|
Fors tilini o‘rganuvchilar uchun tuzilgan ushbu darslik Toshkent davlat sharqshunoslik institutining Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasida tuzilgan birinchi kurslar uchun "Fors tili" darsligining izchil davomidir
|
| bet | 3/149 | | Sana | 14.06.2023 | | Hajmi | 2.45 Mb. | | #72868 |
Bog'liq 2 kurslarga darslik, printga 5-mavzu, articles.uz kurs ishi, Aliyev-Tizimli dasturiy taminot, Pq8DTMW8jKGNVPnFG0kpGrsQDUJ2ug0FoTUASLDe, Elektron darslik, Документ Microsoft Word, Valisher Botirov 2-amaliy ishزبان فارسی
زبان فارسی که مردم ايران به آن سخن می گويند و می نويسند دنباله فارسی دری است. فارسی دری در زمان حکومت سامانيان در قرن ٩ زبان رسمی در باری شد و با الفبای عربی نوشته می شد.
در اين دوران رودکی و فردوسی و فرخی و منوچهری و بسياری از شاعران و نويسندگان به زبان ساده و جديدی آثار خودرا می نوشتند و بزودی اين زبان به زبان رسمی و فرهنگی کشور ايران تبديل شد.
خطاطان و نقاشان نامدار پس از چندی با استفاده از الفبای عربی
خط های نستعليق و شکسته نستعليق را ابداع کردند که از زيبا ترين اشکال خط بشمار می رود و برخی مردم آن را عروس خط های عربی می دانند.
زبان فارسی در طول هزار سال گذشنه تغيير اساسی نيافته٬ اما به زبان ساده تری تبديل شده است. بخش بزرگی از واژگان آن را کلمات و ترکيبات عربی تشکيل می دهد. کلمات زيادی از زبان های غير ايرانی مانند ترکی ٬يونانی ٬هندی ٬مغولی و چينی در اين زبان راه يافته است و واژه های غربی فراوانی به خصوص از انگليسی و فرانسوی نيز در آن وجود دارد.
فارسی زبانی شيرين و خوش آهنگ است و ادبيات ممتازی دارد. بيش از هزار سال است که اين زبان معنويت ها و زيبايی های فرهنگ ايران و ساير کشورهارا بيان کرده است. زبان فارسی به مناطق وسيعی از آسيا و حتی اروپا راه يافته و بر زبان های موجود در اين مناطق اثر گذاشته است. رواج فارسی در کشور های آسيای ميانه از زمان سامانيان آغاز شده است.پس از سامانيان دولت های غير ايرانی نيز به رواج آن در اين کشورها ادامه دادند.
در دوره غزنويان زبان فارسی به شبه قاره هند راه يافت و همراه فرهنگ و تمدن ايرانی مدت هشت صد سال در اين منطقه رواج داشت.
امير خسرو دهلوی٬ بيدل و اقبال لاهوری شعرای بزرگ هند و پاکستان اشعار خودرا بزبان فارسی سروده اند.
با تسلط دولت بزرگ سلجوقيان بر آسيای صغير٬ فارسی زبان رسمی و ادبی اين نواحی شد. پادشا هان سلجوقی و امپراطوران عثمانی به زبان و ادب فارسی علاقه بسيار داشتند و بعضی از آنان به فارسی شعر می گفتند.
در حال حاضر زبان فارسی زبان رسمی جمهوری اسلامی ايران است. در تکميل و بسط و توسه ادبيات پر آوازه فارسی نقش اين زبان بی بديل است.
Leksik izoh
1.عبارت بودن – “iborat bo‘lmoq” fe’li kesim o‘rnida kelganda, عبارت بودن birikmasidan keyin bir qancha to‘ldiruvchi kelsa, bu kesim gapning o‘rtasiga qo‘yiladi va undan so‘ng از “-dan” ko‘makchisi qo‘yilib, gapning uyushiq bo‘laklari qo‘yiladi. Masalan:
کشورهايئکه در آن زبان فارسی رواج دارد عبارتند از افغانستان و هندوستان و پاکستان و بنگلادش و تاجيکستان و ساير کشورهای آسيای صغير ميباشد.
“Fors tili tarqalgan mamlakatlar Afg‘oniston, Hindiston, Pokiston, Bangladesh, Tojikiston va Kichik Osiyodagi boshqa mamlakatlardan iborat”.
2. Arab tilidan o‘zlashgan قابل sifatdoshi fors tilida izofiy birikmalar tarkibida keladi va turlicha ma’noga ega bo‘ladi.
1) “yaroqli bo‘lmoq, arzigulik bo‘lmoq”. Masalan:
اين شعر قابل خواندن نيست
“Bu she’r o‘qishga arzimaydi”;
2) “munosib bo‘lmoq”, “loyiq bo‘lmoq”:
زبان هر ملِت قابل احترام است.
“Har bir millatning tili ehtiromga loyiq”;
3) قابل sifatdoshi “ِی” qo‘shimchasi bilan ishlatilganda og‘zaki nutqda o‘zbek tilidagi “arzimaydi”, “arzimagan narsa”, “hechqisi yo‘q” ma’nolariga to‘g‘ri keladi. Masalan:
اين کتاب زبان فارسی قيمتش چند است؟ قابلی ندارد هژده هزار تومان.
“Bu kitobning bahosi qancha? Arzimagan narsa, bor yo‘g‘i o‘n sakkiz ming tuman”.
3. پر[por] vaکم [kam] qo‘shilib yasalgan qo‘shma so‘zlar. پر va ot qo‘shilib yasalgan so‘zlar biron narsaning mo‘l-ko‘lligini ifodalovchi sifatlar yasaydi. Masalan: پر آوازه [porāvāze] – “dovrug‘ taratgan”, پرارزش [porarzeš] – “qimmatli”, پرتجربه [portajrobe] – “katta tajribali”.
کم [kam] va ot bilan qo‘shilib yasalgan sifatlar biron narsaning kam miqdorda ekanligini ifodalaydi. Masalan: کم ارزش [kamarzeš] – “arzimaydigan”; کم جمعيت [kamjam’iyat] – “aholisi kam”; کم عمق [kamomγ] – “chuqur bo‘lmagan”.
4. تغيير – “o‘zgarish” so‘zi bilan yasalgan qo‘shma fe’l. تغيير so‘zi کردن va دادن fe’llari bilan birga “o‘zgartirmoq” ma’nosini ifodalaydi: “o‘zgartirmoq” – تغيير دادن
تغيير so‘ziيافتن fe’li bilan qo‘shilib majhul nisbatdagi fe’l yasaydi: “o‘zgarmoq” – تغيير يافتن
Uchinchi mashg‘ulot
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Fors tilini o‘rganuvchilar uchun tuzilgan ushbu darslik Toshkent davlat sharqshunoslik institutining Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasida tuzilgan birinchi kurslar uchun "Fors tili" darsligining izchil davomidir
|
