II-BOB. Didaktik-o’yinli texnologiyalardan foydalanish
2.1. Informatika fanini o’qitishda interfaol metodlardan foydalanish
Ta’limning bugungi vazifasi o‘quvchilarni kun sayin ortib borayotgan axborot
— ta’lim muhiti sharoitida mustaqil faoliyat ko‘rsata olish, turli sohalarda
zamonaviy axborot texnologiya¬larini samarali qo‘llash va axborot oqimidan
oqilona foydalanishga o‘rgatishdan iborat.
Shu maqsadda, o‘quvchilarga uzluksiz ravishda mustaqil ishlash imkoniyati va
sharoitini yaratib berish hamda ijodiy fikrlash va mustaqil qarorlar qabul
qilishga
o‘rgatish zarur. Bu masala¬ning yechimi tabiiyki, mazkur jarayonning asosiy
tashkilotchisi — pedagoglarni tayyorlash sifatiga bog‘liq. Har bir jamiyatning
kelajagi uning ajralmas qismi va hayotiy zarurati bo‘lgan ta’lim
tizimining qay
darajada
rivojlanganligi
bilan
belgilanadi.
Bugungi
kunda
mustaqil
taraqqiyot yo‘lidan ildam borayotgan mamlakatimizning uzluksiz ta’lim tizimini
isloh qilish va takomillashtirish, yangi sifat bosqichiga ko‘tarish, unga ilg‘or
pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy qilish hamda ta’lim samaradorligini
oshirish davlat siyosati darajasi¬ga ko‘tarilgan. Mamlakatimizda olib borilayotgan
ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar ta’lim tizimida ham o‘ziga xos o‘zgarishlarni kiritish va
yangiliklarni joriy etish zaruratini belgilab bermoqda.
Hozirgi kunda barcha
sohalarga jadal joriy etilib borayotgan zamonaviy axborot texnologiyalariga oid
bilimlarni
egallashga
qaratilgan
«Informatika»
fani
samarali o‘qitilyaptimi? O‘quvchilar kasbiy faoliyati sohalari uchun zarur bo‘lgan
axborot texnologiyalari bilan ishlashning dastlabki ko‘nikmalariga ega bo‘lib
borayaptilarmi? Bugungi kunda barcha o‘qituvchilar dars mashg‘ulotini to‘g‘ri
loyihalay oladimi? Dars mashg‘ulotining samaradorligi qanday omil¬larga bog‘liq?
Bu kabi savollarga hozircha ijobiy javob bera olmasligimiz, achinarli
holdir. O‘tkazilgan anketa tekshiruvlariga ko‘ra Namangan shahridagi ayrim ta’lim
muassasalarining aniq bir guruhlari¬da informatika fanidan olingan nazorat ishida
o‘quvchilar nisbatan past baholanganlar. Bu past sifat ko‘rsatkichidir. O‘quvchi
bugungi kunda ta’lim sohasini egallar ekan, kelgusi ta’lim bosqichini davom ettirishi
uchun zamonaviy dasturiy, texnik va kommunikativ vositalardan samarali foydalana
olish salohiyatiga ega bo‘lishi, xususan: zamonaviy
taraqqiy etgan jamiyatda
axborot va axborot texnolo¬giyalarining o‘rnini bilishi; axborotni boshqarish
vositasi sifatida axborotlarni olish, yig‘ish, qayta ishlash ko‘nikmalariga ega
bo‘lishi; global kompyuter tarmoqlarida ishlash va ular orqali foydali axborotlar
olish va ulardan ijodiy fikrlashni o‘stirishda foydalanish usullarini egallashi
talab
etiladi.
Jamiyatning axborotlashuvi ta’lim tizimida uzluksiz innovatsiya¬larni talab
etadi. Bugun har qanday uslub darhol eskirishi va yangi metodlar bilan boyitilishi
mumkin. Dars mashg‘ulotida kerakli natijalarga erishish qaysi omillarga bog‘liq?
Dunyoning turli mamlakatlarida ko‘plab tadqiqotchilar tomonidan ta’limda
innovatsiyalarni qo‘llash bo‘yicha izlanishlar olib borilgan. Ularda «innovatsiya»,
«interfaol usullar», «innovatsion texnologiyalar» to‘g‘risida yaxshi axborotlar
to‘plangan, biroq axborot texnologiyalarini ta’lim muassa¬salarida o‘rgatish
samaradorligini orttirish bo‘yicha aniq tavsiyalar yetarli emas. Shuning uchun asosiy
maqsad yuqori darajada o‘zlashtirish natijalariga erishishni ta’minlovchi
innovatsion texnologiyalardan foydalanishning samarali usullarini ishlab chiqish,
xususan, zamon talab etayotgan axborot texnologiyalari bo‘yicha pedagogik
innovatsiyalardan foydalanish masalalarini tadqiq etishdan iboratdir. Ta’lim
jarayoniga innovatsiyalarni qo‘llash bugungi kunda
quyidagi vazifalarni amalga
oshirishni talab etadi:
• o‘quv fanining aniq maqsadini aniqlash;
• fanning hajmi va mazmunini aniqlash;
• zarur bo‘lgan ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqish va tavsiya etish;
• fanning moddiy va texnik ta’minotini yaratish;
• ta’lim oluvchilarning xususiyatlarini o‘rganish;
• o‘qituvchining tayyorgarligi va dars mashg‘ulotini loyihalash.
Yuqoridagi vazifalar ichida eng muhimi, bu o‘quv jarayonini tashkil etish
uchun eng maqbul bo‘lgan ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqishdir. Bu
muammolarni u yoki bu aniq
bir usulni tavsiya etish bilan, ayniqsa, pedagog
reproduktiv ta’lim usullarinigina qo‘llashni maqsad qilgan bo‘lsa, hal etib
bo‘lmaydi. Maqsadga erishishning eng to‘g‘ri yo‘li, bu dars mashg‘ulotini
loyihalashda integrallashgan ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqish va ulardan
darsning turli bosqichlarida samarali foydalanish imkoniyatlarini izlashdir.
Informatika fanini o‘qitishda shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning qu¬yidagi
metodlarini qo‘llash maqsadga muvofiqdir.
• O‘yinli texnologiyalar;
• muammoli o‘qitish;
• dasturlashtirilgan o‘qitish;
• kompyu¬terlashtirilgan o‘qitish;
• modulli o‘qitish.
