matematik dasturlashtirish LDP (chiziqli, butun sonli va b.);
avtomatlashtirilgan loyixalashtirish tizimlari;
o’zining tarkibiga muammoga mo’ljallangan paketlarning bir nechta turini
oladigan integrallashgan ADP.
matn muharrirlari va taqdimotli grafika vositalari yordamida kirish va chiqish
ma'lumotlarini qayta ishlash (elektron pochta va fakslar, xat va surovlar, e'lon va
boshqa
boshqa xujjatlar);
odatda elektron jadvallarni ishlatib bajariladigan hisoblashlar va hisobotlar,
ma'lumotlarni yig’ish va tahlil qilish (praysvaraklarni hisoblash va qayta ishlash;
turli yo’nalishlar va mezonlar bo’yicha hisobotlarni shakllantirish; ma'lumotlarni
tahlil qilish va statistik qayta ishlash);
kelib tushgan ma'lumotlarni yig’ish
va saqlash, bu ularni tez qidirish (turli xil
mezonlar va belgilar bo’yicha) va qiymatlar bazasini boshqarish tizimini (QBBT)
qo’llagan holda bu ma'lumotlarga murojaat qilishni ta'minlaydi;
iqtisodiy va bugalterlik hisobotlari, shu jumladan, bugalterlik hisobining
dasturli vositalari yordamida ish haqini ham hisoblash;
maxsuslashgan moliyaviy amaliy dasturlar yordamida moliyaviy axvolni va
boshqa moliyaviy hisoblashlarni tahlil qilish. Kursatilgan ishlarni aloxida yoki
integrallashgan holda bajarish imkonini beradigan dasturiy mahsulotlar juda ham ko’p
miqdorda chiqarilmoqda; amaliy ishlatish
uchun muayyan dasturni tanlash, albatta,
muayyan sharoitlarga, lekin ko’p jixatdan sotib oluvchining bilimiga va tajribasiga
bog’liqdir. Shuning uchun qimmatbaxo amaliy dasturlar paketini harid qilishdan oldin
tegishli o’quv kursidan o’tish yoki mutaxassislardan malakali maslaxat olish qat’iy
tavsiya etiladi (qo’shnilarda ishlatilayotgan paketlarga o’xshash paketlarni harid qilish
iqtisodiy tomondan mutloq maqsadga muvofiq emas). Bu yerda faqat o’rtacha statistik
tavsiyalarnigina berish mumkin. Yuqorida ko’rsatilgan tavsiyalardan birinchi uchtasini
amalga oshirish uchun aloxida dasturlardan emas, balki ofisga xizmat qiladigan
integrallashgan paketlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir, negaki ularda katta
avtonom dasturlarni paketlarga oddiygina birlashtirish emas, balki ularni "amaliy
dasturlar kompleksiga" integratsiyalanadi, bu ularning to’liq bir
xilligini bildiradi, ya'ni
quyidagi tipik masalalarni yechishga umumiy foydalanuvchi interfeysi va yagona
yondashish xosdir: fayllarni boshqarish, taxrirlash, formatlashtirish, hisoblashga oid
qayta ishlash, statistik va moliyaviy taxlil, elektron pochta va fakslar bilan ishlash va
ko’pgina boshqa narsalar.Integrallashgan ofisli paketlar turli firmalar tomonidan turli
nomlar bilan taklif etilmoqda: ofisli amaliy dasturlar, ofisli paketlar, rus ofisi va b.
Lekin bugun ofisli amaliy dasturlar maxsulotlari
bozorida Microsoft Office
Professional for Windows NT va MS Office 2000 paketlari yo’lboshchilik qilmoqda;
ulardan keyin katta farq bilan Lotus Smart Suit 96 va 97 va Corel Office Professional 7
va Rus ofisi bormoqda. Ular o’z ichiga Leksikon 97 milliy matn muharriri, shaxsiy
moliyalarni olib boruvchi Dekart 97 tizimi, malakali tarjima kiluvchi Sokrat 97 tizimi
va ommaviy faylli DISKo Komandir 96 menejerini oladi. Xorijiy ofisli
komplekslarning (97 versiyalari) yangi versiyalari jamoa bo’lib ishlash vositalarini,
komponentlarning yanada jipsroq integratsiyasini hamda Internet bilan o’zaro ishlash
vositalarini o’z ichiga oladi. Bundan tashqari, ba'zi ofisli paketlarda dasturlarning
alohida lavxalari birdaniga bir nechta ilovalarda (Microsoft Office 97)
ishlatilmoqda,
bu tezkor xotiradagi va qattiq diskdagi fazoni sezilarli tejaydi. Ko’pchilik paketlar
(masalan, yana o’sha Microsoft Office) ruslashgan versiyaga ega, bu esa boshlang’ich
vaqtlarda kam tajribali foydalanuvchi ishini osonlashtiradi. Eng ommaviy Microsoft
Office Professional for Windows 2000 paketi o’z ichiga quyidagilarni oladi:
• kuchli matn muharriri MS Word ;
• murakkab hisoblashlarning bajarilishini avtomatlashtiruvchi elektron jadvali MS
Excel;
• katta sondagi ulkan fayllar bilan ishlashni tashkil etuvchi qiymatlar bazasini
boshqaruvchi MS Access tizimi;
• kerakli ma'lumotlarni juda rang-barang, shu jumladan, slaydlar ko’rinishda tasvirlash
imkonini beruvchi, taqdimotlarni ta'minlaydigan MS Power
Point tizimi va yuqorida
aytib o’tilgan dasturlarda ishlatiluvchi birmuncha kichikroq ilovalar;
• MS Graft — jadvalli qiymatlar asosida chiroyli diagrammalarni qulay yaratuvchi;
• MS Word Art —so’zlar va jumlalarni ajoyib, chiroyli, ma'lum uslubga solingan
tasvirlarga o’zgartiradi (ularni, masalan, firma blankalaridagi emblemalar va shapkalar
sifatida ishlatish mumkin);
• MS Clip Art — xujjatlarga oldindan tayyorlab quyilgan chiroyli grafikani qushib
quyish imkonini beradi;
• MS Organization Graft — ixtiyoriy kompaniyada "kim kimligini" va "kim kim uchun
javob berishini" aniqlash imkonini beradi;
• MS Equation Editor — matematik formulalarning samarali muharriri;
• MS Schedule — uchrashuvlar va lirik ko’rishuvlar jadvalli tadbirkorlik kundaligini,
tijorat bo’yicha xodimlar va sheriklarning telefonlari va boshqa tavsiflari bilan ruyxati,
dolzarb ishlar ruyxati va b. oddiygina yaratish imkonini beradi, bir so’z bilan aytganda,
shaxsiy xayotda halaqit bermaydigan va hech narsani esdan chiqarmaydigan puxta
dastur-kotib.
