|
I rahmonov, D. Yuldasheva, M. Abdurahmonova
|
| bet | 19/39 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 5,21 Mb. | | #250181 |
Bog'liq 9kl siziwJiynaw sizilmasi — predmettin suwreti, oni tayarlaw, jiynaw ham baqlaw ushin kerek bolgan barliq magliwmatlardi oz ishine algan hujjet. Jiynaw sizilmalarina gidromontaj, pnevmomontaj, elektromon- taj siyaqli sizilmalardi da kirgiziw mumkin (20.2-sizilma).
Uliwma korinis sizilmasi — predmet konstrukciyasi tiykargi qura- maliq boleklerinin oz ara baylanisi ham predmettin islew principlerin aniqlawshi hujjet.
Teoriyaliq sizilma — predmettin geometriyaliq formasi ham qu- ramli boleklerin aniqlawshi hujjet.
|
№
|
JO,
|
|
JO
|
, 25
|
25
|
|
|
|
|
5
|
|
jayl.
|
Ati
|
sani
|
Material
|
Esletpe
|
|
|
1
|
Qaqpaq
|
/
|
Polat
|
|
N
|
|
2
|
GayKa
|
2
|
Polat
|
|
|
|
3
|
Shayba
|
2
|
Polat
|
|
|
❖
|
Korpus
|
1
|
Teri
|
|
S
|
Prujina
|
1
|
Polat
|
|
6
|
Prokladka
|
1
|
Teri
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
«М
«М
|
|
Sizdi
|
Hotamov A.
|
|
REDUKTOR
|
Tekserdi
|
Tursunov L.
|
|
|
1 " 1
|
20.3-sizilma.
Gabarit sizilma — predmettin (apiwayilastirilgan) kontur suwreti ham onin gabarit, ornatiw ham biriktiriw olshemi korsetilgen hujjet.
Montaj sizilmasi — predmettin (apiwayilastirilgan) kontur suwreti ham predmettin montaji (ornatiwi) ushin zarur magliwmatqa iye bolgan hujjet. Montaj sizilmalarga predmetti ornatiw ushin bolek duzilgen fundament sizilmalardi da kirgiziw mumkin.
Sxema — predmet yamasa onin bolekleri ham olardin oz ara baylanisiwinin shartli turde suwreti korsetilgen hujjet (qosimsha 2 ge qaran).
Specifikaciya — jiynaw birligi, komplekt ham komplekslerdin qu- ramin aniqlawshi hujjet, misali, jiynaw sizilmalar ushin duziletugin specifikaciya (20.3-sizilma).
Konstruktorliq hujjetlerin jobalaw darejesine qarap joba ham jumis sizilmalarina bolinedi.
Joba hujjetlerine texnikaliq usinislar, eskiz ham rejeler kiredi. Jumis hujjetlerine (sizilmalar) predmetler ham olardin quramliq boleklerin islep shigariw, baqlaw, isletiwdi ham duzetiw ushin zarur bolgan jumis hujjetleri sizilmalari kiredi.
Spetcifikaciya qanday hujjet? sTzP A. Sxema. B. Jiynaw birligi quramin aniqlawshi.
■£/ C. Detal. C. Teoriyaliq sizilma
§. AJ^RALATUG^N HAM AJ^RALMAYTUG^N BIRIKPELER
Biriktiriw detallari derlik barliq mashina ham mexanizmlerde qollaniladi. Olardin kopshiligin aniq siziw ushin kop waqit ham qarji kerek boladi. Sol sebepli de bul detallardi siziwda har turli korinistegi shartlilik ham apiwayilastiriwlardan paydalaniw maqsetke muwapiq boladi.
Predmetlerdi jiynaw procesinde, oni duziwshi detallardi bir-biri menen bekklemlew ushin har turli korinistegi biriktiriw usillari qollaniladi. Olar, uliwma alganda, ajiralatugin ham ajiralmaytugin birikpe turlerine bolinedi.
Eger birikpelerdi ajiratiwda birikpe detallari sindirilmasa, onda bunday birikpe ajiralatugin birikpe delinedi. Olarga boltli, shpilkali, vintli, shtiftli, shponkali, shplintli, shlicali (tisli) birikpeler kiredi.
