6 610 36,6 106 Pa
0,012
Tub markazidagi egilish:
f P ( R4
64 B
2 R2
r2
r4 )
3 10 4 0,5 4
64 1,8 10 4
0,00162 m.
Radial va aylanma momentlarni topamiz:
P 2
2 3 104 2
2
N·m/m;
Mr 16 R (1
) r (3 )
0,5 (1
16
0,3)
0,5 (3 0,3)
938
P 2
2
3104
2
2
N·m/m
Mt 16 R (1
) r (1 3 )
0,5
16
(1 0,3)
0,5
(1 3
0,3)
282
Qotirish joylardagi kuchlanishni topamiz:
6 Mr r S 2
6 Mt t S 2
6 938 56,28 106
0,012
6 282 16,92 106
0,012
Pa;
Pa.
2.1 Barbotajli absorberlar
Barbotajli absorberlar samarali va eng keng tarqalgan qurilmalardan bo’lib, uning ichida butun balandligi boyicha bir xil masofada bir nechta tarelkalar o’rnatilgan. Teshikli tarelkalar orqali ham gaz, ham suyuqlik harakatlanadi va undan o’tish paytida bir fazadan ikkinchisiga massa o’tadi.
Gaz fazaning suyuqlik qatlamidan o’tishi davrida pufakcha va ko’piklarning hosil bo’lish jarayoni barbotaj deb nomlanadi. Suyuqlik va gaz (yoki bug`) ni bir- biri bilan to’qnashishi zarur bo’lgan hollarda barbotaj qo’llaniladi. Barobataj asosan ikki rejimda kechishi mumkin: pufakchali va oqimchali. Gaz yoki bug`ning sarfi kichik bo’lsa, pufakchali rejimni kuzatish mumkin. Bunda, gaz pufakchalari suyuqlik qatlamini bitta–bitta bo’lib yorib chiqadi. Pufakchalar o’lchami barbotyor tuzilishiga, suyuqlik va gaz xossalariga bog`liq.
Agar, gaz tezligi oshirib berilsa, oqimchali rejim paydo bo’ladi. Barbotyordan chiqayotgan gaz oqimi shakli va o’lchami o’zgarmaydigan "mash’ala" hosil bo’ladi. Odatda, mash’ala balandligi 30...40 mm dan oshmaydi.
Tarelkali kolonnalar qalpoqchali, klapanli, plastinali va elaksimon tarelkali bo’ladi. Fazalarning bir tarelkadan ikkinchisiga o’tishiga qarab quyilish moslamali va quyilish moslamasiz absorberlarga bo’linadi.
2.5- Rasmda quyilish moslamali, tarelkali absorber konstrukstiyasi tasvirlangan.
2.5- Rasm. Quyilish moslamali, tarelkali absorber
Quyilish trubasining pastki qismi quyida joylashgan tarelka ustidagi ostonaga tushib turadi va gidravlik tamba vazifasini bajaradi. Odatda, suyuq faza qurilmaning tepa qismidan tarelkaga uzatiladi va uning pastki qismidan chiqariladi. Gaz faza esa, qurilmaning pastidan uzatilib, tarelkalar orqali pufakchalar ko’rinishida chiqib ketadi. Tarelkada hosil bo’ladigan gaz – suyuqlik ko’pik qatlamida asosiy issiqlik va massa berish jarayonlari yuz beradi. Absorbsiya jarayonida tozalangan gaz qurilmaning tepa qismidan chiqib ketadi. Tarelka, quyilishi trubasi va ostona shunday joylashtiriladiki, suyuq faza albatta qarama - qarshi yo’nalishda harakat qiladi.
Istalgan konstrukstiyali tarelkalarning samaradorligi uning gidrodinamik rejimlariga uzviy bog`liqdir.
Gazning tezligiga va suyuqlikni purkash zichligiga qarab barbotajli tarelkalarning 3 ta asosiy gidrodinamik rejimi bo’ladi: pufakchali, ko’pikli va oqimchali (yoki injekstion).
