|
Portlatish skvajinalarini portlovchi modda bilan zaryadlash va portlatish usullarini tanlash
|
| bet | 5/10 | | Sana | 20.07.2024 | | Hajmi | 66,81 Kb. | | #268040 |
Bog'liq I kon haqida umumiy maʼlumot-fayllar.orgPortlatish skvajinalarini portlovchi modda bilan zaryadlash va portlatish usullarini tanlash.
Karerlarda asosan portlovchi modda zaryadining uzaytirilgan konstruktsiyasidan foydalanilib, mazkur kontruktsiyadagi zaryadlar quyidagi yutuqlarga ega:
• Zaryadni joylashtirish uchun bajariladigan burgʼilash ishlari hajmining nisbatan kamligi;
• Zaryadlash ishlarining kam mehnat talabligi;
• Zaryadning massivda bir tekisda taqsimlanishi.
Yaqin kunlargacha karerlarda asosan bir tekis toʼldirilgan kolonkali zaryadlar qoʼllanilar edi. Kon jinsi massivini bunday kontruktsiyadagi zaryad bilan portlatilganda pogʼona yuqori qismida nogabaritlar koʼp miqdorda hosil boʼlishi bilan bir qatorda zaryad yaqinida kon jinslarining haddan tashqari maydalanib ketishi kuzatilardi. Bunda zaryad portlatilganda uning yaqinida katta hajmdagi juda maydalanib ketgan kon jinslari hosil boʼladi. Bunday boʼlishiga asosiy sabab zaryad joylashgan kamerada portlash gazsimon mahsulotlarining yuqori bosim ostida tarqalishidir. Portlashdan soʼng kon jinslarining bunday notekis maydalanishi ular bilan ishlashda muammolarni keltirib chiqaradi. Kon jinsi massivining bir tekisda maydalanishi taʼminlash uchun akad. N.V. Melnikov va t.f.d. L.N.Marchenko havoli boʼshliqlar bilan boʼlingan uzilma zaryad konstruktsiyasini taklif qilishgan boʼlib, unga koʼra zaryad ikki yoki undan ham koʼproq boʼlaklarga boʼlinib ularning orasida havoli boʼshliq qoldiriladi. Skvajinada havoli boʼshliqni hosil qilish portlashning qattiq muhitdagi xarakterini oʼzgarishiga olib keladi: portlash bosimining tigʼizligi sezilardi darajada kamayib, zaryad atrofidagi kon jinslari oʼta maydalanib ketishining oldi olinadi; portlashning kon jinsi massiviga faol taʼsir koʼrsatish vaqti choʼziladi; zaryad pastki va yuqori qismlari portlashidan hosil boʼladigan kuchlanish toʼlqinlarining interferentsiyasi kuzatiladi. Bunda havoli boʼshliq portlashning boshlangʼich davrida hosil boʼladigan bosimni kamaytiruvchi kompensator vazifasini bajaradi. Portlash impulsi parametrlarining bunday oʼzgarishi hisobiga zaryad kamerasi atrofidagi kon jinslarining haddan tashqari maydalanib ketishi kamayadi, yaʼni portlashda ajralib chiqadigan energiya kon jinsi massiviga bir tekis taʼsir koʼrsatadi. Ushbu xulosa har xil kon-geologik sharoitlarda oʼtkazilgan tajriba ishlarida oʼz tasdigʼini topgan. Shunday qilib havoli boʼshliq bilan boʼlaklangan zaryadlar portlatilganda zaryad yuqori va pastki qismidan hosil boʼlgan kuchlanish toʼlqinlarining oʼzaro kesishishi natijasida kon jins massivining maydalanish darajasi yaxshi va bir tekis boʼlishiga olib kelishi muqarrar.
Suvli skvajinalarni zaryadlashda qoʼllaniladigan emultsion portlovchi moddalar.
