|
INDIA INTERNATIONAL SCIENTIFIC ONLINE CONFERENCEBog'liq Tursunov Mirzo MaxmudovichINDIA INTERNATIONAL SCIENTIFIC ONLINE CONFERENCE
THE THEORY OF RECENT SCIENTIFIC RESEARCH IN THE FIELD OF PEDAGOGY
79
yozma yuz ularni mustahkamlagandan keyingina berilishi kerak. Kontekst ham muhimdir.
Barcha so'zlar, jumlalar, mnemonika kontekstda etkazilishi kerak.
3. Nutqlardan foydalanish mashqlari: Ushbu mashqlarning maqsadi nutqlarni egallash
va mustahkamlashdir. Bu erda asosiy e'tibor formulali iboralarga, masalan, salomlashish,
minnatdorchilik va so'rovlar, kechirim so'rash, o'zingizni tanishtirish va h.k.ga qaratiladi.
Avvalo, ushbu mashqlar vaziyat va maqsadli guruhga mos ravishda ishlatilishi kerak.
31
O'quvchilarda barcha qiyin muloqot vaziyatlari uchun tayyor sintagmalar bo'lishi kerak.
Nutqlar faqat bitta so'zdan iborat bo'lishi mumkin va odatiy bo'lishi kerak.
Ushbu maqolaning maqsadi - nutq qobiliyatlarini chet tilini o'qitishda
ko'maklashadigan muhim ko'nikmalardan biri sifatida tavsiflashdir. Asosiy maqsad o'z-
o'zidan va ravon gapirish uchun, tarjima qilingan tilda to'g'ri qo`llashni o'rganish
kerakligini isbotlashdir. Gapirish - bu psixologik va jismoniy jarayonlarni o'z ichiga olgan
murakkab faoliyat. O‘qituvchining vazifasi har bir o‘quvchi uchun til bilan amaliy
mahoratni yaratish, har bir o‘quvchi faoliyatini, ijodini ko‘rsatishga imkon beradigan
bunday o‘quv usullarini tanlash kerak.O'qituvchi sifatida muvaffaqiyat qozonish uchun,
o'quvchilarda tilni qayta ishlash jarayonlarini rivojlantirish kerak.
Bu o'quvchilarni birinchi navbatda nutq haqida xabardor qiladi. Sinfda so'zlash uchun
doimo vaqt va makon yaratilishi kerak. O'quvchilar suhbatlar va munozaralarga odatlanib,
uni tabiiy narsa sifatida qabul qilishlari uchun ma'lum bir tartib paydo bo'lishi kerak,
chunki darslikdagi dialoglar suhbatlarni sun'iy ko'rinishga olib keladi. Talabalardan xato
qilmasdan gapirishni talab qilmaslik kerak. O'qituvchi sifatida talabalar orasida to'siqlar va
qo'rquv bilan gapirmasdan, erkin gapirishga intilish kerak. Shuning uchun har doim ijobiy
fikrlar bildirilishi va o'quvchilar rag`batlantirilishi kerak. Fikr-mulohaza erkin bayon etish,
tarjima qilingan tilda uni qabul qilish sinfda haqiqiy muloqotni yaratadi, o'qituvchi va
talaba o'rtasidagi munosabatlarni yaxshilaydi va ijobiy ish muhitini yaratadi. Sinfda
muloqotni rivojlantirishda iloji boricha tez-tez og'zaki sinovlar o'tkazish kerak. Lug'at va
grammatika har doim ham yozma ravishda tekshirilishi shart emas, aksincha ular suhbat
vazifasi sifatida tekshirilishi kerak. Nutq qobiliyatini rivojlantirish uchun mashqlarning
yagona tipologiyasi mavjud emas. Nutq vositalarining doirasi keng va xilma-xil bo'lishi,
o'quvchilar doimo tayyor sintagmalarga ega bo'lishlari kerak. Natijada ular yordamida qiyin
suhbat sharoitida ham yo'l topa oladilar. Ilg'or guruhlar uchun iloji boricha
simulyatsion,rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish maqsadga muvofiqdir.
Xulosa o`rnida shuni aytishimiz mumkinki, gapirish qobiliyati har qanday chet tilini
o`rganishda eng muhimidir. Chet tilini oz bo`lsada biladiganlarning ba`zilari grammatikani
osonlikcha o`zlashtirganliklarini, chet el adabiyotlarini zavq bilan o`qishlarini va ovoz
yozuvlarini xotirjam tinglashlarini tan olishadi. Ammo ingliz tilida yoki boshqa bir chet
tilida gaplashish haqida gap ketganda, ular ―men hamma narsani tushunaman, lekin men
hech narsaga javob bera olmayman‖ holatiga tushib qolishadi va bu ko`pincha bilim
yetishmasligi yoki cheklangan so`z boyligi emas, balki suhbat amaliyoti va psixologik to`siq
31
Xan S. Jo’rayev L. Inogamova A. Kids’ English. Toshkent, 2014.
|
| |