Pufakchali rejim. Gazning tezliklari juda kichik va suyuqlik qatlamidan alohida pufakchalar holatida o’tish davrida pufakchali rejimni kuzatish mumkin. Bu rejimda tarelkadagi fazalar kontakt yuzasi kam bo’ladi.
Ko’pikli rejim. Gaz fazasining tezligi ortishi bilan teshiklardan chiqayotgan pufakchalar qo’shilib oqimcha hosil qiladi. Tarelkadan ma’lum bir masofada qatlam qarshiligi tufayli oqimcha buziladi va ko’p miqdordagi pufakchalarga ajrab ketadi. Natijada, "gaz – suyuqlik" dispers sistema, ya’ni ko’pik paydo bo’ladi. Ushbu rejimda gaz va suyuq fazalar to’qnashishi pufakchalar va gaz oqimchasi, hamda suyuq tomchilar sirtiga to’g`ri keladi. Ko’pikli rejimda barbotajli tarelkalarda fazalarning to’qnashishi yuzasi maksimal miqdorga egadir.
Oqimchali (injekstion rejim). Agar gaz tezligi yanada oshirilsa, gaz oqimchasining uzunligi ko’payadi va u barbotaj qatlamidan chiqib qoladi. Shu bilan birga, barbotaj qatlam buzilmaydi va ko’p miqdorda yirik tomchilar hosil bo’ladi. Bunday rejimda fazalarning to’qnashish yuzasi keskin ravishda kamayib ketadi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, bir rejimdan keyingisiga o’tish asta-sekin bo’ladi. Barbotajli tarelkalar gidravlik rejimlari chegarasini hisoblashning umumiy
usullari shu kungacha yaratilmagan. Shuning uchun ham, tarelkali absorberlarni loyahalashda tarelka ishlashining pastki va tepa oraliqlari uchun hisoblash yo’li bilan topiladi. So’ng esa, gazni ishchi tezligi topiladi.
Elaksimon tarelkali absorberda tarelka yuzasi 1...5 mm li teshiklardan iboratdir va tarelkadan tushayotgan ko’pikni parchalash uchun ostona tarelkadagi suyuqlik sathini bir xil balandlikda ushlab turish uchun esa, ostona xizmat qiladi. Suyuq faza tepadagi tarelkaga uzatiladi va quyilishi moslamasidan, o’tib, qurilmaning pastki qismidan chiqib ketadi. Gaz faza har doim qurilmaning pastki qismiga kiritiladi va tarelkalardan pufakcha shaklida o’tib, yuqori qismidagi shtusterdan chiqadi.
Qalpoqchadagi havo teshiklari tishli bo’lib, to’g`ri uchburchak shaklida yasaladi. Suyuqlik qatlami orqali o’tayotgan gaz yoki bug` oqimi alohida-alohida pufakchalarga bo’linib ketadi. Tarelkalardan suyuqlik quyilishi patrubkasi orqali to’kiladi. Bu turdagi tarelkalarda gaz ko’piklari va pufakchalarning hosil bo’lish intensivligi bug` (yoki gaz) tezligi va tarelkadagi suyuqlik qatlami balandligiga bog`liq.
Elaksimon tarelkali absorberlarga qaraganda qalpoqchali qurilmalar gaz aralashmalari iflos bo’lganda ham uzoq muddatda barqaror ishlay oladi. Undan tashqari, gaz yoki suyuq fazalar boyicha yuklama katta miqdorda o’zgarsa ham, qalpoqchali tarelka bir tekisda yaxshi ishlaydi. Ushbu tarelka kamchiliklari: konstrukstiyasi murakkab, qimmat va gidravlik qarshiligi yuqori. Undan tashqari, gaz faza sarfi kam bo’lganda, qurilma samaradorligi keskin ravishda kamayib ketadi.
Klapanli tarelkalar gaz fazasining tezligi tez o’zgarib turadigan jarayonlarda qo’llanishi maqsadga muvofiqdir. Klapanlar dumaloq plastina shaklida, diametri esa 40...50 mm bo’ladi. Kronshteyn-cheklagichdagi teshik diametri esa 30...40 mm va ular orasidagi masofa esa - 70...150 mm ga teng. Klapanlarning ko’tarilish balandligi 6...8 mm. Klapanlardan o’tadigan gaz oqimining tezligiga qarab, klapan vertikal, tepaga siljiydi.
