|
Ilmiy rahbar: katta o’qituvchi, X. Mirzaxmedov
|
| bet | 1/8 | | Sana | 24.04.2024 | | Hajmi | 50.86 Kb. | | #206720 |
Bog'liq 2 5244670636290230259 4, Matematika 10-sinf Yosh matematik to\'garak 34 soat, MAVZU 5 ikki tartibli, ta\'lim tizmi, 1 kurs ishi, YORUG\'LIK DISPERSIYASI, yorug\'lik to\'lqini to\'g\'risidagi tasavvurlarni paydo bo\'lishi
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
Ijtimoiy fanlar fakulteti
60311100-''Sotsiologiya yoʼnalishi" kunduzgi boʼlim 2-kurs
talabasi
Ayitboyeva Muqaddasning
"Din sotsiomadaniy institut sifatida"
mavzusidagi
KURS ISHI
Ilmiy rahbar: katta o’qituvchi, X.Mirzaxmedov
“Himoyaga tavsiya etilsin” “Ijtimoiy fanlar fakulteti: “ ” 2024 y
Namangan- 2024
DIN SOTSIOMADANIY INSTITUT SIFATIDA
REJA:
KIRISH………………………………………………………………...3
I.BOB. SOTSIOMADANIY INSTITUT TUSHUNCHASI
1.1 Sotsiomadaniy institutning xususiyatlari………………………………………7
1.2 Sotsiomadaniy institut faoliyati uchun maqsadning mavjudligi…………...…10
1.3 Sotsiomadaniy institutning sotsiomadaniy pozitsiyalari va rollari majmui…..11
II.BOB.OʼZBEKISTONDA DINIYLIK VA DUNYOVIYLIK QARASHLAR
2.1Oʼzbekistonda dinga boʻlgan munosabatlarni shakllanishi……………………21
2.2.Diniy bagʻrikenglik va tolerantlik haqida..........................................................23
2.3 Din bilan jamiyatning aloqadorligi....................................................................27
XULOSA................................................................................................33
ADABIYOTLAR RO'YXATI.............................................................35
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Din, butun tarixi davomida insoniyat jamiyatiga xos bo'lgan va bugungi kungacha dunyo aholisining katta qismini qamrab olgan hodisa sifatida, shunga qaramay, ko'pchilik uchun tushunarsiz va hech bo'lmaganda tushunarsiz sohaga aylandi.Din azaldan inson va jamiyat hayotining ma'naviy asosi, poydevori bo'lib kelgan. Din vositasida insonning biologik tabiati, hayvonot olami bilan umumiy jihatga ega bo'lgan fiziologik mayllari, ehtiyoj va instinktlari jilovlandi, ularga insoniy qiyofa berildi. Din hayotning axloqiy-ma’naviy, madaniy-ma’rifiy, tarixiy-iqtisodiy jihatlarini, odamlarning munosabatlarini tartibga solib turadi.Dunyoda hech bir xalq dinsiz, e’tiqodsiz va biror bir narsaga ishonchsiz yashay olmaydi. Din xalqlarning, insonlarning yashashdan maqsad va mazmunini anglatuvchi vositadir. Shuningdek shaxs tarbiyasida ham milliy va diniy qadriyatlarning o’rni beqiyosdir . Diniy ongning ibtidosida "yaxshilik va yomonlik''; ''ezgulik va yovuzlik'' ''adolat va adolatsizlik'' kabi axloqiy kategoriyalarning dastlabki elementlari shakllangani, din kishilik jamoasini mazkur kategoriyalar atrofida jipslashtira olgani bois, unda dunyoqarash, integrativ, regulyativ, kompensatorlik va boshqa funksiyalar mustahkamlandi.Hozirgi zamon dinlari murakkab tarkibiy qismga ega. Uning tarkibiy qismiga diniy ong, marosim va tashkilotlar kiradi.Diniy ong diniy dunyoqarash tarkibida muhim o'rin tutadi. Diniy ong diniy tasavvurlar, g'oyalar, his-tuyg'u va kayfiyatlarni ifodalaydigan qarashlar tizimidir. Dinni tarkibiy qisimlari qatorida diniy ong ustuvor ahamiyatga ega, chunki diniy marosim va diniy tashkilot kishilar ongida va jamiyatda diniy tasavvurlarni mustahkamlaydi va saqlanib qolishiga ko'maklashadi.Din - bu g'ayritabiiy narsalarga ishonishga asoslangan o'ziga xos xulq-atvor (kult), dunyoqarash va munosabatdir.Din sotsiomadaniy hayotning, jumladan, jamiyat ma’naviy madaniyatining zarur tarkibiy qismidir. U jamiyatda bir qator muhim sotsiomadaniy-madaniy funktsiyalarni bajaradi. Dinning ana shunday vazifalaridan biri dunyoqarash, ya’ni ma’no hosil qilishdir. Dinda dunyoni ma'naviy o'rganish shakli sifatida dunyoning aqliy o'zgarishi, uni ongda tashkil etish amalga oshiriladi, bu jarayonda dunyoning ma'lum bir manzarasi, normalari, qadriyatlari, ideallari va dunyoqarashning boshqa tarkibiy qismlari shakllanadi. insonning dunyoga munosabatini belgilab beruvchi va uning yo'riqnomasi va xulq-atvorini tartibga soluvchi vazifasini