47
e
A
+
e
b
+
e
c
= 0
(3.2)
EYuK vektorlarining geometrik yig’indisi yopiq uchburchak hosil qiladi.
Uch fazali zanjirda ikki
turdagi kuchlanish va toklar mavjud bo’ladi:
Faza kuchlanishi
–liniya simlarining har biri bilan neytral sim orasidagi kuchlanish bo’lib
U
a
,
U
b
va
U
c
lar bilan yoki umumiy tarzda
U
f
bilan belgilanadi;
Liniya kuchlanishi
– liniya
simlari orasidagi kuchlanish, boshqacha aytganda generator
chulg’amlarining
A
va
B
,
B
va
C
hamda
C
va
A
nuqtalari
orasidagi
U
AB
, U
BC
va U
CA
kuchlanishlar yoki
umumiy tarzda
U
A
bilan belgilanadi;
Faza toki
– generator chulg’amlarining yoki iste’molchilarning bosh uchidan oxirgi uchiga yo’nalgan
tok bo’lib umumiy tarzda
I
f
ko’rinishida belgilanadi.
Liniya toki
– Zanjirdagi liniya simlaridan oqib o’tayotgan tok bo’lib
umumiy tarzda
I
L
bilan
belgilanadi.
Uch fazali zanjirlarda generator, transformator chulg’amlari va iste’molchilar ikki xil sxemada:
“yulduz” (Ү) yoki “uchburchak” (∆) usulida ulanadi.
Generator chulg‘amlarini “yulduz” (Ү) usulida ulanishi va EYuKlarning vektor diagrammalari 3.1 –
rasmda keltirilgan.
Uch fazali tokning quvvati.
Uch fazali simmetrik zanjirlarda quvvatlar quyidagicha hisoblanadi:
Aktiv quvvat:
cos
3
cos
3
3
3
l
l
f
f
f
f
I
U
I
U
Р
Р
(3.3)
Reaktiv quvvat:
sin
3
sin
3
3
3
L
L
f
f
f
f
I
U
I
U
Q
Q
(3.4)
Тo’la quvvat:
L
L
f
f
f
f
f
I
U
I
U
Q
P
S
3
3
2
3
2
3
3
(3.5)
Uch fazali simmetrik zanjirlarda tokning quvvatini bir fazali va uch fazali
vattmetrlar yordamida
o’lchash mumkin.
Elektr zanjirlarda uch fazali simmetrik iste’molchilarni “yulduz” sxemasidan “uchburchak”
sxemasiga o’tkazib ulanganda,
liniyadagi tok
3
hamda iste’molchining quvvati 3 martaga ko’payadi.
Ushbu xususiyatdan amaliyotda keng miqyosda foydalaniladi.
48
Elektr stantsiyalarida uch fаzаli sinхrоn gеnеrаtоrlаr o’rnatilgan bo’lib, aynan ular yordamida
uch fаzаli elektr energiyasi hosil qilinadi( 3.1-rasm) .
Uch fаzаli sinхrоn gеnеrаtоr ikkita asosiy qism – qo’zg’almas stator (3.1-rasm,1) va aylanuvchi
rotordan (3.1-rasm,2) iborat bo’ladi. Stator pazlariga chulg’amlar soni bir xil, o’zaro bir-biridan 120
0
ga
siljigan uchta chulg’am joylashtiriladi. Rotor vali(o’qi)ga esa