Gaz yoki bug` boyicha yuklama keng ko’lamda o’zgarganda ham, klapanli
tarelkalar bir meyorda, barqaror ishlaydi. Lekin, ularning gidravlik qarshiligi nisbatan yuqori.
Yuqorida qayd etilgan tarelkalar samaradorligi gidrodinamik rejimlarga bog`liq. Gaz (yoki bug`) tezligi va suyuqlik sarfiga qarab 3 xil rejimlar mavjud: pufakchali, ko’pikli va oqimchali. Har bir rejimda barbotajli qatlam o’ziga xos tuzilishiga ega bo’lib, u qatlamning gidravlik qarshiligi va massa almashinish yuzasi kattaligini xarakterlaydi. Bunday tarelkalarning gidravlik qarshiligi kam, ularni yasash uchun metall kam sarflanadi va tarkibida iflosliklar bo’lgan suyuqliklarni ham ishlatish mumkin. Undan tashqari, bu tarelkali qurilmalarda jarayonni harakatga keltiruvchi kuch katta bo’ladi.
Oqimchali tarelkalar kamchiliklari: tarelkaga issiqlik berish va ajralib chiqqan issiqlikni ajratib olish murakkab; suyuqlik sarfi nisbatan kam bo’lgani uchun, uning samaradorligi pastroq.
Bu turdagi absorberlar suyuq fazani – gaz oqimiga purkab berish usuli yordamida amalga oshiriladi. Purkovchi absorberlarga misol bo’la oladigan eng sodda konstrukstiyasi 2.6- Rasmda keltirilgan.
Bu absorber ichi bo’sh qobiq va suyuqlikni purkovchi mexanik forsunkadan tarkib topgan bo’ladi.
2.6- Rasm. Purkovchi absorberlar sxemasi
Suyuqlikni purkash paytida massa o’tkazish koeffistienti eng katta miqdorga ega. Vaqt o’tishi va fazalar o’zaro ta’sir yuzasi kamayganligi sababli jarayon samaradorligi pasayadi. Shuning uchun ham, ko’pincha forsunkalar qurilmaning butun balandligi boyicha o’rnatiladi.
Odatda, purkovchi absorberlar yaxshi eriydigan gazlarni absorbsiya qilish uchun ishlatiladi. Purkovchi absorberlar qatoriga mexanik absorberlarni ham kiritish mumkin. Bunday qurilmalarda suyuqlik aylanma mexanizm yordamida sochib beriladi. Suyuqlikdagi teshikli disklar qo’zg`almas stilindrik qobiq ichida aylanadi. Natijada, disk yordamida suyuqlik mayda tomchilar shaklida atrofga sochiladi. Mexanik absorberlar ixcham va yuqori samarali hisoblanadi.
Mexanik purkovchi absorberlarga aylanuvchi konusli absorberlarni kiritish mumkin. Bunda absorber silindirik korpus ichki qismida suyuqlik bilan tо‘ldirilgan tarelkalar joylashtiriladi (2.7- Rasm).
2.7- Rasm. Mexanik purkovchi absorber. 1 – korpus; 2 – tarelkalar; 3 – yо‘naltiruvchi tо‘siqlar; 4 – val; 5 –konuslar.
Suyuqlik tarelkadan tarelkalarga yuqoridan pastga qarab yо‘naltiruvchi tо‘siqlar yordamida oqadi. Yо‘naltiruvchi tо‘siqlar kesilgan konus shaklida bajarilgan bо‘lib suyuqlik harakatini yо‘naltirish uchun xizmat qiladi. Aylanadigan valga konuslar 5 mustahkamlangan bо‘lib, bu konuslarga tarelkalar joylashtirilgan va tarelkalarda suyuqliklar tо‘planadi. Valning juda tez aylangan paytida (100-200
ayl/min) suyuqlik suyuqlik markazdan qochma kuch ta’sirida konus sirtida yuqoriga qarab harakatlanadi va uni oqim bо‘yicha yuqorida joylashgan kesilgan konuslarga yо‘naltiradi va unga urilishi natijasida suyuqlik har tomonga tomchilar kо‘rinishida sachraydi. Sachragan tomchilar yо‘naltiruvchi tо‘siqlarga urilib va undan keyingi tarelkalarga gravitatsion kuchlar ta’sirida oqib tushadi.