Birikpelerdi ajiratiwda birikpe detallari sindirilsa, olar ajiralmaytugin birikpeler delinedi. Olarga parshin shegeli, kepserlew tigisi, kepser- lengen, tigiw, jelimlew siyaqli basqa birikpeler kiredi.
sizilmada suw olshegish kamerasinin aniq suwreti berilgen bolip, onda detallardi biriktiriw usillarinin derlik barligi korsetilgen:
a — boltli birikpe predmet korpusina qaqpagin bekkemlewde en kop qollanilatugin birikpe. Korpus ham qaqpaqtin qulaqlari tesikle- rinen bolt otkerilip, ogan shayba kiydiriledi ham gayka menen burap qatiriladi;
b — kepserlewshi tigisli birikpe eki detaldi bir-biri menen ajiralmaytugin etip biriktiriwde isletiledi;
c — shpilkali birikpe korpus denesinde boltqa molsherlengen qu- laq bolmagan jagdayda qollaniladi. Shpilka ushin korpusta rezbali tesik ashiladi ham ogan shpilka burip kirgiziledi. Qaqpaq, shayba tusiriledi ham gayka menen qatiriladi;
d — zaklyopka shege tigisli birikpe onsha qalin bolmagan juqa (listli) metall materiallardi bir-biri menen biriktiriwde qollaniladi;
e — truba rezbali birikpe. Metall trubalardi bir-biri menen yamasa korpusqa jalgawda bekkem birikpe esaplanadi;
f — vintli birikpe onsha ulken bolmagan detallardi oz ara bekkemlewde har turli korinistegi vintlerden paydalaniladi. Vintler ushin rezbali tesikler ashiladi ham qaqpaq qoyip, tesikleri arqali vintler burap kirgiziledi ham de qatiriladi;
g — prokladka-rezina, teri, katonnan siyaqli zatlardan islenedi.
sizilma, a, b da shponkali, shtiftli, 21.3-sizilmada shlicali (tisli) birikpeler korsetilgen:
a — shponkali birikpeden har turli dongeleklerin vallarga biriktiriwde qollaniladi. Shponka ushin valda qariq (paz) ashiladi ham ogan shponka basim astinda jaylastiriladi. Dongelekte shponka
|
m
|
y\\ VVVVS Л VVVv^
|
|
1 . 1
|
|
|
|
Truba rezbali birikpe
Boltli birikpe
Shpilkali birikpe 4=bL
Vintli birikpe
21.1-sizilma.ushin qariq qirqiladi. Tisli dongelek valga jilistirilip kirgiziledi ham shigariladi;
b — shtiftli birikpe vtulkani valga biriktiriwde qollaniladi. Shtift turine qarap val ham vtulkada tesik ashiladi, son ogan shtift basim astinda qagiladi.
Shlicali yamasa tisli birikpe. Valda ham dongelek tesiginde bir- birine say keletugin tisler qirqiladi. Dongelek valga jilistirilip kirgiziledi yamasa shigariladi (21.3-sizilma).
t 1. Qanday birikpeler ajiralatugin turge kiredi?
’ SY ’ 2. Qanday birikpeler ajiralmaytugin turge kiredi?
Qanday sharayatlarda shpilkali birikpeden paydalamladi?
21.3-sizilma.
Turmista ushirap turatugin ajiralatugin ham ajiralmaytugin birikpelerge misallar korsetilsin.
Zaklyopka shegeli birikpeni aniqlan (21.4-sizilma).
22-§. REZBALAR HAM OLARD^ S^Z^LMALARDA SUWRETLEW
Ajiralatugin biriktiriwde, tiykarman, rezbali detallar isletiledi. Sonin ushin rezbalar haqqinda tusinikke iye boliw zarur.
Rezbani stiwretlew. Sizilmada rezbalar OzMSt 2.311:2003 boyinsha shartli suwretlenedi. Rezbalar oyiliwina qarap eki qiyli boladi. Boltqa oyilatugin rezbalar sterjende oyiladi, gaykaga oyilgan rezbalar tesikte oyilgan delinedi. Sterjenge oyilgan rezbanin ulken (sirtqi) diametri d tiykargi tutas juwan (kontur) siziqta, kishi (ishki) diametri d1 jinishke tutas siziqta suwretlenedi (22.1-sizilma, b). Gayka tesigine oyilgan rezbanin kishi diametri d1 tiykargi tutas juwan (kontur) siziqta, ulken diametri d jinishke tutas siziqta suwretlenedi (22.1-sizilma, d).
Kese-kesimde kesim betinin shtrixlari rezbanin ulken diametrdi belgileytugin siziqti kesip, kontur siziqqa shekem siziladi. Rezbalar qaptal (profil) koriniste 22.1-sizilma, a, c dagiday suwretlenedi. Faskalari bas koriniste sizilsa da tores korinisinde suwretlenbeydi. Sterjenge oyilgan rezbanin tores korinisine itibar berseniz, onin kishi diametri shenberdin simmetriya kosherleri arasindagi bir sherekke kem etip sizilgan. Tap sol jagdaydi tesikke oyilgan rezbanin ulken
diametrinde de koresiz. Rezbalardin bul diametrleri shenber simmetriya kosherlerinen birin kesip otse, ekinshisine jetpeydi.
|
| |
