Elektik stansiyalarin və ŞƏBƏKƏLƏRİNİn texniKİ İSTİsmar qaydalari

Kabel tunellərinin, kanallarının və şaxtalarının daxilində havanın temperaturu yay vaxtı havanın temperaturundan 10⁰C-dən artıq olmamalıdır.

15 ildən artıq istismarda olan kabellər üçün cərəyanla ifrat yüklənmə 10%-dən çox olmamalıdır.

20 və 35kV gərginlikli hopdurulmuş kağız izolyasiyalı kabellərin ifrat yüklənməsi qadağandır.

110kV və yüksək gərginlikli kabel xətlərinin ifrat yüklənməsi normativ sənədlərlə müəyyən edilməlidir.

1. 
   trassa rayonunda kommunikasiyaların inkişafından asılı olaraq, 1:200 və 1:500 miqyasda çəkilmiş, birləşdirici muftaların quraşdırılma yerləri göstərilməklə trassanın icra qrafik cizgisi;
   
2. 
   çəkilişindən əvvəl xətti istismar edən müəssisə ilə, kabelin markası dəyişildikdə isə istehsalçı zavod və istismar edən müəssisə ilə razılaşdırılaraq, 110 kV və yuxarı gərginlikli kabel xətlərinin dəqiqləşdirilmiş layihəsi;
   
3. 
   35 kV gərginlikli kabel xətləri və 6-10 kV gərginlikli kabel xətlərinin xüsusi ilə çətin trassaları üçün yollarla və digər kommunikasiyalarla kabel xəttinin kəsişdiyi yerlərdə kabel xətlərinin yandan görünüşünün qrafik cizgisi;
   
4. 
   barabanlardakı kabellərin vəziyyəti barədə akt və lazım gələrsə, nümunələrin çeşidlənməsi və baxış protokolları (xaricdə istehsal olunan kabellər mütləq çeşidlənməlidir);
   
5. 
   kabel jurnalı;
   
6. 
   kabel xəttinin bütün elementlərinin inventar siyahısı;
   
7. 
   kabellərin bütün yeraltı kommunikasiyalarla kəsişməsini və yaxınlaşmasını göstərən inşaat və yeraltı işlərin aktları;
   
8. 
   kabel muftalarının quraşdırılması aktları;
   
9. 
   kanal, blok, boru və xəndəklərin quraşdırılması üçün təhvil alınması aktları;
   
10. 
    kabel xətlərinin korroziyadan elektrokimyəvi mühafizəsi qurğularının quraşdırılması aktları və həmçinin layihəyə uyğun korroziya sınaqlarının nəticələri;
    
11. 
    kabel xətti döşənəndən sonra, onun izolyasiyasının yüksəldilmiş gərginliklə sınağının protokolu;
    
12. 
    izolyasiya müqavimətinin ölçülməsinin nəticələri;
    
13. 
    kanal və xəndəklərdə döşənmiş kabelləri örtməzdən əvvəl tərtib edilmiş baxış aktları;
    
14. 
    aşağı temperaturda döşənmədən əvvəl kabellərin barabanlarda qızdırılması barədə protokollar;
    
15. 
    yanğınsöndürmə və yanğın-siqnalvermə sisteminin stasionar avtomatik qurğularının sınanma və yoxlanma aktları.
    

1. 
   kabelin və əlavə doydurma aparatlarının (aşağı təzyiqli 110-220 kV-lıq xətlər üçün) icraolunma yüksəklik səviyyələri;
   
2. 
   xəttin bütün elementlərində yağın sınaq nəticələri;
   
3. 
   hopdurma sınaqlarının nəticələri;
   
4. 
   yüksək təzyiqli xətlərdə əlavə doydurma aqreqatlarının yoxlama və sınaqlarının nəticələri;
   
5. 
   təzyiqin siqnalvermə sisteminin yoxlanmasının nəticələri;
   
6. 
   döşənərkən dartılma qüvvəsi barədə aktlar;
   
7. 
   döşənmədən sonra mühafizə örtüklərinin yüksəldilmiş gərginliklə sınaqları barədə aktlar;
   
8. 
   kabellərin, muftaların və əlavə doydurma aparatlarının zavod sınaqları protokolları;
   
9. 
   muftaları avtomatik qızdıran qurğuların sınağının nəticələri;
   
10. 
    hər fazanın cərəyankeçirən damarları və ekranları üzrə cərəyanın ölçülməsinin nəticələri;
    
11. 
    kabel damarlarının işçi tutumlarının ölçülməsinin nəticələri;
    
12. 
    izolyasiyanın aktiv müqavimətinin ölçülməsinin nəticələri;
    
13. 
    uc muftaların və quyuların torpaqlama müqavimətinin ölçülməsinin nəticələri.
    

