|
lqlim o'zgarishi va inson salomatligiga tasiri
|
| bet | 88/119 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #152531 |
Bog'liq Ekologiya 11. Rom уоrм ато. Л tos II кenт z 1 L-fayllar.org11.5. lqlim o'zgarishi va inson salomatligiga tasiri
Jalюn Sog'liqni saqlash tashkilotining ma'lumotlariga ko'ra, iqlimning isishi inson sog'lig'i uchun chekish, alkogol iste'mol qilish, noto'g'ri ovqatlanish kaЬi juda katta xavf tug'diradi.
Iqlim isishining oqibatlari aholi sog'lig'iga bevosita va Ьilvosita ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bevosita ta'sir oqibatlariga suv toshqinlari, dovullar, to'fonlar, bo'ronlar natijasida halokatga uchragan odamlarni kiritish mumkin. Iqlim isib borgan sari ularning soni ham ortisl1i
mumki_n. Bundan tashqari jazirama issiq оЬ - havo - yurak qon tomir kasalliklari, nafas olish organlari, nyerv sistemasi, buyrak va boshqa organlarning kasallanishi hamda o'lishning ko'payishiga olib keladi. AQShda havo harorati ma' lumotlari mumkinligi ko'rsatilgan. Iqlimning isishi og'ir oqibatlarga olib kelishiga oid tadqiqotlar ko'pgina mamla katlarda olib borilmoqda.
Sog'liq uchun Ьilvosita oqibatlar iqlim isishi natijasida yong' inlar va botqoqliklar maydonining ortishi Ьilan bog'liq. Bu «chivin infektsiyasi» Ьirinchi navbatda malyariya xavfining ortishiga olib keladi.
kataraktani - 0,6 - 0,8% ko'payishiga olib keladi.
202
leyshmanioz, Denge bezgagi kabilar ham paydo Ьo'lishi mumkin. Yuqori haroratli davming kattalashishi kanalaming faollashishiga va ular sababchi bo'ladigan yuqumli kasalliklarining o'sishiga olib keladi.
Botqoqliklar maydonining ortishi va yuqori haroratda suv
havzalari rangining o'zgarishi, tabliy infektsiya o'choqlari areallarining o'zgarishiga, yuqumli va parazit kasalliklari sonining ortishiga, ulami tarqatuvchi va qo'zg'atuvchilaming faollashishiga olib kelishi mumkin.
Shimoliy va mu'tadil kengliklarda isish hozirdayoq chivin va kana yuqtiradigan kasalliklar soni ortishining asosiy omili bo'lib qoldi. Hozirgi kunda shimoliy rayonlarda botqoqlashish jarayoni va aholi
punktlarining suv Ьosishi qayd etilmoqda. Vaziyat shu Ьilan murak
kaЫashmoqdaki, chivinlar lichinkalari tarqalgan suv havzalari maydoni doimiy ravishda ortmoqda. Hozirda ko'pgina suv havzalari (malyariya) chivini lichinkalari Ьilan ifloslangan. Masalan, Rossiyada oxirgi 10 yilda vabo (malyariya) Ьilan kasallanish 6 marta o'sdi. Bunda nafaqat
«keltiгilgam>, balki «mahalliy shaюitdan kelib chiqqan» vabo kasalligi ham bor. 1999 yil iyuldan oktyabrgacha faqat Volgagrad oЫastining
o'zida 400 dan ko'proq odamda G'arbly Nil bezgagi Ьilan kasallanish
qayd etilgan. Rossiyada yiliga kana entsefaliti Ьilan 6 - 1О ming kishi kasallanadi. Oxirgi yillarda uning tarqalish areali kengaymoqda, kana entsefaliti yangi joylarda ham qayd etilmoqda. Iqlim isishi yuqumli oshqozon ichak kasalliklari o'sishiga olib bormoqda. Bu holat shimoliy regionlarda sezilarlidir, clшnki isish natijasida doimiy muzloq yerlardagi vodoprovod - kanalizatsiya inshootlari va boshqa muhandislar kom munikatsiy alarning buzilishi taxmin qilinmoqda. Bundan tashqai·i vodoprovod - kanalizatsiya va boshqa muhandislik inshootlar faoliyati ning buzilishi Dunyo bo'yicha yuqumli oshqozon - ichak kasallik larining ortishiga olib kelishadi.
lqlim o'zgarishi Ьilan bog'liq muammolarga Yeming stratosfyera dagi ozon qatlami qalinligining kamayishiga ham ta'sir qiladi.
Ayrim issiqxona gazlari chiqindilari «ozon ekrani»ning buzili
shiga, unda «tuynuk» hosil bo'lishiga va Yer sirtigaclш etib keladigan ultrablnafsha nurlar oqimining jadallashishiga sabab bo'ladi. Ox1rgi yillarda ozon qatlamidagi eng katta «tuynuk» Antarktida ustida joylash gan. Aslida stratosfyerada ozon qatlamining kamayishi hamma joyda kuzatilmoqda.
Mavjud muammolaming dalolati byerishicha, Уerda uтщпiу uzor1 qatlamininig 1o/oga kamayishi, tyeri rak kasalliklarini 2% - 3%,
etadi.
203
Jazirama issiq kunlar sonining ortishi iqlim isishi Ьilan bog'liqdir. Jazirama issiqlar, ayniqsa, shaharlarda xavflidir. «Jazirama orollar» effekti ham ma'lum Ьo'lib, ular, qoida Ьo'yicha balan ma'muriy Ьinolar, asfaltlangan maydonlar, ko'p bo'lgan va aksincha, ochiq yerlar, ko'ka lamzor o'simliklar va suvli havzalar kam Ьo'lgan shahar markazlariga to'g'ri keladi. Shunday qilib, jazirama issiqlar nafaqat aholining jismo niy zaif guruhlari (qariyalar, yosh bolalar, kam ta'minlangan fuqorolar), balki shahar markazlarida joylashgan davlat idoralari, banklar va boshqa muassasalar (agar ular konditsionyerlar Ьilan ta'minlangan bo'lsa) xiz matchilari t1chun ham Ьirdek xavf-xatar omili sifatida namoyon bo'ladi.
|
| |
