|
Elektron tijoratning sohalarda rivojlanishiUzbek Scholar Journal
Volume- 21, October, 2023
www.uzbekscholar.com
2 |
P a g e
infratuzilmani rivojlantirish, mobil va simli Internet jahon axborot tarmog'i qamrovi va tezligini yanada
oshirish orqali elektron tijorat platformalariga shaxsiy raqamli uskunalardan ulanish imkoniyatlari va
ko'lamlarini oshirish va hokazolar" amalga oshirish belgilab berilgan.
ADABIYOTLAR SHARHI
Biznes strategiyasining ahamiyatli qismi b
о‘lib
elektron tijorat (e-commerce) va elektron biznes (e-
business) hisoblanadi. Biznesga axborot-kommunikatsion texnologiyalarning (AKT) kirib kelishi
korxonalarning
bevosita iste’molchilar
bilan aloqalarida
о‘ziga xos inqilobni vujudga keltirdi.
Jahonda
elektron tijoratni rivojlanishi barcha davlatlarda bu sohani rivojlanishiga olib keldi. Iqtisodiyotning
globallashuvi sharoitida iqtisodiy rivojlanishning muhim omili hisoblanadi. Hozirgi davrning muhim
masalasi, strategik pozitsiyalash, firmalar tomonidan mavjud imkoniyatlarni aniqlash hamda axborot
asri va yangi iqtisodiy muhit sharoitida sodda, ishchan va hayotiy e-business strategiyasi asosida,
imkoniyatlardan samarali foydalanib eng yuqori foydalilik darajasiga chiqish hisoblanadi. Shu
о‘rinda
e-commerce kichik biznesga yirik biznes subyektlari bilan raqobatlasha olish imkonini berishini
alohida ta’kidlash kerak.
Uzoq vaqt davomida
О‘zbekistonda aloqa va axborotlashtirish
texnologiyalari
bir-biridan ayri holda rivojlanib bordi. Aloqa sohasi
о‘z xizmat
turlarining foydalanilish belgisiga qarab
sun’iy ravishda is
hlab chiqarish va noishlab chiqarish shakllarga ajratilib qaraldi, butun axborotni
yaratish sohasi esa, aloqa sohasidan alohida holda shakllandi. Shu tariqa, axborot va
telekommunikatsiya texnologiyalari sohasi takomillashuvi hamda kengayishi natijasida
о‘tgan asrning
90-yillari oxiriga kelib, ushbu sohalarda q
о‘llaniladigan
u
sullar va vositlarning bog‘lanib ketish jarayoni
boshlandi. Ushbu jarayon «axborotlashtirish va telekommunikatsiya konvergensiyasi» nomini oldi.
Mamlakatimizda yangilanish davri talablaridan kelib chiqib, birinchi prezident I.A.Karimov
О‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining q
о‘shma majlisidagi «Bizning bosh
maqsadimiz
–
jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir»
nomli ma’ruzasida aloqa bozorini kelgusida
rivojlantirish masalalariga alohida t
о‘xtalib, quyidagilarni
ta’kidladilar: «Tele
-radio industriya bozorini rivojlantirish, bu sohad
a g‘oyalar va dasturlarning ijodiy
raqobat muhitini vujudga keltirish b
о‘yicha aniq chora
-tadbirlar majmuini ishlab chiqish va amalga
oshirish kerak. Zamonaviy raqamli axborot texnologiyalarini joriy etishni jadallashtirish zarur.
О‘ylaymanki, hozirgi a
xborot, kommunikatsiya va kompyuter asrida, internet kundan-kunga
hayotimizning barcha jabhalariga tobora chuqur va keng kirib borayotgan bir paytda, odamlarning ongi
va tafakkuri uchun kurash hal qiluvchi ahamiyat kasb etayotgan bir vaziyatda bu masalalarning
jamiyatimiz uchun naqadar dolzarb va ustuvor b
о‘lib borayotgani haqida gapirib о‘tirishga hojat
y
о‘q».
Tijorat tushunchalarining klassifikatsiyasini ko’rib chiqadigan bo’lsak
birinchi tuchunchani AQSH
olimlari A. Summer va
Gr.Dunkan quyidagicha berishgan: Elektron tijorat
–
bu subyektlar
o’rtasidagi
munosabat elektron
tarzda
(Internet texnologiyalarni qo’llagan holda)
amalga oshadigan biznes jarayonningixtiyoriy
shaklidir. Bu tushunchaning mohiyatiga
ko’ra olimlar tomonidan ta’ri
f
o’sha paytdagi internet
tarmog’ini
rivojlanish tendentsiyalariga mos keladi. 1999-yillarga kelib internet savdo tushunchasi
kirib keldi. AQSH olimlari A. Summer va Gr.Dunkan fikricha elektron savdo
–
biznes tranzaktsiyasining
butun sikli yoki uning bir qismi elektron tarzda amalga oshadigan tovar yoki xizmatlarni xarid qilish
va sotish jarayonidir.
|
| |
