|
Fizikadan tajriba ishlarini
|
| bet | 35/37 | | Sana | 18.01.2024 | | Hajmi | 3,78 Mb. | | #140601 |
Bog'liq механика тажриба-2023-2024Nazorat savollari
Kritik nuqta deganda nimani tushinasiz?
Vander Vals holat tenglamasini tushintirib bering.
Molekulalar orasidagi ta’sirlashish potensiali qaysi formula yordamida aniqlanadi?
Ideal gaz holat tenglamasini tushintirib bering.
Suyuqlik va gazlarning muvozanati deganda nimani tushinasiz?
Xalqaro sistema(SI)dagi asosiy va qo’shimcha birliklar
№
|
Kattalik
nomi
|
Kattalik o’lchov birligining
|
O’lchamligi
|
Nomi
|
Belgisi
|
Ta’rifi
|
Asosiy birliklar
|
1.
|
Uzunlik
|
L
|
metr
|
m
|
Kripton 86- atomining 2P10 va 5d5 sathlari orasidagi o’tishga mos bo’lgan nurlanishning vakuumdagi to’lqin uzunligidan 1650763,73 marta katta bo’lgan uzunlik 1metr deb qabul qilingan.
|
2.
|
Massa
|
M
|
kilogramm
|
kg
|
Diametri va balandligi 39 mm iborat platina (90%) va iridiy (10%) qotishmasidan tayyorlangan silindrning massasidir.
|
3.
|
Vaqt
|
T
|
sekund
|
s
|
Seziy 133 atomi asosiy holatining ikki o’ta nozik sathlari orasidagi o’tishga mos bo’lgan nurlanish davridan 9192631770 marta katta vaqt 1 sekund deb qabul qilingan.
|
4.
|
Tok kuchi
|
I
|
amper
|
A
|
1 amper - vakuumda bir-biridan 1 m masofada joylashgan ikki parallel cheksiz uzun, lekin kesimi juda kichik bo’lgan to’g’ri o’tkazgichdan o’tganda o’tkazgichning har bir metr uzunligi 210-7 N o’zaro ta’sir kuchi hosil qiladigan o’zgarmas tok kuchiga teng.
|
5.
|
Termodinamik
Harorat
|
Q
|
Kelvin
|
K
|
Suvning uchlanma nuqtasini tavsiflovchi termodinamik haroratning 1/ 273.16 ulushi 1 kelvin deb qabul qilingan.
|
6.
|
Modda miqdori
|
N
|
mol
|
mol
|
Uglerod-12 ning 0,012 kg massasidagi atomlar soniga teng strukturaviy element(atom, molekula yoki boshqa zarra) lardan tashkil topgan sistemadagi moddaning miqdori 1 mol deb qabul qilingan.
|
7.
|
Yorug’lik kuchi
|
J
|
kandela
|
сd
|
5401012Hz chastotali monoxromatik nurlanish chiqarayotgan manba yorug’ligining energetik kuchi 1 Vt /683 Sr bo’lgan yo’nalishdagi yorug’lik kuchi 1 kandela (sham) deb qabul qilingan.
|
Qo’shimcha birliklar
|
8.
|
Yassi burchak
|
|
radian
|
rad
|
Aylana uzunligi radiusiga teng bo’lgan yoyni ajratadigan ikki radius orasidagi burchak 1 radian deb qabul qilingan.
(1 rad 57° 17’ 44,8").
|
9.
|
Fazoviy burchak
|
|
steradian
|
sr
|
Uchi shar markazida joylashgan va shu shar sirtidan shar radiusining kvadratiga teng yuzli sirtni ajratuvchi fazoviy burchak 1 steradian deb qabul qilingan.
