Avtomobil dvigatelinig tasnifi, umumiy tushunchalar va
asosiy parametrlari.
Dvigatel yonuvchi ish aralashmaning yonishidan xosil
bo’lgan
kimyoviy
issiqlik
energiyani
mexanik
energiyaga
aylantirib beradi va avtomobilni harakatlanishi uchun energiya
sarflaydigan mashina. Ichki yonuv dvigateli tuzilishi bo’yicha:
porshenli, elektr, gaz turbinali, reaktiv, rotor-porshenli, maxovik,
bug’, orbital va stirinling dvigatellar bo’ladi.
Tayanch
iboralar:
Dvigatelning
vazifasi,
asosiy
o’lchamlari, ikki va to’rt taktli porshenli dvigatellarning umumiy
tuzilishi, ko’p tsilindrli dvigatellar va ularning ishlash tartibi,
rotor va gaz trubinali dvigatellar, ichki yonuv dvigatelarning
atrof-muhitga ta’siri.
Avtomobil dvigatelinig tasnifi, umumiy tushunchalar va
asosiy parametrlari.
Dvigatel yonuvchi ish aralashmaning yonishidan xosil
bo’lgan
kimyoviy
issiqlik
energiyani
mexanik
energiyaga
aylantirib beradi va avtomobilni harakatlanishi uchun energiya
sarflaydigan mashina. Ichki yonuv dvigateli tuzilishi bo’yicha:
porshenli, elektr, gaz turbinali, reaktiv, rotor-porshenli, maxovik,
bug’, orbital va stirinling dvigatellar bo’ladi.
Zamonaviy avtotransport vositalariga asosan porshenli ichki
yonuv dvigatellari o’rnatiladi. Avtomobillarga o’rnatiladigan
porshenli ichki yonuv dvigatellari qo’yidagi turlarga bo’linadi:
- ishlatiladigan yonilg’i turiga qarab: yengil suyuk yonilg’i -
benzinda ishlaydigan yoki siqilgan suyuk gaz bilan ishlaydigan
karbyuratorli dvigatellar, og’ir suyuq yonilg’ida ishlaydigan dizel
dvigatellari.
- yonuvchi aralashma xosil kilish usuliga qarab, tsilindr
tashqarisida aralashma xosil qiluvchi karbyuratorli dvigatellar va
tsilindr ichida aralashma xosil kiluvchi dizel dvigatellari.
- ishchi aralashmaning alangalanish bo’yicha elektr uchkuni bilan
alangalanadigan
karbyuratorli
dvigatellar
bilan
va
siqish
natijasida qizigan sof havoga purkalgan yonilg’i zarralari tegib
o’z-o’zidan alangalanadigan dizel dvigatellari.
Zamonaviy avtotransport vositalariga asosan porshenli ichki
yonuv dvigatellari o’rnatiladi. Avtomobillarga o’rnatiladigan
porshenli ichki yonuv dvigatellari qo’yidagi turlarga bo’linadi:
- ishlatiladigan yonilg’i turiga qarab: yengil suyuk yonilg’i -
benzinda ishlaydigan yoki siqilgan suyuk gaz bilan ishlaydigan
karbyuratorli dvigatellar, og’ir suyuq yonilg’ida ishlaydigan dizel
dvigatellari.
- yonuvchi aralashma xosil kilish usuliga qarab, tsilindr
tashqarisida aralashma xosil qiluvchi karbyuratorli dvigatellar va
tsilindr ichida aralashma xosil kiluvchi dizel dvigatellari.
- ishchi aralashmaning alangalanish bo’yicha elektr uchkuni bilan
alangalanadigan
karbyuratorli
dvigatellar
bilan
va
siqish
natijasida qizigan sof havoga purkalgan yonilg’i zarralari tegib
o’z-o’zidan alangalanadigan dizel dvigatellari.
Ish jarayonini xosil qilish usuliga qarab: to’rt taktli va ikki taktli
dvigatellar.
Konstruktiv
tuzilishi
bo’yicha:
1,2,3,4,5,6,8,12
porshenli va ularning joylashuv tartibiga qarab (tik qatorli, yotiq
qatorli yoki V-simon), gaz taqsimlash mexanizmining joylashuvi
bo’yicha - klapanlari
yuqorida
yoki
pastda
joylashgan
va
taqsimlash
valining
joylashuvi bo’yicha - taqsimlash vali blok ichida joylashgan yoki
blok qopqog’ida joylashgan.
Ish jarayonini xosil qilish usuliga qarab: to’rt taktli va ikki taktli
dvigatellar.
Konstruktiv
tuzilishi
bo’yicha:
1,2,3,4,5,6,8,12
porshenli va ularning joylashuv tartibiga qarab (tik qatorli, yotiq
qatorli yoki V-simon), gaz taqsimlash mexanizmining joylashuvi
bo’yicha - klapanlari
yuqorida
yoki
pastda
joylashgan
va
taqsimlash
valining
joylashuvi bo’yicha - taqsimlash vali blok ichida joylashgan yoki
blok qopqog’ida joylashgan.
|
