Device Driver kompyuterı təşkil edən və ona qoşulmuş qurğuları /cihazları/ avadanlıqları (hardware) idarə edən/düzgün işləməsini təmin edən proqramdır. Printer, Scaner, Monitor, Video
kart, şəbəkə kartı və s. avadanlıqları kompyuterə qoşulduqdan sonra normal işləmələri üçün həmən
kompyuterə onları tanıtmaq lazımdır. Əgər hər hansı avadanlıq üçün driver yazılmayıbsa, yanlış driver
yazılıbsa və ya yazılmış driver-də problem varsa, həmən avadanlıq ya ümumiyyətlə işləməyəcək, ya da
işləməsində müxtəlif problemlər yaranacaq. Məsələn:
Video kartın driveri olmazsa, ekran görüntüsündə müxtəlif problemlər yaranacaq. Bulanıq
görüntü, ekran ölçüsündə problemlər və s. yaranacaq.
Şəbəkə və Wi-Fi adapterin driveri olmazsa, kompyuter şəbəkəyə qoşula, internetə çıxa bilməz.
Printerin driverləri olmazsa, kompyuterdan heç nəyi çapa verə bilmərik.
Utilitlər.Utilit latınca utilitas "fayda"sözündən götürülmüş və ikinci dərəcəli sistem
proqramlarını təşkil edən proqramlardır. Utilitlər əsas olaraq əməliyyat sisteminin əlavə imkanlarını
həyata keçirir və ya özünə məxsus funksiyaları həyata keçirir. Utilit – disk və fayl sistemi ilə işləmək,
qarşıya çıxa biləcək problemləri aradan qaldırmaq üçün nəzərdə tutulan proqramlar qrupudur.
Utilitlər yaddaş qurğularına nəzarət edir,informasiyanın qorunmasını və arxivləşdirilməsini yerinə
yetirir, kompüterlə digər qurğuları birləşdirir, şəbəkələrin işinə nəzarət edir və.s.Utilitlərə aid olan
proqramlardan bəzilərini funksiyası aşağıda verilmişdir:
Diskin optimallaşdırma praqramı-informasiyanı diskdə ən əlverişli şəkildə yerləşdirməklə,
ona daha sürətli müraciəti təmin edir (məs:Disk Defragmenter proq.)
Diskdə informasiyanın ehtiyat sürətinin yaradılması proqramı-bərk diskdəki informasiyanın
disketlərə köçürülməsi üçündür (məs:Backup)
Səhvləri tapıb aradan qaldırma proqramı-diskdeki səhfləri tapmaqa aradan qaldirmaqa
xidmət edir (məs:Scan disk)
Diskin informasiya tutumunu artırmaq(informasiyanı sıxmaqla )-bu proqrama isə Drive
Space proqramını mimsal göstərmək olar.
15
30. Antivirus proqramları
31. Antivirus proqramları və onun növləri.
