78
Uslubiyat tilshunoslik fanining bir bo‘limi bo‘lib, nutq jarayonida til
hodisalarining maqsadga, sharoitga va muhitga mos ravishda foydalanish
qonuniyatlari bilan tanishtiradi. Uslubiyatda uslublar, til vositalarining nutqda
qo‘llanish yo‘llari, fonetik, lug’aviy, frazeologik va grammatik birliklarning
qo‘llanish xususiyatlari o‘rganiladi.
Adabiy tilning ijtimoiy hayotdagi ma’lum bir sohada qo‘llanadigan ko‘rinishi
adabiy til uslubi deyiladi.
Badiiy uslub
Badiiy uslub kishi hayotining hamma tomonlarini qamrab olishi,
umuminsoniyatga xosligi, barchaga barobarligi, o‘quvchi yoki tinglovchiga hissiy-
estetik ta’sir etishga yo‘naltirilganligi bilan boshqa uslublardan ajralib turadi.
Badiiy uslubda muallif asarning estetik ta’sirini kuchaytirish maqsadida tilning
leksik va grammatik vositalardan ustalik bilan va ijodiy foydalanishi, turli ifodaviy
vositalarni qo‘llashi yoki o‘zi yangilarini yaratishi mumkin bo‘ladi. Shuning
uchun ham bu uslubda yozuvchilar mavjud so‘zlarni obrazli ishlatishdan tashqari
o‘ziga xos so‘z va iboralar ham ijod etadilar. Badiiy nutqda til obraz, xarakter,
manzara yaratishga, yuksak obrazlilikni namoyon qilishga xizmat qiladi. Bu
uslubda har bir yozuvchining voqelikni badiiy idrok etish ko‘lami, ijod usuli,
poetikmahorati badiiy nutqning janr xususiyatiga muvofiq tarzda bir-biridan
farqlanadi. Shunga ko‘ra badiiy nutq uslubi nisbatan keng imkoniyatlarga ega o‘ta
qamrovli va boy nutq ko‘rinishidir. Barcha turdagi san’at va adabiyot asarlari shu
uslubda yaratiladi.Obrazlilik va estetik ta’sir etish badiiy uslubning muhim
belgisidir.
