maydani’na qi’sqa uzati’wlar da qollani’ladi’. Topti’ uzati’w ba’lentligine qarap to’men (tordan 1 metr joqari’), worta (2 metrge shekem) ha’m wonnan ba’lent (2 metrden arti’q); arali’g’i’na qaray jaqi’n (0,5 metrden kem) ha’m uzag’i’raq (0,5 m .den arti’q) si’yaqli’larg’a bo’linedi.
Topti’ yeki qollap joqari’dan uzati’w. Bul ju’da’ ken’ tarqalg’an usi’l boli’p yesaplanadi’. Bunda isenim ha’m ani’qli’q penen ha’reketleniw woni’n’ belgili ta’repi boli’p tabi’ladi’. Woyi’nshi’ da’slepki jag’dayda ayaqlari’n dizeden bu’gip, qollari’n aldi’g’a shi’g’aradi’, alaqanlar biraz ishke qarati’lg’an, barmaqlar yerkin turadi’ (41-su’wret).
Top jaqi’nlasqanda ayaqlar tuwri’lanadi’ ha’m gewde ko’teriledi. Qollar sozi’ladi’ ha’m topti’ qabi’l yetiwge tayarlanadi’. Qol, gewde ha’m ayaq ha’reketleri bir-birine iykemlestiriledi, bul bolsa topti’ tiyisli wori’ng’a jiberiw imkaniyati’n beredi.
Uzati’wdi’n’ ja’ne basqa tu’ri de bar boli’p, wonda top yeki qollap joqari’dan, bir qollap joqari’dan, yeki qollap to’mennen uzati’ladi’,
biraq bul usi’llar woyi’n- , , , ,
^ J 41-su’wret.
da kem qollani’ladi’. Usi’- g’an qaramay, ha’rbir voleybolshi’ topti’ tez ha’m ani’q uzati’wdi’ ha’m de bag’dari’ boyi’nsha pa’t penen uri’p jiberiwdi u’yreniw za’ru’r.
42-su’wret.
Topti ’ qabi ’l yetiw. Bul qarsi’laslar hu’jiminen
keyin topti’ woyi’nda saqlap qali’w-dag’i’ qorg’aw usi’li’ boli’p yesaplanadi’. Yeki qollap topti’ to’mennen qabi’l yetip ali’w zamanago’y voleybolda tiy-karg’i’ usi’l boli’p yesaplanadi’. Wol hu’jim payi’ti’nda, ku’shli soqqi’ waqti’nda tiykarg’i’ usi’l. Bul usi’lda gewde tuwri’ yamasa biraz iyilgen, qollar aldi’g’a—to’menge tu’sirilgen, bir alaqan yekinshisine qoyi’lg’an boladi’, Top bileklerde qabi’l yetip ali’nadi’. Bileklerge bolatug’i’n soqqi’ni’ jumsarti’w maqsetinde qollar shi’g’anaqqa jaqi’n-lasti’ri’p ko’teriledi ha’m buri’ladi’, ayaqlar tuwri’lanadi’ ha’m gewde ko’teriledi.
Topti’ yeki qollap joqari’dan qabi’l yetiw. Bul usi’l menen top wonsha ku’shli kelmey ati’rg’an payi’tlarda, basqa usi’l- di’ qollaw qolaysi’z bolg’anda qabi’l yetiledi (42-su’wret).
Topti’ bir qollap to’mennen qabi’l yetiw. Bul usi’ldi’n’ ani’qli’g’i’ jeterli bolmag’ani’ ushi’n kem qollani’ladi’, biraq top woyi’nshi’dan uzaqta bolg’anda, basqa usi’l qollawdi’n’ imkani’ bolmag’anda da usi’ usi’ldan paydalani’ladi’. Tuwri’lang’an qol, yerkin qi’si’lg’an barmaqlar topti’n’ joli’n tosadi’ (top mush ha’m de alaqan yamasa bilekler menen uri’ladi’). Bul ha’reketlerde ayaq qatnaspaydi’.
Topti’ asi’ri’w. Topti’ woyi’ng’a kiritiw — asi’ri’w dep ataladi’. Soqqi’ ushi’n qolay bolg’an bir halatta turi’w, jo- qari’g’a ati’w ha’m qoldi’ siltep topti’ uri’w ha’m de topti’ urg’annan keyingi woyi’nshi’ni’n’ ha’reketleri asi’ri’wdi’n’ tiykarg’i’ wo’zgeshelikleri boli’p yesaplanadi’. Asi’ri’wda topti’ mush yamasa alaqan menen uri’w mu’mkin. Bunda top joqari’g’a bir qol menen ati’ladi’. Joqari’g’a ati’wdi’n’
43-su’wret.
44-su’wret.
bag’dari’ ha’m biyikligi asi’ri’wdi’n’ wori’nlaw usi’li’na baylani’sli’. Topti’ bas u’stinen uri’p jiberilse — joqari’dan, to’mennen uri’lsa — to’mennen asi’ri’w, woqi’wshi’ torg’a qarap tursa tuwri’dan, qaptal menen tursa — qaptali’na top asi’ri’w dep ataladi’. Usi’g’an muwapi’q, to’rt tu’rli asi’ri’w usi’llari’ bar: to’mennen tuwri’g’a, to’mennen qaptal menen, joqari’dan tuwri’g’a, joqari’dan qaptal ta’rep penen (43- su’wret).
Topti’ to’mennen tuwri’g’a asi’ri’w. Woyi’n baslawshi’ ushi’n bul tiykarg’i’ usi’l yesaplanadi’. Wol tor ta’repke qarap turi’p wori’nlanadi’. Woyi’nshi’ shi’g’anaqtan bu’gilgen qol menen topti’ uslap turadi’. Basqa qol topqa soqqi’ beriw ushi’n woni’ arqag’a uzatadi’, Son’ barmaqlar biraz bu’gilip, top joqari’g’a 20—30 sm biyiklikke ati’ladi’ ha’m soqqi’ beriledi (44-su’wret), Woyi’nshi’ soqqi’ berip arqada tur- g’an ayag’i’n tuwri’laydi’ ha’m dene awi’rli’g’i’n aldi’nda turg’an ayaqqa ko’shiredi. Soqqi’ bergennen keyin woyi’nshi’ sol top arqasi’nan ha’reketlenbekshi bolg’anday halatti’ aladi’.
Tuwri’dan hu’jimshi soqqi’. Tordi’n’ joqari’ bo’limindegi topti’ bir qollap qarsi’las ta’repke uri’wdan ibarat hu’jim, bul hu’jimshi soqqi’ dep ataladi’. Bul hu’jimshi soqqi’ wor- ni’nan sekirip yamasa juwi’ri’p kelip wori’nlanadi’. Hu’jimshi bul soqqi’ni’ bir, yeki ha’m u’sh adi’m basi’p kelip wori’nlaydi’ (45-su’wret). 45-su’wret.
|
| |
