“Muammoning zamonaviy holati, tadqiqotning maqsadi

Download 1,51 Mb. Pdf ko'rish
bet	9/37
Sana	10.06.2024
Hajmi	1,51 Mb.
	#262158

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 37

Bog'liq
Avto refarat

“Muammoning zamonaviy holati, tadqiqotning maqsadi
va vazifalari”
deb nomlangan bobida O‘zbekiston Respublikasi umumiy
foydalanuvdagi avtomobil yo‘llari tarmog‘ining zamonaviy holati, avtomobil
yo‘llarining transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlarini baholashning mavjud
uslublari, avtomobil yo‘llari tarmog‘ini taʼmirlash ishlarini rejalashtirishning
mavjud usullari, avtomobil yo‘llarini transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlarini
o‘lchashning zamonaviy vositalari va o‘lchov o‘tkazishning usullari tahlil qilingan.
Hozirgi kunda O‘zbekiston yo‘l tarmog‘i holati bo‘yicha yagona rasmiy
ma’lumot Transport vazirligi huzuridagi Avtomobil yo‘llari qo‘mitasining rasmiy
veb-saytida berilgan. Ushbu ma’lumotga ko‘ra bugungi kunda respublikada jami
209469 km avtomobil yo‘li mavjud bo‘lib, yo‘l tarmog‘ining zichligi har 100 km
2
maydonda 47 km ni tashkil etadi. Avtomobil yo‘llari tarmog‘ini umumiy
foydalanishdagi (42869 km), ichki xo‘jalik (141882 km) va idoraviy (24745 km)
avtomobil yo‘llari tashkil etadi. 1991-2022 yillarda tarmoq bo‘yicha katta
o‘zgarishlar amalga oshirilgan bo‘lib, 1991-yil 1-yanvar holatiga umumiy
foydalanuvdagi yo‘l tarmog‘ining uzunligi 39828 kilometrni tashkil qilgan bo‘lsa,
bu ko‘rsatkich 2022-yilga kelib 42869 kilometrga yetgan.
So‘nggi 10 yil davomida davlat byudjetidan umumiy foydalanuvdagi
avtomobil yo‘llarini qurish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash va saqlash uchun
umumiy hisobda 32 trln. so‘mga yaqin mablag‘lar sarflangan. 2013-2022 yillarda
Markaziy bank qayta moliyalash stavkasi o‘rtacha 12,3 % ni tashkil etishini hisobga
olsak, umumiy foydalanuvdagi avtomobil yo‘llarini rivojlantirish uchun ajratilgan
mablag‘lar hajmi 2013-yilga nisbatan yillar davomida o‘sish o‘rniga kamayishini
ko‘rishimiz mumkin.
Bugungi kunda bir qator mualliflar tomonidan olib borilgan tadqiqotlarga
ko‘ra, respublika umumiy foydalanuvdagi yo‘l tarmog‘ining holati bo‘yicha
ma’lumotlarda, ta’mirlanmay qolib ketgan yo‘llar umumiy yo‘l tarmog‘ining 65-70
% ni tashkil etishi keltirilgan. Lekin, avtomobil yo‘llari sohasida yagona texnik
siyosat yurituvchi qo‘mita tomonidan berilgan rasmiy ma’lumotlar tahliliga ko‘ra bu
ko‘rsatkich 17 % ni tashkil etishi keltirilgan, shuningdek, respublikada mavjud
141882 km ichki xo‘jalik yo‘llarining 74219 km qismi (52 %) ta’mirtalab holatda
ekanligini ko‘rsatilgan.
MDH davlatlarida, shuningdek O‘zbekistonda amal qilayotgan me’yoriy
hujjatlarda va bir qator adabiyotlardan ko‘rishimiz mumkinki, avtomobil

11
yo‘llarining
transport-ekspluatatsion holatini
baholash
yo‘lning
iste’mol
xususiyatidan kelib chiqib qabul qilingan transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlarini
me’yoriy talablarga muvofiqlik darajasi bo‘yicha amalga oshiriladi. Ushbu uslubda
integral ko‘rsatkich sifatida barcha asosiy transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlar
bilan o‘zaro bog‘liqlikka ega bo‘lgan harakat tezligi
(𝑣)
tanlab olinadi va hisobiy
tezlikning ta’minlanganlik koeffitsiyenti (
𝐾
𝑥.𝑡.
) ko‘rinishida ifoda etiladi.
Yo‘lning transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlarini baholashning mavjud
usullari ko‘p vaqt va resurs talab etadi. Ushbu usullar asosida yo‘l tarmog‘i bo‘yicha
ishlarni bir yillik va ko‘p yillik rejalashtirish imkoni mavjud emas. O‘zbekiston
sharoitini hisobga olib avtomobil yo‘llarini ta’mirlash ishlarini samarali tashkil etish
uchun zarur bo‘lgan transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlarni aniqlash orqali yo‘l
tarmog‘i holatini baholash usulini takomillashtirish zarur hisoblanadi.
Dissertatsiyaning

Download 1,51 Mb.

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 37

Download 1,51 Mb.

Pdf ko'rish