Apparatga gaz pastdan uzatiladi va uning oqim xarakati suyuqlik oqimiga teskari yо‘nalishda tashkil etiladi. Suyuqlik har bir tarelkalarga uriladi va о‘zining oqimi yо‘lida konus va kesilgan konus hamda yо‘naltiruvchi tо‘siqlardan sachragan suyuqliklar bilan tо‘qnashadi.
Keltirilgan konstruksiyadagi mexanik purkovchi absorber konstrusiyasi murakkab bо‘lganligi va jarayonni amalga oshirish uchunn katta miqdordagi energiya sarfini talab qilganligi uchun sanoat miqyosida kam qо‘llaniladi. Oz miqdordagi gazlarni tozalashda samarali konstruksiyalardan biri hisoblanadi.
Yuqorida keltirilgan absorberlarning konstruktiv bajarilishlarining asosiy kamchiliklaridan biri ularning yuqori qovushqoqlikdagi gaz va suyuqlik aralashmali tizimlarda, xususan gaz – suv – neft emulsiyalarini, unda aralashgan mexanik qо‘shichalar hamda mexanik gazlarni ajratish samaradorligi juda kamligidadir.
Bu holat quyidagilar bilan tushuntiriladi:
sirtiy absorberlarda neftning qovushqoqligi yuqori bо‘lganligi uchun ajratish jarayonini tashkil etish qiyinligi;
plyonkali absorberlarda absorbsiya jarayoni sirtiy absorberga qaraganda bir necha barobar katta tezliklar bilan sodir bо‘lsada, sirtiy absorberdagidek bu turdagi absorberlarda ham samaradorlik past darajada bо‘ladi;
nasadkali absorberlarda yuqori qovushqoqli neftlarni tozalashda, masalan, vodorod sulfiddan tozalashda nasadkalar sirtida tozalanayotgan neft tarkibidagi asfaltenlar va smolalalr bilan vaqt о‘tishi davoimida nasadkalar sirtlarida qoldiq
qatlamlar hosil bо‘lishi absorberning samaradorligini keskin ravishda kamaytiradi nasadkalarning gidravlik qarshiligi esa bunga mos ravishda oshib ketadi;
barbatajli absorberlarda ham ishchi elementlar sirtida asfalt-smola qatlamlarining mexanik qо‘shimchalar bilan birgalikdagi hosil bо‘lishi kuzatilib, ularning qalinligi absorberning ishlashi davomida oshgan sari barbotaj jarayonining kechishiga tо‘sqinlik qiladi va jarayonning samradorligi keskin kamayib ketadi;
purkovchi absorberlarda ham yuqorida keltirilgan holatlar kuzatiladi va yuqori qovushqoqli neftlarni tozalash jarayonida yaxshi samara bermaydi.
Neft tarkibidagi mexanik gazlarni va boshqa turdagi komponentlarni ajratib olishda tutashuv sirtlarida parafin qatlamlari hosil bо‘lishi va yuqorida keltirilgan holatlarning yuzaga kelishi natijasida absorberlarning keltirilgan konstruksiyalari zaruriy samaradorlik kо‘rsatkichlarini ta’minlab bera olmaydi.
Neft qovushqoqligining yuqoriligi uning tarkibidagi komponentlar absorbsiya usulida tozalashni qо‘llashni talab qilgan hollarda qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberlar qо‘llanilishi yaxshi samara beradi. Chunki qо‘zhaluvchan nasadkalar sirtida hatto bitum fraksiyalarining ham о‘tirib qolishi kuzatilmaydi.
Qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberlar hozirgi paytda kon sharoitida neftni tashish va tayyorlash jarayonlarida keng miqyosda qо‘llanilmasada, lekin neftni deemulsatsiya qilishda yuqori samaradorlik bilan, nftni chuqur suvsizlantirish jarayonida uni tuzsizlantirish uchun chuchuk suv bilan aralashtirish jarayonlarida, qatlamni polimerli suv bostirishda uni poliakramid bilan aralashtirishda, tovar neftni nordon komponentlardan tozalash jarayonlarida, neft gazlarining tarkibidagi vodorod sulfidni ajratib olish jarayonlarida, qatlam suvlarini qatlamga tozalab haydashda uni qо‘shimchalardan tozalashda va shu kabi bir qancha neftgaz jarayonlarida qо‘llanilishlari amalga oshirilgan.
Shuningdek neftgaz texnologiyalarining kо‘plab jarayonlari neft, gaz, suv, reagent-deemulgator, korroziya ingibitorlari, parafin qoldiqlariga qarshi ingibitorlar, depressatorlar, absorbentlar va shu kabilarni о‘zaro tutashuvida tо‘liq aralashishlarini ta’minlashga erishishni talab qiladi. Shuning uchun bunday
talablarga erishish uchun neft gazlarini uning tarkibidagi zararli bо‘lgan vodorod sulfid va uglerod oksidlaridan tozalash kabi jarayonlarni bajarish zaruratini tug‘diradi. Ayniqsa neft tarkibidagi zararli komponentlarni, mexanik gazlarni ajratib olish ularning atrofga tarqalib, ekologik ifloslanishlarga sabab bо‘lmasligi nuqtai nazaridan ham muhim hisoblanadi. Bunda esa qо‘zg‘aluvchan nasadkali appartalarning bunday jarayonlarda massaa lmashinuvini ta’minlab berishi muhimdir.
Hozirgi paytda qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberlar kimyoviy, metallurgiya, qurilish, yо‘l qurilishi va boshqa turdagi sanoatlarda massa almashinuv jarayonlari – absorbsiya, desorbsiya va rektifikatsiya jarayonlarini amalga oshirishda tutashuv issiqliqlik almashinish apparatlari, gazni suyuqliklardan va qattiq bir jinsli bо‘lmagan qо‘shimchalardan tozalash va shu kabi jarayonlarda foydalanilinib kelinmoqda. Apparatni neftni kon sharoitlarida ham tayyorlash, xususan neft, gazlarini uning takrkibidagi zararli gazlardan va suyuqlik tomchilaridan tozalash imkoniyatlari mavjudligini kо‘rsatmoqda.
Neftgaz konlari obyektlarida qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberlarda tozalashning ikkita quyidagi kategoriyasini ajratish mumkin:
gazlarni suyuq tomchilardan tozalash;
hossalari bо‘yicha turlicha bо‘lgan tomchili suyuqliklarni bir biri bilan о‘zaro aralashtirish va bunda aralashma sifatini о‘rnatilgan talablar darajasida ta’minlab berish.
Keltirilgan turdagi absorberlarni gazga suyuqlik bilan ishlov berish jarayonlarida foydalanilishi mumkin bо‘lgan konstruktiv bajarilishi 2.8- Rasmda keltirilgan.
Apparat kolonna 1, kolonna tub qismiga nasadkalarni joylashtirish uchun о‘rnatilgan tayanch panjaara 2, kolonna yuqori qismida nasadkalarning gaz bilan birga harakatida ularning mavhum qaynash holatida nasadkalar harakatini cheklovchi qо‘zg‘almas panjara 3, panjaralar 2 va 3 lar о‘rtasiga joylashtiriladigan qо‘zg‘aluvchan nasadkalar 4 va suyuqlikni sachratib suhorish uchun mо‘ljallangan taqsimlash qurilmasi 5 kabilardan iborat. Kolonnaning yuqori qismi gaz tarkibidagi
suyuq tomchilarni tutib qolish uchun mо‘ljallangan gaz quritgich 6 kabilardan iborat.
2.8- Rasm. Qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberning klassik konstruktiv bajarilishi. 1- kolonna; 2 - tayanch panjara; 3 - chegaralovchi panjara; 4 - qо‘zg‘aluvchan nasadka; 5 - sug‘orish tizimi; 6 - tomchi ushlagich (gaz quritgich) a – absorber, b – ish rejimi grafigi.
