|
REFERAT
Fənn: Ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi
|
| bet | 5/19 | | Sana | 30.08.2022 | | Hajmi | 1.34 Mb. | | #25480 |
Bog'liq EKOLOJİ MODELLƏŞMƏREFERAT
Fənn: Ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi
İxtisas: Ekologiya mühəndisliyi
Qrup: M1433aE
Tələbə: Bayramova Ceyran
Bakı – 2013
MÜNDƏRİCAT
|
GİRİŞ.........................................................................................................
|
3
| |
Bioekoloji proseslərdə məsələ sinifləri və riyazi aparat............................
|
4
| |
Bioekoloji proseslərin modelləşdirilməsində keyfiyyətli modellər...........
|
5
| |
Bioekoloji proseslərdə qeyri-məhdud artım. Eksponensial artım. Avtokataliz.................................................................................................
|
6
| |
Bioekoloji proseslərdə məhdud artım. Ferxülst tənliyi.............................
|
8
| |
Substrata görə məhdudiyyətlər. Mixaelis-Menten və Mono modeli........
|
12
| |
Qarşılıqlı təsirin baza modeli. Rəqabət. Seçmə.........................................
|
13
| |
Bioekoloji proseslərdə lotka və Volterranın klassik modeli......................
|
18
| |
NƏTİCƏ.....................................................................................................
|
22
| |
ƏDƏBİYYAT...........................................................................................
|
23
|
GİRİŞ
Ekologiya fənlər arası biliklər oblastının elə 1 sahəsidir ki, o canlı orqanizmlərin ətraf mühitlə qarşılıqlı təsiri haqqında praktiki olaraq bütün təsəvvürləri cəmləşdirir. XX ortalarına qədər ekologiya biologiya fənnlərinin biri kimi orqanizmlərin ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqələrini formalaşdırır. Müasir ekologiya isə bütün bunlarla yanaşı ətraf mühitin vəziyyətinə nəzarətin bütün metodlarını – monitorinq, ətraf mühitin mühafizəsi, biosenozların öyrənilməsi, ekoloji iqtisadi, ekoloji sosial aspektləri özündə cəmləşdirir. Insanların özləri də ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqələrin predmeti kimi çıxış edir. Bütün bunlar riyazi ekologiyanın predmetini müəyyənləşdirir ki, buraya da ekoloji problemlərin həllində istifadə edilən riyazi modellər və metodlar daxildir. Riyazi ekologiyanın fundamenti populyasiyaların dinamikasını, riyazi nəaəriyyəsini təşkil edir. Belə yanaşmada heyvan bitki mikroorqanizm növlərinin sayının dinamikası haqqında fundamental bioloji təsəvvür və onların qarşılıqlı təsirin riyazi strukturları şəklində, o cümlədən diferensial, inteqral və fərq tənlikləri şəklində formalaşdırılır. Fərq tənlikləri və ya sonlu fərqlər üsulu diferensial inteqral tənlikləri, diskret nöqtələrdə verilmiş qiymətlər əsasında onların həlledilməsinin üsuludur. Ixtiyari ekosistem hər hansı ierxik strukturda tənzimlənməsi mümkün olan qeyrixətti qarşılıqlı təsir edən alt sistemlərdən ibarətdir. Bundan əlavə ekoloji sistemin komponentlərini cəmlədikdə yekun sistemdə elə xassələr aşkar olunur ki, bu xassələrə heç bir komponentdə rast gəlinmir. Ekoloji vahidlərin bu xassəsi onu göstərir ki, tam sistem adi komponentlərin sadə cəmi ola bilməz. Bunun nəticəsində mürəkkəb ekoloji sistemləri iearxik bölmə ilə alt sistemlərə böldükdə və hər bir alt sistemləri ayrılıqda öyrəndikdə sistemin tamlığı itir və mürəkkəb sistemin dinamikliyini öyrənmək olmur. Xarici faktorların ekoloji sistemə təsirini də bir-birindən asılı olmayaraq öyrənmək düzgün deyil. Belə ki, kombinə edilmiş təsirləri təsiredici faktorların cəminə gətirmək doğru nəticə vermir. Bütün bu vəziyyət ona gətirir ki, mürəkkəb ekosistemləri sadə modellərin köməyilə təsvir etmək mümkün deyil. Deməli, sistemin elementləri haqqında bilikləri 1 mürəkkəb immutasiya modelləri yada ekosistem üzərində çoxlu sayda müşahidələri cəmləşdirən sadələşmiş modellər istifadə olunmalıdır.
Müasir biologiya riyaziyyatın bütün bölmələrindən aktiv istifadə edir: ehtimal nəzəriyyəsi və statistika; diferensial tənliklər nəzəriyyəsi; oyunlar nəzəriyyəsi.
|
| |
