Yuzalar yaqinlashuvi
Rasmdan ko’rinishicha yuk (nagruzka) bo’lmagan taqdirda 1 yuza 2 yuzaning eng baland gradiusli cho’qqisi bilan tutashuvda bo’ladi. Agar yuk N berilsa 1 yuzaga 2 yuza chuqqisi h miqdorda botirilib ketadi.
Demak, yuzalar yaqinlashuvi deb tashqaridan qo’yiladigan yuk N ta’sirida bir jism g’adir-budirligi ikkinchi jism tanasiga botirilishi natijasida hosil bo’lgan birlashmadagi jismlar yaqinlashishiga aytiladi va bu yaqinlashish h xarfi bilan belgilanadi.
Real detallar yuzasining yaqinlashishi jism yuzalarini elastik, plastik deformatsiyasi va to’lkinsimonligi tufayli sodir bo’ladi:
hΣ = h + hb
bu yerda, h – mikronotekisliklarning deformatsiyasi va bir-biriga botirilib ketishi tufayli sodir bo’lgan yuzalar yaqinlashuvi;
hb – yuzalar to’lqinsimonligining deformatsiyasi tufayli sodir bo’lgan yuzalar yaqinlashuvi.
Quyida yaqinlashuv miqdorini hisoblashga to’xtalib o’tamiz.
Yuza to’lqinsimonligini nazarga olmasdan hisoblashda
ℎ = ℎ ≈ 3,4 ( )1⁄3
2. Yuza to’lqinsimonligini nazarda tutgan holda hisoblashda:
ℎ = 3,4 ( ) + 1,8 0,85 0,15 0,3 0,3
Bu yerda:
Ra – g’adir-budirlikning o’rtacha arifmetik toyishi;
Pc, Pr, Pa – kontur, haqiqiy va nominal bosimlar;
Hb – to’lqin balandligi (4.2-rasm);
Rb – to’lqin radiusi (4.2-rasm);
θΣ – ikki deformatsiyalanadigan sirtning elastik doimiyligi:
-
|
|
|
|
1 − 2
|
1 − 2
|
|
=
|
+ =
|
1
|
+
|
2
|
|
|
|
|
1
|
2
|
|
1
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
bunda μ1, va μ2 —deformatsiyalanadigan sirtlar uchun Puasson koeffitsienti.
Keltirilgan hisoblarni bajarishda shuni aytib o’tish kerakki, tutashuv izi o’lchami miqdori yeyilish miqdoriga, birgina kontakt vaqtiga va ishqalanishda hosil bo’ladigan issiqlik miqdoriga katta ta’sir ko’rsatadi. haqiqiy tutashuv izlari orasidagi masofa esa ishqalanishdagi izlarning o’zaro takrorlanishiga (chastotasiga) ta’sir qiladi. Shuning uchun hisoblash vaqtida tutashuvlarning bir-biridan uzoqlik masofasi (Sr )quyidagi formula orqali topiladi:
= 0,57( )0,5 ( )0,33
bunda, Kr – cho’qqilarning o’zaro ta’sirini hisobga oluvchi koeffitsient (elastik tutashuv uchun Kr = 11, plastik tutashuv uchun Kr = 21);
r – cho’qqi radiusining o’rtacha miqdori;
Ra – g’adir-budirlikning o’rtacha arifmetik toyishi; Pr, Pc – haqiqiy va kontur bosimlar.
|