Avtomatlaşdırılmış qeydiyyat sistemi olan müəssisələrdə pasport göstəriciləri kompyuterin yaddaşına salına bilər.

Açıq döşənmiş kabellər və həmçinin bütün kabel muftaları nişanlama birkaları ilə təchiz olunmalıdır: kabel birkalarında – xəttin əvvəlində və sonunda xəttin markası, gərginliyi, en kəsiyi sahəsi, xəttin nömrəsi və ya adı; birləşdirici muftaların birkalarında – muftanın nömrəsi, quraşdırma tarixi göstərilməlidir.

Birkalar ətraf mühitin təsirinə dayanıqlı olmalıdır.

Birkalar açıq döşənmiş kabellərdə xəttin uzununa hər 50 m-də, həmçinin trassanın döngələrində və kabelin odadavamlı arakəsmələrdən və qatlardan keçdiyi yerlərdə hər iki tərəfdən qoyulmalıdır.

8.10. Kabel qurğularında döşənmiş kabellərin sinklənməmiş metal zirehi və üzərinə kabel döşənmiş qeyri-metal örtüklü metal hissələr, həmçinin adi poladdan olan kabel qutuları müntəzəm olaraq korroziyaya qarşı yanmayan lak və rənglərlə örtülməlidir.

8.11. Elektrik stansiyalarından və daimi növbətçi heyət olan yarımstansiyalardan ayrılan məsul kabel xətlərində yükə nəzarət stasionar cihazlar vasitəsilə aparılır. Cihazların göstəriciləri sutkalıq cədvəllərə yazılır.

Daimi növbətçi heyəti olmayan yarımstansiyalarda yüklərə nəzarət kabel xəttinin maksimal yükünə uyğun saatlarda yay və ya payız-qış maksimumu dövründə ildə 1 dəfədən az olmayaraq aparılır.

Maksimum yük dövründə aparılan ölçmələrdən əlavə sxemin dəyişilməsi və ya əlavə cərəyanqəbuledicilərinin birləşdirilməsi və kabel xətlərinin iş rejiminin dəyişilməsi zamanıda ölçmələr aparılmalıdır. Müddət enerji obyektinin texniki rəhbəri tərəfindən təyin edilir.

Bu ölçülmələrin nəticələri əsasında kabel şəbəkələrinin sxemi və iş rejimi dəqiqləşdirilməlidir.

Bu bəndin tələbləri, həmçinin elektrik stansiyaları və yarımstansiyaların paylayıcı qurğularının şinlərindən ayrılan istehlakçıların kabel xətlərinə də aid edilir.

8.12. Kabel xətlərinə baxışlar aşağıdakı müddətdə (ayda) 1 dəfə aparılmalıdır:

Kabelin gərginliyi, kV

35-dək 110 - 500

Torpaqda döşənmiş kabellərin trassası.................3 1

Şəhər ərazisində təkmilləşdirilmiş

örtük altında qoyulmuş kabellərin trassası..........12 -

Dəmryolu körpülərində, şaxta, tunel və

kollektorlarda qoyulmuş kabellərin trassası..........6 3

Təzyiqin siqnalizasiyası olan yağdoydurma

məntəqələri (siqnalizasiya olmayanda –

yerli təlimatlar üzrə)..............................................- 1

Kabel quyuları......................................................24 3

Sualtı kabellərə baxış kabel xətlərini istismar edən müəssisənin texniki rəhbərinin müəyyən etdiyi müddətlərdə aparılır.

Mühəndis-texniki heyət tərəfindən kabel xətlərinə vaxtaşırı seçmə yoxlama baxışları aparılmalıdır.

Daşqın dövründə və leysandan sonra, həmçinin rele mühafizəsindən açıldıqda, kabel xəttinə növbədənkənar baxış keçirilir.

Kabel xətlərində baxış zamanı aşkar edilən pozuntular barədə nöqsan və nasazlıqlar jurnalında qeydlər edilməlidir. Pozuntular enerji obyektinin texniki rəhbəri tərəfindən təyin edilən müddətdə aradan qaldırılmalıdır.

8.13. Daimi operativ xidmətçiləri olan elektrik stansiyaları və yarımstansiyalarda, tunel, şaxta, kabel mərtəbələrinə və xəndəklərinə baxışlar ayda 1 dəfədən az olmayaraq, daimi operativ xidmətçiləri olmayan elektrik stansiyası və yarımstansiyalarda isə enerji obyektinin texniki rəhbərin müəyyən etdiyi müddətlərdə aparılmalıdır.

