14
yo’q. Juda muhim bo’lgan bir xususiy holda bir jinslilikning
buzilishiga olib
keladigan sababni M.Smoluxovskiy ko’rsatib berdi. Gaz yoki suyuqlikning kritik
temperaturasida yorug’lik intensiv ravishda sochilishi ko’pdan beri ma’lum edi.
Smoluxovskiy kritik temperaturada muhitning siqiluvchanligi juda katta ekanligiga
diqqat qildi (kritik
nuqtada nazariy tomondan
T
V
p
ifoda cheksizlikka inliladi).
Bunday sharoitlarda kichikroq hajmlarda o’rtacha zichlikdan sezilarli chetlanishlar
paydo bo’lishi mumkin, chunki siqiluvchanlikning katta bo’lishi issiqlik harakati
kichik hajmlardan zichlikning sezilarli variatsiyalarini (zichlik fluktatsiyalari)
yuzaga keltirishga qodir ekanligini bildiradi. Optik bir
jinslilik buning oqibatida
bo’ladigan buzilishi yorug’likning ko’p sochilishiga sabab bo’ladi. Smoluxovskiy
kritik opalessensiya hodisasini izohlab berib, shu bilan yorug’likning,
umuman
sochilishiga olib keladigan bir jinslilikning buzilish sababini qaerdan izlash
kerakligiga ko’rsatma berdi. U quyidagicha: muhit
molekulalarining issiqlik
harakati statistik harakterda bo’lgani tufayli muhitda zichlik fluktuatsiyalari paydo
bo’ladi, bu fluktuatsiyalar ayniqsa kritik: nuqta sohasida katta bo’ladi. Zichlikning
fluktuatsiyasi sindirish ko’rsatkichining
n
flnktuatsiyasiga yoki dielektrik
singdiruvchanlikning
fluktuatsiyasiga
2
n
sabab bo’ladi,
bu esa aslida
optik bir jinslimaslikdan iborat. Kritik nuqtadan uzoqda fluktuatsiyalar kritik nuqta
sohasidagidek uncha katta bo’lmasada har qalay bo’ladi va toza moddada yorug’lik
o’sha fluktuatsiyalar tufayli sochiladi.
