Baktyer iyalarga qarshi vositalar
Bunday vositalar 2 guruhga ajratiladi: 1) nomaxsus; 2) maxsus.
Nomaxsus baktyer ial muhofaza vositalariga antibiotiklar - bu guruhdagi
moddalarning hozirgi paytda 70 dan ziyod vaqili ma'lum bo'lib, 10 guruhga
ajratiladi: penitsillin guruhlilar, sefalosporinlar guruhiga oidlari, turli beta -
laktamlilar,
tetratsiklinlar,
aminoglyukoidlar,
linkomitsinlilar,
levomitsetinlilar, makrolidlar va azalidlilar, turfa guruhlilar, zamburug'lilarga
93
qarshi antibiotiklar, intyer fyer onlar (alfa intyer fyer on, intyer lok,
reafyer on, intron. betafyer on) kiradi.
Maxsus muhofaza vositalariga zardoblar (qonning shaklli zarrachalari -
elementlari cho'ktirilganidan keyin ajralib chiqadigan suyuq qismi),
vaksinalar (emlanadigan moddalar: o'ldirilgan yoki kuchsizlantirilgan
mikroorganizmlar), anatoksinlar (zararli xususiyatlardan forig' bo'lgan
toksinlar), baktyer iofaglar (baktyer iyalarga ta'sir etib, ularning yemirish,
o'zidan fag (baktyer iofaglarga tegishli) zarrachalarini chiqarish xususiyatiga
esa virus) taalluqli bo'ladi.
Yuqorida keltirilgan vositalarning ba'zi birlari shaxsiy doridon -2 (aptechka
individualnaya AI-2) tarkibiga kiradi.
Ro'yxatdagi (tabel) tibbiy himoya vositalariga shaxsiy himoyaning tibbiy
vositalari (MSIZ-meditsinskie sredstva individualnoy zaщitы): shaxsiy
doridon -2 va kimyoviy moddalarga qarshi shaxsiy haltacha ( IPP-8
individualnыy protivoximicheskiy paket) oid bo'ladi.
Shaxsiy doridon-2 ommaviy qirg'in qurollari ishlatilganida, atom elektr
stansiyalarida talafot yo`z ber ganida hamda yuqumli kasalliklar oldini olish
maqsadida shikastlanganlarning o'ziga o'zi va o'zgaga tibbiy yordam berish
maqsadida tavsiya etiladi
94
46-i asm. Shaxsiy doridon: Muhofazalanishning tibbiy vositalaridan
iborat bo'lib, yaralar va kuyganda og'riqni olishda o'zigayordam ko'rsatish uchun
mo'ljallangan. Radioaktiv, zaharlovchi va kuchli ta 'sir etuvchi zaharli moddalar
(KTEZM) bilan zararlanishlami aniqlab ogohlantirish yoki kuchsizlantirish hamda
yuqumli kasalliklar bilan kasallanishlarni ogohlantirish
.
Mazkur doridon ko'rinishidan kichik hajmli (bo'yi 10 sm, eni 9 sm va
qalinligi 2 sm), zarg'aldoq rangdagi plastik xomashyodan ixcham qilib
yasalgan quticha bo'lib, uning ichida plastmassadan ishlangan tyubikli-shpris
va dorilar solingan tokchalari bo'ladi. Tokchalar 6 qavatli bo'lib, har bir
tokchasi ma'Ium maqsadlarda qo'llash uchun tavsiya etilgan dori vositalari
bilan jihozlangan. Uning tarkibida, odam tanasiga ionlovchi nurlanish,
kimyoviy zaharli moddalar, baktyer ial vositalardan kelib chiqishi mumkin
bo'lgan ta'sirlar oldini olish va susaytirish uchun dorilarning majmuasi
mavjud.
95
Suyaklar singanida, jarohatlar kelib chiqqanida, keng ko'lamli kuyishlarda,
og'riqli karaxt (shok) ning oldini olish maqsadida doridonning 1-tokchasiga
joylashtirilgan, 1-2 %li promedol yer itmasi mushaklar orasiga yuboriladi.
Tinchlik davrida promedol dorisi ta'sir jihatidan A guruhdagi kuchli ta'sir
etuvchilarga taalluqli bo'lib, doridonga solinmay alohida qultlanadigan joyda
saqlanadi.