Bu turdagi absorberning konstruksiyasidagi о‘ziga xos xususiyatlaridan biri kolonna yuqori qismidagi gaz quritish qismi kolonna diametriga nisbatan katta diametrda bajarilgan bо‘lib, kolonna pastki qismidan yuqoriga harakatlanib kelayotgan gaz oqimining hajmiy kengayishi tufayli gaz harorati pasayadi va uning tarkibidagi suv hamda qaynash harorati past bо‘lgan gaz fraksiyalari kondensatsiyalanishi natijasida suyuq holatga о‘tadi.
Apparat korpusida tozalanayotgan gazni kiritish va tozalangan gaznichiqazish uchun qurilmalar, suhorish suyuqligini uzatish va ishlov berilgandan keyin chiqazish uchun qurilmalar mavjud.
Apparat quyidagicha ishlaydi. Ishlov beriladigan gaz tayanch panjara 2 ning pastki qismidan uzatiladi va uning oqimi tezligi Wkr (2.8- Rasm) chiziqli tezligidan oshgandan sо‘ng nasadkani mavhum qaynatadi. Bunda gaz kolonna yuqori qismidan sug‘orish tizimi 5 dan tushayotgan suyuqlik bilan о‘zaro tutashuvga
kirishadi. Mavhum qaynash holatida bо‘lgan nasadkalar bilan gaz va suyuqlikning о‘zaro almashinuvi samaradorligi yuqori darajada ta’minlanib beriladi.
Bunday holatlarda nazorat qilinayotgan fazalar jadallashgan holda harakatlanib, murakkab tarzdagi gidrodinamik sharoit yuzaga keladi, qо‘zg‘aluvchan nasadkalar doimiy ravishda о‘zlarining sirtlarini yangilab turadi, gaz oqimi yuqori bо‘lganda esa ularning mavhum qaynashi natijasida kо‘tarilgan nasadkalar yuqori chegaralovchi panjaralar bilan cheklanadi. Fazalur tutashuvi sirtlarining yangilanib turishi gaz tozalash jarayonini undagi zarali komponentlarni ajratib olishni jadallashtiradi.
Tozalangan gaz kolonna yuqori qismidan gaz quritish zonasida qо‘shimcha ravishda quritilib absorber yuqori qismidan chiqib ketadi va iste’molchilar foydalanishlari uchun yetkazilib beriladi.
Apparat ishlash davomida quyidagi 4 ta gidrodinamik rejim ajratiladi (2.8- Rasm, b):
nasadkalarning qо‘zg‘almas holati;
mavhum qaynashning boshlanishi;
rivojlangan mavhum qaynash;
yuqoriga zichlashib qolish.
Nasadkalar giravlik qarshiligi ΔP oshishi gaz oqimi tezligiga bog‘liq bо‘lib faqatgina Wkr oraliqdagina absorber samarali ishlashi ta’minlanib beriladi. Bunda Wkr ning qiymatlari 1,8–2 m/s oraliqlarda bо‘lsagina maqbul mavhum qaynash holati yuzaga keladi va gidravlik qarshilik qiymati kamayadi. Ayniqsa neft gazlari tarkibidan vodorod sulfidni ajratib olishda bu qiymatlarni ta’minlash о‘ta muhimdir.
Xulosa
Hozirgi paytda respublikamizda gazni qayta ishlash sanoati neft va tabiiy gazni chuqur qayta ishlash yo‘nalishida rivojlanib bormoqda. Shuningdek tabiiy gaz yengil fraksiyalari tarkibidan metan, etan, propan va butan kabi iste’mol uchun zarur bo‘lgan alohida komponentlarni va gaz kondensatini ajratib olishning zamonaviy va ilg‘or texnologiyalari keng miqyosda ishlab chiqarish sharoitida qo‘llanilmoqda.
Neft gazlari takrikibida zararli gazlarning bo‘lishi ularni kon sharoitida va zavodlarda alohida ajratib olish zaruratini tug‘diradi. Oxirgi yillarda neftgaz texnologiyalarini amlaga oshirishda absorbsiya jarayonlari keng qo‘llanilib, uni amalga oshirish uchun qurilmalarning asosiy jihozi bo‘lgan absorberlarda tarelkali va nasadkali ichki tutashuv qurilmalari qo‘llanilib kelinmoqda.
