15
ning ishorasiga bog’liq bo’lmagani uchun intensivlik
2
ga
proportsional
bo’ladi. Oddiy hisob intensivlikning quyidagicha bo’lishini ko’rsatadi:
2
2
*
2
0
4
2
1 cos
2
I
I
V V
L
Bunda
*
V
- fluktuatsiya yuz bergan hajm bo’lib, yorug’lik to’lqinining
uzunligiga nisbatan kichik, lekin ichida molekulalar ko’p.
Endi yorug’likning molekulyar sochilishida optik bir jinslimaslikning
o’lchovi
2
miqdor bo’ladi. Agar
fluktuatsiyalar zichlik va temperatura yoki
bosim
va
S entropiyadan iborat faqat, ikki erkli termodinamik o’zgaruvchi bilan
aniqlanadi deb hisoblasak, u holda:
P
S
p
S
p
S
2
2
2
2
p
S
p
S
p
S
bu yerda
,
S
- bosim va entropiyaning fluktuatsion o’zgarishlari, hosilalardagi
indeks differensial olayotganda qanday miqdor o’zgartirilmay turishini ko’rsatadi.
Bu yerda
va
S
fluktuatsiyalar statistik jihatdan mustaqil ekanligi va demak,
0
S
ekanligi e’tiborga olingan. Fluktuatsiyalar nazariyasi
2
va
2
S
miqdorlarni moddaning termodinamik xarakteristikalari
orqali ifodalashga hamda
munosabatni
2
2
2
2
0
4
2
1
; 1 cos
2
s
p
p
S
V
kT
I
I
kT
L
p
T
c
ko’rinishda tasvirlashga imkon bcradi, bu yerda
- muhitning zichligi (g/sm3),
T
- absolyut temperatura,
S
- adiabatik siqiluvchanlik,
-
issiqlikdan kengayish
koeffitsiyenti,
p
c
- lg moddaning o’zgarmas bosim sharoitidagi issiqlik sig’imi, V-
yorug’likni sochib yuborayotgan hajm. Formulada katta qavs ichidagi birinchi had
zichlikning adiabatik fluktuatsiyalari (bosim fluktuatsiyalari) tufayli sochilgan
16
yorug’lik intensivligini bildiradi, shuningdek, ikkinchi had esa zichlikning izobarik
fluktuatsiyalari (entropiya fluktuatsiyalari) tufayli sochilgan yorug’lik intensivligini
bildiradi. Quyidagi taqribiy tenglikni yozish mumkin:
2
2
2
1
P
S
T
T
Agar
mashhur
2
T
S
p
T
pc
termodinamik munosabatdan foydalansak
(bu yerda (3T- izotermik siqiluvchanlik),
2
2
0
4
2
1 cos
2
T
T
V
I
I
kT
L
ko’rinishga keladi; bu formulani birinchi bo’lib Eynshteyn topgan va shuning uchun
u Eynshteyn formulasi deyiladi. Dastlabki formuladan Releyning
4
~1/
I
qonuni
kelib chiqadi.
Shunday qilib, xulosa osmonning zangori bo’lishiga yorug’likning
molekulyar sochilishi sabab bo’ladi [8].
