|
ILMIY TADQIQOT VA INNOVATSIYA ISSN: 2181-3507 1-TOM | 1-SON | 2022Bog'liq maqolaILMIY TADQIQOT VA INNOVATSIYA ISSN: 2181-3507 1-TOM | 1-SON | 2022
https://t.me/ilmiy_tadqiqot_uz
Ko‘p tarmoqli ilmiy jurnal Iyul, 2022
51
ataluvchi yangi bir soha, yo‘nalish shakllandi. Dastlab shunchaki kim bilandir muloqot
qilish uchun xizmat qilgan ijtimoiy tarmoqlar bugungi kunga kelib jamiyat hayotida
yuz berayotgan ijtimoiy-siyosiy o‘zgarishlarga o‘zining ilg‘or fikrlari bilan munosabat
bildiruvchilar insonlar uchun tengsiz bir vositaga aylanishga ulgurdi. Bugun ijtmoiy
tarmoqlar nafaqat faol fikrli yoshlarni asosiy vaqtini o‘tkazuvchi joyga, balki ta’bir joiz
bo‘lsa, ommaviy axborot vositalarining o‘rnini bosa oluvchi vositaga aylandi. Shundan
kelib chiqib aytish mumkinki, Ijtimoiy tarmoqlar orqali olingan ma’lumotlarning
tezkorligi, ularni ishonchlilik darajasi va tarmoqlarda uzatilgan axborotning jamiyat
hayotiga qanchalik ta’sir o‘tkazayotganini o‘rganish, uning ijobiy imkoniyatlarini
to‘g‘ri baholash va bo‘lg‘usi salbiy oqibatlarini iloji boricha yumshatishga yetarlicha
asos bo‘lib xizmat qiladi.
METODLAR VA O‘RGANILGANLIK DARAJASI
Ijtimoiy tarmoqlar tushunchasi tarixan uncha uzoqqa borib taqalmaydi. Ushbu
termen internet bilan bog‘liq bo‘lib bevosita internetni rivojlanishi bilan yuzaga
kelgan. Ma’lumki dastlab internet kashf qilinganida uni harbiy maqsadda foydalanish
ko‘zda tutilgan edi. Lekin keyinchalik internet hamma foydalanishi uchun ochiq qilib
qo‘yildi. Bu narsa uni taraqqiyotiga xizmat qildi. Vaqt o‘tishi bilan odamlar undan
ma’lumot olish kerakli axborotlarni tarqatish vositasi sifatida keyinchalik esa
muloqotning asosiy manbayiga aylantirdi. Ijtimoiy tarmoqlarning keng miqyosida
ommalashuvi 2004-yildan keyingi davrga to‘g‘ri keladi
[1,B.4].
Shu yili AQSH da
keyinchalik dunyoga mashhur bo‘lgan “Facebook” jamoatchilik tarmog‘iga asos
solindi. So‘ngi yillarda xorijiy ilmiy adabiyotlar ichida Ijtimoiy tarmoqlar faoliyatiga
doir asarlar juda kam uchrasa-da chop etib kelinayapti. Ularning aksariyati Ijtimoiy
tarmoqlarning paydo bo‘lish tarixi, ularni ishlash prinsiplari, tasnif va turlari va asosan
texnik imkoniyatlariga bag‘ishlangan asarlardir. Mazkur maqolaning nazariy asoslari
sifatida shu soha yo‘nalishida yaratilgan va ishni yozishda bеvosita foydalanilgan
muhim ilmiy adabiyotlar, xususan, ingliz olimlaridan Peter E. Mayeux, Steve Jones,
rus olimlaridan Yevgеniy Vaynеr, Yevgеniy Gorniy, Viktor Pasko, Viktoriya
Suxarova,
shuningdеk,
o‘zbеk
olimlaridan
filologiya
fanlari
nomzodi
D.Rashidovaning bir qator qo‘llanmalarini va ko‘plab Intеrnеt manbalarini kеltirish
mumkin. Oxirgi yillarda mamlakatimizda axborot xavfsizligi va mafkuraviy
tahdidlardan himoyalanish masalasi dolzarb ahamiyat kasb etib borayotganligi tufayli,
bunday tahdid va xavflarni asosan global tarmoq orqali yuzaga kelayotganligi tufayli
bu mavzu yuzasidan bir qancha ilmiy risolalar, qo‘llanma va adabiyotlar yaratildi. N.
Umarovaning “Globallashuv sharoitida axborot xurujlariga qarshi kurash” “Axborot
xavfsizligi: muammo va yechimlar”, D.Quronovning “Mafkuraviy tahdid va yoshlar
tarbiyasi”, X. Ochilovning “Demokratiya niqobidagi tahdid” asarlarida asosiy e’tibor
|
| |
