40
Pedagogik dasturiy vositalarning psixofiziologik
jihatdan samaradorligi
birinchidan: talabalarning o‘quv materiallarini o‘zlashtirishi, tarbiyalanganlik va
intellektual rivojlanganligi, ishchanlik ko‘rsatkichlari, motivatsion barqarorlik
darajalari bilan belgilanadi.
Ikkinchidan, o‘qituvchi faoliyati bilan bog‘liq bo‘lib,
o‘qitish konsepsiyalari, pedagogik texnologiyalari va ta’lim vositalaridan ratsional
foydalanish ko‘rsatkichlari, o‘qituvchining mehnat faoliyatiga nisbatan barqaror
motivatsiyasi, ish qobiliyati bilan belgilanadi.
Zamonaviy kompyuter texnikasi erishgan yutuqlarni ta’lim jarayoniga
tatbiq etish, an’anaviy ta’lim erishgan barcha yutuqlarni o‘zida aks ettirgan, uni
yangi texnika, texnologiya yutuqlari bilan to‘ldirgan vosita bilan ta’minlash
bugungi kunda juda ham dolzarb masaladir. Bugungi kunda ta’limning
individualligini ta’minlash, ta’lim oluvchiga vaqt
va fazo jihatidan qulaylik
yaratuvchi vositalardan biri bu elektron kitoblardir.
Ta’lim berishning mazkur vositasi mustaqil ta’lim olishga, ta’lim
oluvchilarning bilim faoliyatini shakllantiruvchi asosiy element hisoblanadi. Bir
so‘z bilan aytganda, ta’lim oluvchi ta’lim olishda o‘zlashtirish jarayonini mustaqil
boshqaradi, o‘zlashtirilgan bilimlarni nazorat qilish esa o‘z navbatida sun’iy
intellektga ega bo‘lgan ta’lim olish manbasi orqali amalga oshiriladi. Elektron
dasliklarning qaysi fan yoki sohaga yo‘naltirilganligidan qat’iy nazar, asosiy
yo‘nalish boshlang‘ich ma’lumotlarni, oraliq natijalarni vizuallashtirishga
qaratilgan bo‘lib, bu yo‘nalish joriy va yakuniy natijalarni ko‘rish
imkoniyatini
berish bilan birga uni tahlil etishga sharoit yaratadi. Kundalik turmushda
foydalanilayotgan hisoblash texnikalari parkining doimiy ravishda kengayib
borishi elektron darsliklar va «mustaqil o‘qish» texnologiyalarini yaratish va joriy
etish sohalarining istiqboliga muayyan sharoit yaratmoqda.
Elektron darslik an’anaviy darslikdan ko‘ra «bir muncha yuqori
intellektga» ega bo‘lishi zarur, chunki kompyuter o‘qituvchi
faoliyatining bir
nechta qirralari (zarur holda va kerakli joyda maslahat berish, egallangan bilimlarni
musahkamlashga yordam berish va h.k.) ni imitatsiya qilish imkoniyatiga ega. SHu
41
bilan birga u o‘rganilayotgan fan bo‘yicha zarur (qo‘shimcha ma’lumotlar) o‘quv
materiallarini to‘laligicha qamrab olgan bo‘lishi zarur. Faqatgina fan bo‘yicha to‘la
o‘quv ma’lumotlarigina elektron darslikning muvaffaqiyatini ta’minlashi mumkin.
Elektron darslikdagi «intellektual qirra»ning mavjudligi esa uning oddiy darslik
oldidagi kamchiligi (faqatgina kompyuterda foydalanilishi) o‘rnini bosishi bilan bir
paytda unga qo‘shimcha imkoniyatlar (zarur ma’lumotlarni tezkor suratda izlash,
ixchamlilik, va h.k.) yaratadi.