bajaradigan ishlab chiqiladi.Dinning vujudga kelish sabablarini o'rganish qadimdan insoniyatni qizitirib kelgan va hozir ham bu muammo o'zining dolzarb ahamiyatini yo'qotmagan. Masalaning murakkabligi shundaki, ilk diniy qarashlar paydo bo'lgan insoniyat tarixining qadimgi davrlaridan bizgacha yetib kelgan ashyoviy manbalar va etnografik ma'lumotlar ilmiy xulosa chiqarishimiz uchunyetarli emas. "Inson qachondan beri Xudoga ishonib keladi?", "Din qachon paydo bo'ldi?" kabi savollar doimo olimlarni qiziqtirib,o'ylantirib kelgan.Mazkur izlanishlar necha asrlardan beri davom etib kelayitgan bo'lsada, hali hanuz bu borada bir to'xtamga kelinmagan.Umimiy ma'noda, bugungi kunda fanda dinlarning shakllanishi tarixiga oid ikki xil qarash mavjud.Birinchi qarashga ko'ra dinning paydo bo'lishi bevosita insoniyatning yaralishi bilan bog'liq. Xudo ilk insonlarni yaratishi bilan ularga O'zini tanitdi, natijada inson ilk dinga e'tiqod qila boshladi. Bunday qarash fanda "teologik yondashuv" deb nomlandi.Bugun mavjud bo'lgan har qanday din o'zining tarixini insoniyat yaralishi ilk inson bilan bog'lashni ko'rishimiz mumkin. Har qanday din o’z e’tiqod qiluvchilari uchun to’ldiruvchilik, tasalli beruvchilik kompensatorlik vazifasini bajaradi. Masalan, insonda doimiy ehtiyoj xosil bo’lishi hodisasini olaylik. Inson o’z hayoti, turmush tarzi, tabiat va jamiyat bilan bo’lgan munosabatlari jarayonida hayotiy maqsadlariga erishishi ilojsiz bo’lib ko’ringanida, unda qandaydir ma’naviy-ruhiy ehtiyojga zarurat tug’ilgan. Din ana shunday ehtiyojni qondiruvchi, tasalli beruvchi vazifasini bajargan. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, din madaniy-maʼnaviy omillar umumiy silsilasiga kiruvchi teng huquqli qadriyat sifatida tan olindi va dinga toʻla erkinlik berildi. Diniy jamoalar, tashkilotlarga qonun doirasida ochiq va daxlsiz faoliyat koʻrsatish imkoniyati yaratildi. Oʻzbekistan aholisining asosiy qismi islom diniga eʼtiqod qiladi.2017–2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi doirasida so‘nggi 3 yil davomida diniy bag‘rikenglikni taʼminlash sohasida quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirildi:.BMT Bosh Assambleyasi 2018-yilning 12-dekabr oyida o‘tkazilgan yalpi majlisda "Maʼrifat va diniy bag‘erkinlik" deb nomlangan maxsus rezolyutsiyani qabul qildi. O‘zbekiston tomonidan ishlab chiqilgan hujjat loyihasi BMTning barcha aʼzo davlatlari tomonidan bir ovozdan qo‘llab-quvvatlandi. Mazkur rezolyutsiyani qabul qilish tashabbusi 2017-yil sentabr oyida BMT Bosh Assambleyasining Nyu-Yorkdagi 72-sessiyasida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev tomonidan ilgari surildi.1
2018-yil 16-apreldagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi din ishlari bo‘yicha qo‘mita faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi PQ-3668-sonli Qaroriga muvofiq Qo‘mita huzurida faoliyat yuritadigan jamoatchilik-maslahat organi hisoblanmish Konfessiya ishlari bo‘yicha kengashning yangi tarkibi tasdiqlandi. Kengash tarkibi 9 tadan 17 ta aʼzoga – O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan diniy konfessiyalar vakillari hisobiga kengaydi.2019-yil 4-sentabrdagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Diniy-maʼrifiy soha faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi PQ-4436-sonli qaroriga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha Qo‘mitaning Ichki ishlar vazirligi, O‘zbekiston yoshlar Ittifoqi, O‘zbekiston xotin-qizlar qo‘mitasi va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatini muvofiqlashtirish bo‘yicha Respublika kengashi bilan jamiyatda vijdon erkinligi va diniy-maʼrifiy muhit barqarorligi kafolatlarini taʼminlash maqsadida mustahkam va doimiy hamkorlikni nazarda tutuvchi yangi tizim joriy etildi.Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tomonidan diniy ta'lim tizimiga katta e'tibor qaratilishi va bu borada din ulamolari hamda soha vakillariga zarur ko‘rsatmalarning berib borilishi, shuningdek, bu ishlarda davlat rahbarining shaxsan o‘zi bosh-qosh bo‘layotgani jamoatchilik tomonidan yaxshi qabul qilinmoqda.
|
| |