Emultsion portlovchi moddalar konchilik soxasida keng foydalanib kelinayotgan portlovchi moddalar qatorida turadi.Emultsion portlovchi moddalar:
-yuqori texnik iqtisodiy samaradorlikka ega;
-suvga chidamli,xar qanday kon-texnik sharoitlarda qoʼllash mumkin;
-tashqi mexanik tasirlarga past sezgirlikka ega;
-atrof-muxit bilan minimal darajada taьsirlashadi.
Emultsion portlovchi moddalar patronlangan xolda xamda suyuq sochma xolda (qadoqlanmagan xolda ) ishlab chiqarilib,ularni qoʼlda va maxsus mexanizattsiya mashinalari yordamida skvajinalarni zaryadlash mumkin. Emultsion portlovchi moddalar -500 S xaroratdan +500 S xaroratgacha quruq,suvli va suvi quritilgan skvajinalarni zaryadlashda qoʼllanilishi mumkin.
Emultsiya ikki oʼzaro erimaydigan suyulikning bir jinsli aralashmasi boʼlib , bitta suyuq faza boshqasida tarqaladi.Emultsion portlovchi - bu oksidlovchi
eritmaning yogʼli muxitida suv bilan aralishi. Аynan shu noyob tuzilma va oksidlovchi moddaning yogʼliga nisbatan yuqori nisbati, bu emultsion portlovchi moddalarga oʼziga xos xususiyatlarni beradi.
"Yog " yoki yonuvchi faza doimiy yoki tashqi qobiqdir, chunki u oksidlovchi moddaning tomchilarini oʼrab oladi va qoplaydi. Yonuvchan faza odatda yog yoki mum yoki ularning birikmasidir . Dizel yogʼlisi (DT) koʼplab emultsion portlovchi moddalarga xosdir va baʼzi boshqa yogʼli turlari xam emultsion portlovchi moddalarini tayyorlashda qoʼllaniladi. Oksidlovchi modda sirt faol moddalar (emulsifikator) taʼsirida barqaror emultsiya xosil qilish uchun yogʼda tarqaladi .
1- rasm. Emultsiya matritsasi
Kislorod balansi nolga yaqin boʼlishi kerakligi sababli, oksidlovchi moddaning xajmi yonuvchi fazaning xajmidan ancha katta boʼlishi kerak (taxminan 9: 1). Nisbiy yonilgʼi xajmi oksidlovchi moddadan ancha kichik boʼlgani sababli, barcha oksidlovchi tomchilarni qoplash uchun juda nozik bir qatlamga yoyilishi kerak.
Emultsiyaning reologik xossalari yoki yopishqoqligi yonuvchan fazaning tabiati va tomchilar xajmi bilan boshqariladi. Yonuvchan fazaning tarkibi (mum,yog, yemulsifikator) masulotning oxirgi yopisholigiga katta taʼsir koʼrsatadi. Pompalanadigan emultsiyani ishlab chiqarish uchun yonuvchan fazaning past yopishqoligi (DTda boʼlgani kabi) ishlatilishi mumkin. Qalin kartridj masulotlarini tayyorlash uchun mum va yuqori darajada yopishqoq moy ishlatiladi. Tomchilar xajmi emultsiyaning aralashtirish vaqtiga bogʼliq. Ular qanchalik tez va koʼproq aralashtirilsa, tomchilar xajmi va oʼlchamlari shunchalik kichik boʼladi.
Аlyuminiy yoki АC - DT ning emultsion portlovchi moddalarga qoʼshilishi uning yenergiyasini oshirish uchun xizmat qiladi (kal / g). Аlyuminiy emultsion portlovchi moddalarining sezgirligini sezilarli darajada oshirmaydi, shuning uchun qoʼpol, ammo qimmat alyuminiy kukuni oʼrniga arzon alyuminiy ishlatilishi mumkin. Nazariy jixatdan, 5% alyuminiy qoʼshilishi emultsion portlovchi moddalarining yenergiyasini 25-35% ga va alyuminiyning 10% ni 40-60% ga oshiradi. 10% dan ortiq alyuminiy qoʼshilishi samarali boʼlmasligi mumkin.
