SI sistemasidan tashqari birliklar
Kattalik nomi
|
O’lchov birliklari va uning SI sistema birliklari bilan bog’lanishi
|
Uzunlik
|
1 angstrem (Å)=10–10 m
1 dyum=25,4 mm
1 fut=12 dyum=30,48 sm
|
1 yard=3 fut=91,44 sm
1 mil=1609,344 m
1 dengiz mili =1852 m
|
Massa
|
1 karat (kar)=0,2 g=2.10–4 kg
1 massa atom birligi (m.a.b)=1,66.10–27 kg
1 massa texnik birligi (m.t.b)=9,81 kg
|
Yassi burchak
|
1 aylanish (ayl)=360º=2π rad≈6,283 rad
1 gradus (º)=π/180 rad≈1,745.10–2 rad
1 minut (′)=(π/180).10–2 rad≈2,908.10–4 rad
1 sekund (″)=(π/648).10–3 rad≈4,848.10–6 rad
1º =60′=3600″
|
Yuza
|
1 ar (a)= 102 m2
1 gektar (ga)=104 m2
|
Hajm
|
1 litr (l)=10–3 m3
|
Tezlik
|
1 uzel (uz)=1 dengiz mili/soat=1,852 km/soat=0,514 m/s
|
Kuch
|
1 dina (dina)=10–5N
1 kilogramm-kuch (kG)=9,81 N
1 tonna-kuch (T)= 9,81.103 N
|
Bosim
|
1 dina/sm2=0,1 Pa
1 kG/m2=9,81 Pa
1 millimetr simob ustuni (mm sim.ust,)=1 Torr=133 Pa
1 millimetr suv ustuni (mm suv.ust)= 9,81 Pa
1 texnik atmosfera (at)=1 kG/sm2=0,981.105 Pa
1 fizik atmosfera (atm)=760 Torr=1,013.105 Pa
1 bar=105 Pa
|
Ish,
energiya,
issiqlik miqdori
|
1 erg=10–7 J
1 kG.m=9,81 J
1 vatt-soat (Vt.soat)=3,6.103 J
1 elektron-volt (eV)=1,6.10–19 J
1 kaloriya (kal)=4,19 J
|
Quvvat
|
1 ot kuchi (o.k)=735,499 J
|
Dinamik yopishqoqlik
|
1 puaz (P)=0,1 N.s/m2
|
Kinematik yopishqoqlik
|
1 stoks (St)= 10–4 m2/s
|
Magnit oqimi
|
1 maksvell (Mks)=10–6 Vb
|
Magnit induksiya
|
1 gauss (Gs)=10–4 Tl
|
Magnit maydon kuclanganligi
|
1 ersted (E)=1/4π.10–3 A/m=79,5775 A/m
|
Qattiq jismlarning fizik xossalari
Modda
|
Zichlik,
103 kg/m3
|
Solishtirma issiqlik sig’imi,
J/kg.K
|
Solishtirma erish issiqligi,
104 J/kg
|
Chiziqli issiqlik kengayish koeffisiyenti, 10–4 K–1
|
Erish harorati, 0S
|
Alyuminiy
|
2,60
|
896
|
32,20
|
2,30
|
659
|
Jez
|
8,40
|
386
|
-
|
1,90
|
900
|
Kumush
|
10,50
|
234
|
8,80
|
1,90
|
960
|
Qo’rg’oshin
|
11,30
|
126
|
2,26
|
2,90
|
327
|
Qalayi
|
7,20
|
230
|
58,60
|
2,70
|
232
|
Muz
|
0,90
|
2100
|
33,50
|
-
|
0
|
Mis
|
8,90
|
395
|
17,60
|
1,60
|
1100
|
Platina
|
21,45
|
117
|
11,3
|
0,89
|
1770
|
Po’lat
|
7,85
|
460
|
-
|
1,60
|
1300
|
Rux
|
7,0
|
391
|
11,70
|
2,90
|
420
|
Ba’zi bir suyuqliklarning fizik xossalari
Suyuqlik
|
Zichlik,
103 kg/m3
|
200S dagi solishtirma issiqlik sig’imi, J/kg.K
|
200S dagi sirt taranglik koeffisiyenti,
N/m
|
Qovushqoqligi,
(yopishqoqlik)
10–4 N.s/m2
(200S da)
|
Benzol
|
0,88
|
1720
|
0.030
|
6,50
|
Glitserin
|
1,20
|
2430
|
0,064
|
14990,0
|
Kanakunjut moyi
|
0,96
|
1800
|
0,035
|
1,20
|
Kerosin
|
0,80
|
2140
|
0,030
|
1800,0
|
Suv
|
1,0
|
4190
|
0,073
|
10,0
|