Ishlab chiqarish sharoitida tabiiy gazni quritish, fraksiyalarga ajratish va uning tarkibidagi nordon komponentlardan tozalashda ko‘pgina qurilmalarda tarelkali kontakt qurilmalaridan foydalanib kelinmoqda, lekin ulardagi gidravlik qarshilikning yuqoriligi va barbotaj jarayonlarini hosil qilishning murakkabligi kabi omillar tarelkali qurilmalarning qo`zg`aluvchan nasadkalarga almashtirish ehtiyojini to‘g‘dirmoqda va nasadkali absorberlarning ichki elementlari sifatida turli xildagi samarali konstruksiyalari vujudga kelmoqda.
Shv turidagi absorberlarning asosiy ichki elementlari qo`zg`aluvchan nasadkalar, taqsimlash qurilmalari, tayanch panjaralari va shu kabilar hisoblanib, ularning neft gazini tozalash jarayonida gazning tarkibiga bog‘liq ravishda tanlanishi texnologik jarayonni muvaffaqiyatli amalga oshirishni ta’minlaydi.
Neft tarkibidagi mexanik gazlarni va boshqa turdagi komponentlarni ajratib olishda tutashuv sirtlarida parafin qatlamlari hosil bо‘lishi tarelkali va qо‘zg‘almas nasadkali absorberlarning ma’lum konstruksiyalari zaruriy samaradorlik kо‘rsatkichlarini ta’minlab bera olmaydi.
Qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberlarda nasadkalar giravlik qarshiligi ΔP oshishi gaz oqimi tezligiga bog‘liq bо‘lib faqatgina Wkr oraliqdagina absorber
samarali ishlashi ta’minlanib beriladi. Bunda Wkr ning qiymatlari 1,8–2 m/s
oraliqlarda bо‘lsagina maqbul mavhum qaynash holati yuzaga keladi va gidravlik qarshilik qiymati kamayadi. Ayniqsa neft gazlari tarkibidan vodorod sulfidni ajratib olishda bu qiymatlarni ta’minlash о‘ta muhimdir.
Hozirgi paytda qо‘zg‘aluvchan nasadkali absorberlar kimyoviy, metallurgiya, qurilish, yо‘l qurilishi va boshqa turdagi sanoatlarda massa almashinuv jarayonlari – absorbsiya, desorbsiya va rektifikatsiya jarayonlarini amalga oshirishda tutashuv issiqliqlik almashinish apparatlari, gazni suyuqliklardan va qattiq bir jinsli bо‘lmagan qо‘shimchalardan tozalash va shu kabi jarayonlarda foydalanilinib kelinmoqda. Apparatni neftni kon sharoitlarida ham tayyorlash, xususan neft gazlarini uning tarkibidagi zararli gazlardan va suyuqlik tomchilaridan tozalash imkoniyatlari mavjudligini kо‘rsatmoqda.
Absorberda kontakt qurilmalari sifatida asosiy ishchi elementi qо‘zg‘aluvchan nasadkalar hisoblanadi. Nasadka inert jism bо‘lib, massa almashinish kolonnasi (absorber) ichiga joylashtiriladi va gaz-suyuqlik fazalarining о‘zaro tutashuvlarini ta’minlab beradi. Nasadkalar sirtining hajm birligiga tо‘g‘ri keluvchi yuzasi juda katta bо‘lib, bu sirtlarda massa uzatish jarayoni ta’minlanib beriladi.
Ushbu absorberda qо‘llaniladigan nasadkalarni uyum kо‘rinishida tо‘kilgan turda bо‘ladi. Qо‘zg‘aluvchan nasadkalar odatda unchalik katta bо‘lmagan diametrli kolonnalarda va tarelkali kolonnalarni qayta jihozlashlarda qо‘llaniladi. Ularning asosiy ustunliklari suyuqlik bilan sug‘orishda teng taqsimlash, tannarxi arzonligi va ularga xizmat kо‘rsatishning yengilliklari kabilardir.
|
