• O‘lchash o‘zgartkichlarining asosiy metrologik tavsiflari va umumiy ma’lumotlar.
  •  Umumiy ma’lumotlar. O’lchash o’zgartgichlari




    Download 7,5 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet55/148
    Sana13.01.2024
    Hajmi7,5 Mb.
    #136300
    1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   148
    Bog'liq
    ELEKTROTEHNIKA VA ELEKTRONIKA oquv qollanma

    8.1. Umumiy ma’lumotlar. O’lchash o’zgartgichlari. 
    Texnologik jarayonlarni nazorat qilish, ularni sozlash va boshqarish hamdamashina va
    agregatlarning parametrlarini tadqiq qilish, ayniqsa qishloq xo‘jaligi, chorvachilik va parrandachilik
    mahsulotlarini yetishtirish, saqlash, qayta ishlashtexnologik jarayonlarida, gidromeliorativ tizimlarni
    avtomatlashtirishda ko‘pgina noelektrik kattaliklarni yuqori aniqlikda o‘lchash talab qilinadi. Bu
    kattaliklarga mexanik siljish, tezlik, kuch, tezlanish, deformatsiya, suv va suyuqliklar sathi va sarfi, bosim,
    harorat, namlik, mahsulotlarning sifat ko‘rsatkichlari va boshqa yuzdan ortiq parametrlar kiradi. Uzoq 
    masofadan turib o‘lchash va ma’lumotlarni kam xatolik bilan masofaga uzatish kabi afzalliklarga ega 
    bo‘lgan elektrik usullar va elektr o‘lchash vositalar yordamida bajariladi. 
    Noelektrik kattaliklarni o‘lchashda qo‘llaniladigan vositalar xilma-xil bo‘lishiga qaramay,
    o‘lchash usuli va vositalarning umumiy xususiyatlari hammavjud. Umumiylik shundan iboratki,
    o‘lchanayotgan har qanday noelektrik kattalik avval unga proportsional bo‘lgan elektr (tok, kuchlanish, 
    qarshilik, chastota va boshqalar) kattaligiga aylantiriladi, keyin esa elektr o‘lchash asbobi yordamida 
    o‘lchanadi. Noelektrik kattaliklarni o‘lchashda ishlatiladigan o‘zgartgichlarga qo‘yiladigan asosiy talab
    – o‘lchash ma’lumotini aniqligi va jarayonni to‘g‘ri aksettirishdir. O‘lchanayotgan kattalikni 
    o‘zgartirish usuliga (bevosita, bilvosita yoki muvozanatlash) ko‘ra u yoki bu turdagi xatoliklar yuzaga 
    keladi. 
    O‘lchash o‘zgartkichlarining asosiy metrologik tavsiflari va umumiy 
    ma’lumotlar. 
    Ma’lum fizik qonunlar asosida ishlovchi va birorta o‘lchash o‘zgartirishini bajaruvchi texnik
    qurilma o‘lchash o‘zgartgichi deb ataladi. Demak, o‘lchash o‘zgartgichi bir fizik kattalikni u bilan
    funktsional bog‘langan boshqa bir fizik kattalik orqali aks ettiradigan qurilmadir. 


    96 
    Tuzilishi va ishlash asosiga ko‘ra o‘lchash o‘zgartgich (O‘O‘)lari juda xilma-xil bo‘lsada, ular
    o‘zgartirish vazifasi, darajalash tavsifi, xatoligi, o‘lchash diapazoni kabi umumiy tavsiflar bilan 
    xarakterlanadi. 
    O‘lchash o‘zgartgichining o‘zgartirish vazifasi – o‘zgartgichning chiqish va kirish kattaliklarning
    funktsional bog‘lanishi bo‘lib, analitik, jadval va grafik ko‘rinishida ifodalanadi. O‘zDavST 8009–84 ga 
    ko‘ra o‘zgartirish vazifasi – O‘O‘ chiqish signali informativ parametrining kirish signali informativ 
    parametri bilan funktsional bog‘liqligidir. 
    Darajalash natijasida olingan chiqish va kirish qiymatlarining o‘zaro bog‘liqligi O‘O‘ning
    darajalash tavsifi deyiladi. U formula, jadval va grafik ko‘rinishlarida berilishi mumkin. 
    O‘O‘ning xatoligi – haqiqiy va nominal (o‘lchangan) o‘zgartirish funktsiyalari orasidagi farq 
    bo‘lib, o‘lchash vositalari xatoliklari singari topiladi. O‘O‘ning o‘lchash diapazoni deb – o‘lchash xatoligi
    normallashtirilgan o‘lchash kattalikning qiymatlar sohasiga aytiladi. 

    Download 7,5 Mb.
    1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   148




    Download 7,5 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     Umumiy ma’lumotlar. O’lchash o’zgartgichlari

    Download 7,5 Mb.
    Pdf ko'rish