Simob
|
13,60
|
138
|
0,50
|
15,54
|
Spirt
|
0,79
|
2510
|
0,020
|
11,9
|
Sovun pufagi
|
-
|
-
|
0,040
|
-
|
Dielektriklarning dielektrik singdiruvchanligi
Modda
|
ε
|
Modda
|
ε
|
Havo
|
1,000597
|
Shifer
|
6…10
|
Parafin
|
2,2
|
Atsiton
|
21,4
|
Ebonit
|
2,5…4,0
|
Etil spirti
|
25,1
|
Yog’och
|
3,5…5,0
|
Metal spirti
|
33,5
|
Slyuda
|
4…6
|
Suv
|
81
|
Chinni
|
4,5…6,5
|
Kerosin
|
2,1
|
Shisha
|
5…15
|
Moy
|
2,5…5
|
Moddalarning magnit singdiruvchanligi
Ferromagnitiklar
|
Paramagnitiklar
|
Diamagnitiklar
|
Modda
|
μ
|
Modda
|
μ
|
Modda
|
μ
|
Permalloy
|
…50 000
|
Havo
|
1,00000038
|
Suv
|
0,999991
|
Temir
|
…5 000
|
Platina
|
1,00026
|
Vismut
|
0,999824
|
Cho’yan
|
…600
|
Alyuminiy
|
1,000021
|
Osh tuzi
|
0,9999987
|
Nikel
|
…300
|
Qalay
|
1,0000044
|
Oltin
|
0,999963
|
Po’lat
|
…200
|
Palladiy
|
1,000692
|
Shisha
|
0,999987
|
Ayrim o’tkazgichlarning oC dagi solishtirma qarshiliklari
(nΩ . m)
O’tkazgich
|
Solishtirma qarshilik
|
O’tkazgich
|
Solishtirma qarshilik
|
Alyuminiy
|
25,8
|
Qo’rg’oshin
|
191,0
|
Grafit
|
390,0
|
Simob
|
940,0
|
Mis
|
17,0
|
Nixrom
|
1000,0
|
Temir
|
87,0
|
Po’lat
|
100,0
|
Inson fizikasi (elektr parametrlari)
№
|
Tana to’qimalarining solishtirma qarsxiligi
|
Оmm
|
1
2
3
4
|
Muskullar
Qon
Terining yuqori qavati (quruq)
Suyak
|
1,5
1,8
3,3105
2106
|
Dielektrik singdiruvchanlik
|
1
2
3
4
5
6
7
8
|
Qon
Quruq teri
Suyak
Insonning tana qarsxiligi (bir qo’l boshidan ikkinchisi qo’l oxirigacha - Оm)
Tana orqali o’tuvchi xafvsiz tok kuchi (mА)
Tana orqali o’tuvchi xafvli tok kuchi (mА)
Xafvsiz elektr kuchlanish (nam joyda V)
Xafvsiz elektr kuchlanish (quruq joyda V)
|
85,5
40-50
6-10
~15
1
~100
12
36
|
Moddalarning elektrokimyoviy ekvivalenti
№
|
Anionlar
|
Valentligi
|
Elektrokimyoviy ekvivalentligi
10-6 kg.kl
|
№
|
Kationllar
|
Valentligi
|
Elektrokimyoviy ekvivalentligi 10-6 kg.kl
|
1
2
3
4
5
6
7
8
|
Cl-
No-3
O2-
OH-
S2-
SO24-
CO23-
Ag+
|
1
1
2
1
2
2
2
1
|
0,367
0,643
0,0829
0,177
0,167
0,499
0,311
1,118
|
9
10
11
12
13
14
15
16
|
Al3+
Au3+
Cu2+
Fe3+
H+
Hg+
Na+
Zn2+
|
3
3
2
3
1
1
1
2
|
0,0992
0,681
0,329
0,193
0,1045
2,079
0,238
0,339
|
Termojuftlik uchun materiallar tanlash
№
|
Kavsharlanishda ishlatilgan sim materialli
|
Termopara doimiysi
(mkV/ 0C)
|
Kavsharlangan joyning qizdirishdagi chegaraviy tmax (0C)
|
1.
|
Temir – konstantin
|
53
|
600
|
2.
|
Manganin - konstantin
|
50
|
200
|
3.
|
Mis - konstantin
|
40
|
400
|
4.
|
Nixrom – konstantin
|
57
|
600
|
5.
|
Oltin – palladiy
|
46
|
1600
|
6.
|
Nixrom – nikel
|
35
|
1000
|
7.
|
Tellur – platina
|
400
|
-
|
8.
|
Xromel – kopel
|
60
|
600
|
|
