|
Hayot faoliyati xavfsizligi” fanining asosiy mazmuni, maqsadi va vazifalariBog'liq h1 1 sinf tovush va harflar mavzusida da, PISA TEST, ochiq dars kimyo (2), “Aqlli shahar” konsepsiyasi va uning boshqaruv maqsadlari., 4-Mus ish ASH, 1. Aqlli shahar va uning rus va chet el manbalaridagi asosiy x, паспорт ПОН 3 1, 9-sinfga TEST YANGI, Kompyuter tarmoqlari chuqurlashtirilgan kursi (X.Zayniddinov, S.O\'rinboyev, A.Beletskiy), K O’LCHOVLI TEKISLIK, Yosh davrlari psixologiyasi test savollari, Sun sulasida xitoy, Transmilliy kompaniyalarning jahon iqtisodiyotidagi o\'rni, Operatsion tizimlarda xotirani boshqarish1.2. Asosiy tushuncha va ta’riflar
Faoliyat
– ma’lum darajada xo‘jalik samarasiga erishish maqsadida inson bilan tabiat
hamda antropogen muhitning maqsadga yo‘naltirilgan o‘zaro ta’sir jarayonidir.
Xavf
– tirik yoki o‘lik materiyaning insoniyat sog‘ligiga, tabiatga va material boyliklarga
zarar etkazuvchi, baxtsiz va ko‘ngilsiz hodisalarga olib keluvchi salbiy xususiyatlaridir
1
.
Xavf energiyaga ega bo’lgan kimyoviy yoki biologik aktiv komponentlarni o’zida
mujassamlashtirgan xamma tizimlarni, hamda inson hayot faoliyati sharoitiga javob
bermaydigan tavsiflarni o’zida saqlaydi.
2
Xavfsizlik
– ob’ektga ta’sir etuvchi turli xil moddalar, materiallar, energiya va
ma’lumotlar oqimini maksimal ruxsat etilgan miqdordan oshmaydigan holatidir. Har qanday
xavf aniq bir ob’ektga ta’sir etgandagina real xavf hisoblanadi.
Turli xil xavflar oqimidan himoyalanadigan ob’ekt deganda, atrof –muhitning har qanday
komponentini tushunish mumkin, ya’ni: inson, jamiyat, davlat, tashkilot (korxona, muassasa),
tabiat, dunyo, kosmos va b.
Baxtsiz hodisalarning sabablari
deb faoliyat davrida ma’lum shart-sharoitlar asosida
yuzaga keladigan potensial xavflarga aytiladi yoki baxtsiz hodisalarning sabablari amaldagi
xavfsizlik qonun-qoidalari, me’yorlar, standartlar, nizomlar va boshqa shu kabi xavfsizlikni
ta’minlovchi talablarni buzilishidir.
Baxtsiz hodisalarning sabablari quyidagi turlarga bo‘linadi: texnikaviy; tashkiliy; sanitar-
gigienik; psixofiziologik.
Yashash (faoliyat) muhiti
– inson hayoti, faoliyati, sog‘ligi va nasliga to‘g‘ridan-to‘g‘ri
yoki bilvosita, birdan yoki uzoq vaqt davomida ta’sir etuvchi xavfli omillar majmui bilan
xarakterlanuvchi muhit tushuniladi.
Xavfli omillar
– fizikaviy, kimyoviy, biologik, psixofiziologik va ijtimoiy xarakterda
bo‘lishi mumkin.
Yashash muhiti biosfera, texnosfera, hudud, ishlab chiqarish muhiti, maishiy muhit va
boshqa ko‘rinishlarda bo‘ladi.
Biosfera
– er yuzining litosfera (erning ustki qatlami), gidrosfera (suv bilan qoplangan
qismi), troposfera (atmosferaning pastki qatlami) dan iborat inson yashayotgan qismidir.
Insonning o‘zgartiruvchan hayotiy faoliyati ta’sirida biosfera qismlarga ajraladi va texnosfera,
hudud, ishlab chiqarish muhiti, maishiy muhit va boshqa ko‘rinishdagi ob’ektlar yuzaga keladi
3
.
Texnosfera
– inson tomonidan biosferani o‘zining material va ijtimoiy-iqtisodiy
manfaatlariga mos keltirish maqsadida turli xil texnik vositalar yordamida o‘zgartirilgan qismi
(shahar hududi, ishlab chiqarish hududi va b.)
|
| |
