“O„QITUVCHI” ilmiy, uslubiy, metodik va badiiy jurnali
www.academiascience.uz
Volume 3. Issue 7 (27). March 2022
20
ONA TILI TA‟LIMIDA O„QUVCHILARNING NUTQIY
KOMPETENSIYALARINI RIVOJLANTIRISH MUAMMOLARI
Esanova Zamira Boybo‘riyevna
Termiz shahar 18-umumta’lim maktabi ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi
Annotatsiya:
maqolada
ona
tili
ta’limida o‘quvchilarning nutqiy
kompetensiyalarini rivojlantirish muammolari nazariy tahlil etilgan.
Kalit so’zlar: kompetentlilik, darslarida nutqiy kompetensiyalar. interfaol
ta’lim, kommunikativ sifatlar
Respublikamizda so„nggi yillarda ona tili darslarida mustaqil va ijodiy
fikrlaydigan, o„z fikrini og„zaki va yozma
tarzda ravon ifodalay oladigan, o„zgalar
fikrini anglaydigan barkamol shaxsni kamol toptirish, ona tili ta‟limining bosh
maqsadi sifatida belgilangani, yuqori sinf o„quvchilarining nutqiy kompetensiyalarini
rivojlantirish metodikasini takomillashtirishning me‟yoriy asoslari yaratilmoqda.
“Mustaqil fikrlaydigan, qat‟iy
hayotiy nuqtai nazarga ega, Vatanga sodiq yoshlarni
tarbiyalash, demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini
rivojlantirish jarayonida ularning ijtimoiy faolligini oshirish”[1]
ustuvor vazifa etib
belgilandi. Natijada, umumiy o„rta ta‟lim muassasalarida o„quvchilarning
nutqiy
kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirish
imkoniyatlari
kengayadi.
N.SH.Turdiyevning
“Umumiy o„rta ta‟lim tizimida o„quvchilarning
kompetensiyalarini shakllantirishga yo„naltirilgan ta‟lim texnologiyalari” [2]
qo„llanmasida “kompetentlilik”, “kompetensiya” tushunchalari tavsiflarida bilimlar
majmuining amalda qo„llanilishi shaxsning professional faoliyatini ta‟minlovchi
bilim, ko„nikma, malakalar yaxlitligi, shaxsning maqsadli yo„naltirilgan
emotsional
iroda kuchi holatlariga e‟tibor qaratish tavsiya qilinadi.
R.A.Yo„ldoshev, L.R.Mirjalolovalarning fikricha, “Nutqiy kompetensiya
deganda bilim → nutqiy birlik → ko„nikma → malaka chizig„idagi
ishlar mahsuli
tushuniladi. Bu erdagi bilim nutqda bexato yoki xato qo„llanadigan, shuningdek,
o„quvchilar uchun yangi til hodisasi bilan bog„lanadi, asosiy e‟tibor, ayni shu til
hodisasini amalda to„g„ri qo„llash
ustidagi ishlarga qaratilib, uni anglash,
o„zlashtirish, nutqda qo„llash jarayonini ifoda etadi; dastlabki ko„nikma
asta-sekin
malakaga aylana boradi” [3]
Ilmiy, metodik adabiyotlar va tadqiqotchilar tomonidan bildirilgan fikr-
mulohazalaridan kelib chiqqan holda, ushbu atamani quyidagicha izohladi: nutqiy
kompetensiyani rivojlantirish – bu ona tili darslari jarayonida o„quvchining o„z
nutqida leksik, grammatik, so„z yasalishi, sintaktik, uslubiy me‟yorlarga amal qilishi,