Doridonning 2-tokchasida fosfororganiq zaharlovchi kimyoviy moddalarga
qarshi taren dorisi solingan bo'lib, «kimyoviy» belgi (signaltzatsiya) ber
ilishi zahotiyoq, uning 1 donasi (tugmacha shaklida) ichiladi. Mabodo,
zaharlanish alomatlari kuchaya borsa, tarendan yana 1 donasi yutiladi.
Doridonning 3-tokchasida oq rangdagi, nisbatan o`zunchoq silindr
ko'rinishidagi idishcha bo'lib, uning ichida baktyer ial vositalarga qarshi 2-
tartib sonli (№ 2) sulfodimetoksin (15 dona) dorisi solinib, uni nurlanishdan
so'ng paydo bo'ladigan me'da-ichak yo'lari faoliyatini izdan chiqqanida
ichiladi.
Tana quvvatini ionlovchi nurlanish ta'siriga qarshilik ko'rsatish qobiliyatini
ko'tarish maqsadida, 1-sonli radiohimoya vositasi (gistamin) qo'llaniladi.
Sistamin moddasi 4-tokchada 2 ta pushti rangli yassi idishlarda (penal)
joylashtiriladi. Har bir idish 6 donadan tugmacha ko'rinishli sistamin bilan
ta'minlanadi. Yassi idishlardagi 6 dona sistamin tugmachasi n urlanish
ta'siridan 30-40 daqiqa avval, nurlanish davom etayotgan sharoitlarda yana
qolgan 6 dona sistamin 4-5 soatdan keyin suv bilan ichiladi. Sistaminning
samarasi, 50 %ni tashqi l qilishi mumkin.
5-tokchada 2 dona rangsiz (bo'yalmagan) yassi qutichalar joylashtirilgan.
Har bir qutichaning ichiga baktyer iyalarga qarshi 1-sonli (№1) vositalar
(tetratsiklin-5 donadan 10 ta dona) solinadi. Mazkur vositalar baktyer
iologik xavf yoki baktyer iologik vositalar bilan zararlangan holatlarda
96
tavsiya etiladi (jarrohlik va kuyish mfeksiyalarini nomaxsus moddalar -
vositalar ishlatib oldini olish).
6-tokchadagi 2-sonli radiohimoya vositasi (kaliy yodi) joylashgan bo'lib,
uni radiofaol yog'inlar to'qilganida 1 donadan 10 kun rnobaynida tanaga
radiofaol moddalar bilan zararlangan hududlarda o'tlab yurgan sigirlarning
suti tarkibida radiofaol yod moddasining kirish xavfi tug'ilganida, qabul
qilinadi.
Tananing nurianishga bo'ladigan dastlabki javobiga (reaksiyasi) (ko'ngil
aynish va qusish) barham berish uchun etapyer azin (faol neyroleptik -
markaziy asab tizimi faoliyatini susaytiruvchi, ayni paytda odam ongiga ta'sir
qilmay. psixozlarning (telbalik, ruhiy kasalliklar) alahsirash. vasvasa va
tashqi ta'sirotsiz paydo bo'ladigan xayollar yoki xayoliy sezgilar singari
alomatlarga barham ber adigan dori vositalari) dorisi ishlatiladi. U
aminazinga nisbatan qusishni t'aol ravishda to'xtatadi. Hiqichoqqa barham
ber adi; mushaklarni bo'shashtiradi, kataleptik (bemor qanday vaziyatda
turg'izib qo'yilsa, shunday holatni saqlab turavyer adi; ruhiy kasalliklarda
kuzatiladi) ta'sirini ko'rsatadi.
Etapyer azin dorisi ko'k rangdagi idishchaga solinib, 7-tokchaga
joylashtiriladi. Shaxsiy doridondagi vositalarning bir galgi qabul qilish
miqdori: og'riqni qoldiruvchi va radiohimoya vositalariniki kattalar va
bolalar uchun bir xil; qolgan moddalarniki (taren, sulfodimetoksin, sistamin,
tetratsiklin) esa, bolalar uchun 8 yoshgacha 1/4, 8 -15 yoshgacha esa, 1/2
miqdorda (kattalarga nisbatan) tavsiya etiladi.
|