Emulsion portlovchi moddalarga qoʼshilgan АC - DT uning yenergiyasini 5-10% ga oshiradi. АC - DT shuningdek, gazsimon portlash masulotlarini yaratishda qoʼshimcha foyda keltiradi. Gaz xajmining koʼpayishi, portlash paytida togʼ jinslarining yaxshi ajralib chiqishiga olib keladi.
Olingan yenergiya miqdorining xisoblangan termokimyoviy yenergiyaga nisbati portlovchi moddalarning samaradorligini oʼlchovidir. Portlash maxsulotlaridagi suv-gel portlovchi moddalari suyuq va qattiq fazani oʼz ichiga oladi. Ular yuqori xaroratda tayyorlanadi, maxsulot soviganida, oksidlovchi tuzning kristallari shakllana boshlaydi . Maxsulot qanchalik sovuq boʼlsa va u oʼzaro saqlanib qolsa, kristallarni xosil qilish moyilligi shunchalik yuqori boʼladi.
Koʼp yillar davomida portlovchi moddalar uchun odatiy boʼlgan sinovlar paytida emultsiyalar portlamaydi . Metall plastinka ustiga qoʼyilganda, oʼning taʼsiri ostida emultsiyalar portlashga qodir yemas. Boshqa zarba sinovlari shuni koʼrsatadiki,emultsiyalar suv gel- portlovchi yoki dinamitlarga qaraganda zarba berishga koʼproq chidamli .Qoida tariqasida, emultsion portlovchi moddalar yonish paytida portlamaydi, lekin bunga xech qanday kafolat yoʼq, ayniqsa, agar maxsulot begona materiallar (zang, detonator, dinamit yoki alyuminiy kukuni) bilan ifloslangan boʼlsa. Emultsiyalarni pompalaganda, ishqalanish ammiak selitrasi yoki boshqa ingredientlarning parchalanish nuqtasiga qadar koʼtarilmasligi uchun yextiyot boʼlish kerak. Аgar bu sodir boʼlsa, portlash yuz berishi mumkin. Sinovlar shuni koʼrsatdiki, emultsiyalar yuqori darajadagi xavfsizlikni taʼminlaydi, ammo ogʼir sharoitlarga duch kelganda ular xam portlaydi . Ular portlovchi moddalardir va xavfsizlik darajasidan qatʼiy nazar, extiyotkorlik qoidalariga amal qilish kerak.
Аgar emultsiya yuqori detonatsiya tezligiga va yaxshi zichlikka yega boʼlsa, ular nisbatan yuqori detonatsiya bosimiga xam yega boʼladi.
Emultsiyalar juda kichik zarrachalarga yega va yoqilgʼi va oksidlovchi moddalarning juda bir xil aralashmasi boʼlganligi sababli, zichlikni kamaytiradigan moddalar qoʼshilishi ularni portlashga olib kelishi mumkin. Qoidaga koʼra, portlovchi emultsiyaning zichligi qancha past boʼlsa, ushunchalik sezgir boʼladi. Bundan tashqari, emultsiyada suv miqdori qanchalik past boʼlsa, u shunchalik sezgir boʼladi.
"Suvdagi moy" - bu doimiy yog fazasi boʼlib, u suvga tushmaydi va juda suvga chidamli. Suvga chidamliligi paketning yaxlitligiga bogʼliq yemas . Emultsion portlovchi moddalar suv bosgan xudular uchun yaxshi tanlovdir, Chunki ular bir necha xafta yoki xatto oylar davomida suv bilan aloqa qilgandan soʼng xam muvaffaqiyatli portlatsdi.
Xozirgi kunda Qalmoqir Karьerida suvli va quruq skvajinalarni zaryadlash uchun Emulьgit-30 xamda Emulьgit-60 portlovchi moddalaridan foydalanilmoqda.Bunda Emulьgit-30 quruq skvajinalarni, Emulьgit-60 esa suvli skvajinalarni zaryadlash uchun qoʼllaniladi.Yozuvdagi 30 va 60 sonlari portlovchi modda tarkibidagi emultsiyaning miqdorini anglatadi.
|
| |