|
Asosiy fizik doimiylar
№
|
Kattalik nomi
|
Belgisi
|
Son qiymati
|
|
Erkin tushish tezlanishi
|
g
|
9,81 m/s2
|
|
Tortishish doimiysi
|
G
|
6,67 .10–11 N.m2/kg2
|
|
Avogadro soni
|
NA
|
6,02497 .1023 моль-1
|
|
Gazning molyar hajm
|
V0
|
22,4 m3
|
|
Loshmidt soni
|
no
|
2,686.1025 m–3
|
|
Universal gaz doimiysi
|
R
|
8,31 J/(mol.K)
|
|
Boltsman doimiysi
|
k
|
1,38 .10–23 J/K
|
|
Faradey soni
|
FA
|
9,65.104 Kl/mol
|
|
Elektronniing zaryadi
|
e
|
1,6 .10–19 Kl
|
|
Elektronning massasi
|
me
|
9,1.10–31 kg
|
|
Protonning massasi
|
mp
|
1,672 .10–27 kg
|
|
Neytronning massasi
|
mn
|
1,675 .10–27 kg
|
|
Massaning atom birligi
|
m.a.b.
|
1,66 .10–27 kg
|
|
Elektr doimiysi
|
ε0
|
8,85 .10–12 Ф/m
|
|
Magnit doimiysi
|
μ0
|
4π .10–7 Gn/m
|
|
Yorug’likning vakuumda tarqalish tezligi
|
c
|
3 .10 8 m/s
|
|
Stefan – Boltsman doimiysi
|
σ
|
5,67 .10–8 Vt/(m2 .K4)
|
|
Vinning 1- siljish qonuni doimiysi
|
b
|
2,89 .10–3 m .K
|
|
Vinning 2- siljish qonuni doimiysi
|
C
|
1,3 .10–5 Vt/(m3 .K –5)
|
|
Plank doimiysi
|
h
|
6,626 .10–34 J. s
|
|
Vodorod atomi uchun Ridberg doimiysi
|
R
|
1,097 .107 m – 1
|
|
α - zarraning massasi
|
mα
|
6,64 .10–27 kg
|
|
Faradey doimiysi
|
F
|
9,65 .104 Kl/ mol
|
|
Elektron uchun Kompton to’lqin uzunligi
|
γC
|
2,43 .10–12 m
|
|
Birinchi Bor orbitasining radiusi
|
r1
|
0,529 .10 –10 m
|
O’nli old qo’shimchalar.
Ko’paytuvchi
|
Ko’paytuvchi nomi
|
Old qo’shimcha
|
Kelib chiqishi
|
Belgisi
|
Ma’nosi
|
Nomi
|
O’zbek
|
Rus
|
Halqaro
|
10 18
10 15
10 12
10 9
10 6
10 3
10 2
10 1
10– 1
10– 2
10– 3
10– 6
10– 9
10– 12
10– 15
10– 18
|
kvintillion
kvadrillion
trillion
milliard
million
ming
yuz
o’n
o’ndan bir
yuzdan bir
mingdan bir
milliondan bir
milliarddan bir
Trilliondan bir
Kvadrilliondan bir
Kvintilliondan bir
|
olti
besh
g’oyat katta
juda katta
katta
ming
yuz
o’n
o’n
yuz
ming
kichik
mitti
kichkina
o’n besh
o’n sakkiz
|
Eksa
Peta
Tega
Giga
Mega
Kilo
Gekto
Deka’’
Detsi
Santi
Milli
Mikro
Nino
Piko
Fimto
Atto
|
E
P
T
G
M
k
g
da
d
s
m
mk
n
p
f
a
|
Э
П
Т
Г
М
к
г
да
д.
с
м
мк
н
р
ф
а
|
E
P
T
G
M
K
h
da
d
s
m
m
n
p
f
a
|
Burchakning gradus va radian o’lchovining o’zaro bog’liqligi
Gradus o’lchovi
|
3600
|
2700
|
1800
|
1200
|
900
|
600
|
450
|
300
|
Radian o’lchovi.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Trigonometrik funksiyalarning ba’zi burchaklardagi qiymatlari
0
|
00
|
300
|
450
|
600
|
900
|
1200
|
1800
|
2700
|
3600
|
sin
|
0
|
|
|
|
1
|
|
0
|
-1
|
0
|
cos
|
1
|
|
|
|
0
|
-
|
-1
|
0
|
1
|
tg
|
0
|
|
1
|
|
-
|
-
|
0
|
-
|
0
|
ctg
|
-
|
|
1
|
|
0
|
-
|
-
|
0
|
-
|
|
| |