8.14. Kabel qurğularında quraşdırılan, yanğın siqnalı və avtomatik yanğınsöndürmə qurğularının istismarı və onlara texniki nəzarət müəyyən olunmuş qaydada aparılmalıdır.

8.15. Kabel otaqlarında hər hansı müvəqqəti və köməkçi qurğuların (emalatxanalar, alətxanalar, anbarlar və s.) quraşdırılması, həmçinin orada hər hansı material və avadanlığın saxlanılması qadağandır.

8.16. Elektrikləşdirilmiş rels nəqliyyatı və ya dağıdıcı xassəli torpaq olan sahələrdə kabel xətti yalnız onun korroziyaya qarşı mühafizəsi yerinə yetirildikdən sonra istismara qəbul oluna bilər.

Bu sahələrdəki kabel xətlərində azan cərəyanlar ölçülməli və kabel şəbəkəsinin (ya da onun ayrı-ayrı sahələrinin) potensiallar diaqramı və torpaq korroziya laylarının xəritələri tərtib olunub vaxtaşırı dəqiqləşdirilməlidir. Bütün yeraltı kommunikasiyalar üçün korroziyaya qarşı birgə mühafizə təşkil olunmuş şəhərlərdə potensial diaqramların çıxarılması tələb edilmir.

Azan cərəyan zonalarında, güc kabellərinin boru kəmərlərinə və katod mühafizəsi olan rabitə kabellərinə yaxınlaşdığı yerlərdə, həmçinin korroziyadan mühafizə qurğuları ilə təchiz edilmiş kabel sahələrində kabellərin potensialları ölçülməlidir. Şlanq mühafizə örtüklü kabellərdə korroziyaya qarşı örtüyün vəziyyətinə güc kabel xətlərinin istismarı üzrə təlimatlara və elektrik avadanlıqlarının sınaq həcm və normalarına uyğun nəzarət edilməlidir.

8.17. Enerji müəssisələri şəhər tramvay, metropoliteni və elektrikləşdirilmiş dəmir yolları idarələri və xidmətləri tərəfindən dövlət standartlarına uyğun azan cərəyanların təsirini azaltmaq üçün tədbirlərin yerinə yetirilməsinə nəzarət etməlidir.

Elektrokorroziya, torpaq və ya kimyəvi korroziya nəticəsində kabel xətlərində metal örtüklərin dağılması təhlükəsi aşkar edildikdə, onun qarşısının alınması üçün tədbir görülməlidir. Muftalara bitişik alüminium örtüklü sahələrin korroziyaya uğramasının qarşısının alınması məqsədilə onların normativ sənədlərə uyğun mühafizəsi təmin edilməlidir.

Quraşdırılan mühafizə qurğularının işinə müntəzəm müşahidə təşkil edilməlidir.

8.18. Kabel trassasının qazılması və ya onların yaxınlığında torpaq işləri istismarçı müəssisənin yazılı icazəsilə aparıla bilər.

Qazıntı işlərinin aparılmasından əvvəl istismarçı müəssisə heyətinin nəzarəti altında kabel trassasında yoxlama qazıntı aparılmalıdır.

Qazıntı, kabellərin çəkilməsi və ya təmiri ilə bağlı olmayan işlərin aparılması zamanı 1m-dən az məsafədə yerqazan texnikanın, kabel trassasından 5m-dən az məsafədə isə zərbə və titrəyişlə torpaq qazan mexanizmlərin tətbiq edilməsinə icazə verilmir.

Partlayış işlərinin aparılması üçün əlavə texniki şərtlər verilməlidir.

8.20. Elektrik şəbəkələrini istismar edən müəssisələr ərazisindən kabel trassası keçən rayonun təşkilatlarına və əhalisinə, bu trassaların yaxınlığında torpaq işlərinin aparılması qaydaları barədə müntəzəm xəbərdarlıq etməlidir.

8.21. Kabel xətlərində elektrik avadanlıqlarının sınaq həcm və normalarına uyğun olaraq sabit cərəyanlı yüksəldilmiş gərginliklə vaxtaşırı profilaktik sınaqlar aparılmalıdır.

Təmir işlərindən və ya kabel xətləri trassalarının açılması ilə əlaqədar olaraq qazılmalardan sonra növbədənkənar sınaqların keçirilməsinin zəruriliyi enerji müəssisəsinin, elektrik şəbəkələrini istismar edən müəssisənin rəhbərliyi tərəfindən müəyyənləşdirilir.

Axmayan hopdurucu kütləsi və plastik izolyasiyası olan və ya qazdoldurulmuş kabeldən ibarət 20-35kV gərginlikli kabel xətlərində şaquli hissələrin izolyasiyasının vəziyyətinə və onların vaxtaşırı dəyişdirilməsinə əlavə müşahidə tələb olunmur.