|
Gipodinamiya (monotoniya) va ularning inson salomatligiga ta’siri
|
| bet | 1/5 | | Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 25,5 Kb. | | #255498 |
Bog'liq Abdunasimov xfx diplom
Gipodinamiya (monotoniya) va ularning inson salomatligiga ta’siri
Yetarli harakatsiz turmush tarzi odatiy holga aylandi. Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi, faqat kompyuter va Internetda ishlash mumkin boʻlgan koʻplab kasblarning paydo boʻlishi gipodinamiya (kamharakatlilik)ning rivojlanishiga sabab boʻlmoqda.
Kamharakatlilikning xavfi nimada? Oʻzingiz oʻylab koʻring!
Yurak mushagi birinchi boʻlib harakatsizlikdan azob chekadi. Faol jismoniy harakatlar va kardio-stressning yoʻqligi yurakni kamroq mahsuldor qisqarishlarga olib keladi, bu tomir devorlarining tonusini sezilarli darajada kamaytiradi.
Umurtqa pogʻonasi. Oʻtirgan holda, biz turish yoki yurish vaqtidan deyarli ikki baravar koʻp yukni unga yuklaymiz.
Miyadagi qon aylanishining yomonlashishi bosh aylanishini, quloqda shovqin, tez charchash va samaradorlikning pasayishini keltirib chiqaradi.
Harakatlanmagan mushaklar oʻz tonusini yoʻqotadi. Bu tez jismoniy charchashga, apatiya, doimiy charchoq tuygʻusiga olib keladi.
Kam harakatlanish metabolik kasalliklarga sabab boʻladi. Qon tanada sekinroq harakat qiladi va hujayralarni yetarlicha kislorod, ozuqa moddalari bilan toʻyintirmaydi.
Bir joyda uzoq oʻtirish tosda qon va limfa turgʻunligini keltirib chiqaradi, bu ichak va genitouriya tizimining ishiga salbiy taʼsir qiladi.
Buning oldini olish uchun nima qilish kerak? Iloji boʻlsa, ish joyingizda emas, balki ofisning yoki maxsus oshxonaning maxsus ajratilgan qismida gazak, choy va tushlik qiling. Buning uchun siz hech boʻlmaganda stuldan turib, aylanib chiqasiz, shuningdek choy ichayotganda deraza oldida turishingiz mumkin.
Kreslodan tez-tez turishga harakat qiling. Hatto kerakli hujjatlar va narsalar yaqiningizda boʻlsa ham, oldiga kresloda uchib bormang va hamkasblaringizdan ularni uzatib yuborishni soʻramang, balki oʻrningizdan turib, oʻzingiz oling.
Tushlikdan soʻng biroz piyoda sayr qilish taomning yaxshi hazm boʻlishiga foyda beradi. Shuningdek, kishining jismoniy faolligini ham oshirib, koʻp kasal boʻlishning oldini oladi. 15 daqiqalik yengil jismoniy mashgʻulot kun davomidagi tetiklikni taʼminlaydi.
Gipodinamiya — kamharakat hayot tarzi natijasida yuzaga keluvchi organizmning mushaklar faoliyatidagi zaiflashuv bo‘lib, u kasallik hisoblanmaydi. Shunday bo‘lsa-da, u millionlab odamlarning o‘limiga sabab bo‘lmoqda. "Ortodoks" tibbiy portalida yozilishicha, gipodinamiya o‘lim sabablari bo‘yicha hatto chekishni ham ortda qoldirar ekan: 5,3 million kishi - gipodinamiyadan, 5 million kishi chekishdan. Bu bor-yo‘g‘i bir yillik ma'lumot.
BMT Yangiliklar markazi ma'lumotlariga ko‘ra, katta yoshli aholining uchdan ikki qismi jismoniy faollik yetishmovchiligidan aziyat chekar ekan. Shuni unutmaslik kerakki, bunday hayot tarziga amal qiluvchi odamlarda jiddiy kasalliklar rivojlana boshlaydi. Quyida ularning eng keng tarqalganlari haqida ma'lumot beriladi.
Varikoz
Vena tomirlarining varikoz kengayishi jahonda eng keng tarqalgan kasalliklar orasida ikkinchi o‘rinda turadi. Undan oldin faqat - kariyes. 30 yoshdan oshgan deyarli har bir kishida u yoki bu ko‘rinishdagi varikozni aniqlash mumkin, faqat rivojlanish bosiqichida farq bo‘ladi.
Eng og‘ir bosqichlari (6ta) gormonal fon va tug‘uruq sabab ayollarda va kamharakat hayot tarzini olib boruvchi kishilarda uchraydi.
Inson uzoq vaqt davomida harakatsiz qolsa, oyoqlarning boldir va tovon mushaklari keragicha ishlamaydi va natijada tomirlar tonusining zaiflashuvi va qon yurishi susayishi boshlanadi. Ilgari shu kasallikdan "tik turib ishlaydigan" kasb egalari (jarrohlar, sartaroshlar, o‘qituvchilar) aziyat chekishgan bo‘lsa, kompyuterlar paydo bo‘lishi bilan gipodinamiya global muammoga aylandi. Hatto "kompyuter varikozi" atamasi ham paydo bo‘ldi.
Qanday davolash mumkin? Eng yaxshi usuli doimiy harakat, shuningdek suzish - u qon tomirlari tonusini ko‘taradi, oyoqlarda qon aylanishini yaxshilaydi. Vena tomirlari kengayganda sklerozlash va lazer koagulyatsiyasi belgilanadi. Bunday muolajalar venalarning muammoli joylarini tuzatadi yoki umuman olib tashlaydi.
|
| |
