p %
ortadi.
n
yildan keyin aholi soni qa n c h a b o i a d i ?
15. K orxona m ahsulitining bir birligi 50 s o ‘m bahola-
ndi. Bir birlik m ahsulotga ketadigan o_‘zgaruvchi xarajatlar 28
s o ‘m ni taskil etadi. A g a r korxonaning d o im iy xarajatlari 1000
s o ‘m b o ‘lib, u 30 0 0 ta m ahsulot ishlab chiqarishi m a ’lum
b o ‘lsa, shu korxonaning um u m iy yalpi darom adini toping.
85
* * *
(Kimyo, biologiyaga doir)
1. Ilavoga nisbatan zichligi 1,52 ga teng b o ‘lgan
ga zning geliyga nisbatan zichligini aniqlang.
2. Hajmi 1
mk
b o ‘lgan mctan m olekulalari son ini
aniqlang, bunda
P
= 9 6
kPa, t
=300
K.
3. Hajmi 5,6 / b o ‘lgan idishda (n.sh.) 1
g
vodorod, 3,65
g
vodorod xlorid va 35,5
g
xlor t o ‘ldirilgan. Idishdagi
bosim ni
{kPa)
aniqlang.
4. 1,5
m ol
gazning 25°C va 101325
Pa
bosim d a
egallagan hajm ini (/)hisoblang.
5. 4°C da 10‘5
n r
suvda ne chta m o le k u la b o ‘ladi?
6. 2 hajm azot va 3 hajm kisloroddan tashkil topgan
aralashm aning vodorodga nisbatan zichligini aniqlang.
7. Hajmi 5 / b o ‘lgan reaktorda reaksiya borishi
natijasida 30
sekund
d a v o m id a konsentratsiyasi 6,8
m ol
dan
3,4
m ol
gacha kam aysa, shu reaksiya tezligini
(m o lp ' sek ')
hisoblang.
8. 23°C va 105
Pa
bosim da hajmi 2 2 , 4 / b o ‘lgan
ga zning n.sh.dagi hajm oni ( / ) hisoblang.
9. T e m ir va kislorod atom laridan 6 ,0 2 -102< donadan
m olekulasi b o blgan tem ir (II) sulfat va pirit aralashm asi
massasini (g) toping.
10. Hajmi 5,6 / b o T g a n yglerod (II) oksidga necha litr
uglerod (IV) oksid q o ‘shilganda aralashm adagi elektronlar
soni A vagadro sonidan 14,5 marta katta b o ‘ladi?
11. C hum oli kislotasining dissotsialanish darajasi
0,026 b o ‘Isa, uning 0,03 m olyar konsentratsiyasi eritm asidagi
vodorod
ionlari
m o ly a r
konsentratsiyasini
hisoblang
( a = 0 ,0 2 6 ).
12. Sulfat kislota e n tm a s id a n 10 m inut d a vom ida
o ‘zgarm as tok o ‘tkazilganda, 672
m l
qaldiroq gaz ajraldi.
Elektroliz jarayonidagi tok kuchini
{A)
hisoblang.
86
13. O q siln in g tarkibi 80 ta am inokislotadan iborat.
N ukleotidlar
oraligN
3,4 A
b o ‘lsa,
yuqoridagi
oqsilni
sintezlovchi g e n n in g uzunligi qancha b o ‘ladi?
14. Bir kilo g ra m m y o g ‘ parchalanishi va oksidlanishi
natijasida qancha suv hosil b o ‘ladi?
15. Yurak bir m arta qisqarganda o ‘rtacha 65 ml qon
chiqarsa, yurakning m in u tlik qon chiqarish hajmi necha litrga
teng b o ‘ladi?
16.
K islorodning
vodorodga
nisbatan
zichligini
aniqlang.
17. H ujayralarning b o i i n i s h i d a m ik ro o rg a n izm lam in g
vaqtga nisbatan k o ‘pay ish soni
N
=
ke"1'
form ula bilan
ifodalanadi, bunda / - v a q t ,
к va m
lar o ‘zga rm as parametrlar.
M asalani
t=5, k=2
va
m=3
b o ‘lgan hoi u c h u n yeching.
18. O g ‘irligi
m
kg
b o ‘lgan
baliq
tom onidan
o ‘zJashtiriladigan kislorod miqdori
f ( m ) = A m k
darajali
funksiya k o ‘rinishidagi form ula bilan ifodalanadi, bu yerda
A va к
lar o ‘zgarm as parametrlar.
A
=0,3;
к
=0,8 uchun
m asalani yechish dasturi tuzilsin.
* * *
{Astronom iyaga doir)
1. G eografik kenglam alari 45°, 63° va 79° b o ‘lgan
jo y la rd a olam shim oliy qutbining gorizontal koordinatalari
qanday b o ‘ladi?
2. S om on y o 1 lining o ‘rtasidan o ‘tgan to ‘g ‘ri chiziq
katta aylana hosil qilib, b u aylana tekisligi o s m o n ekvatori
bilan 62° li burchak ostida kcsishadi. K esishgan nuqtalardan
birining t o ‘g ‘ri chiqishi 18h 40 m ni tashkil qiladi. Som on y o ‘li
shim oliy qutbining ekvatorial va ckliptik koordinatalarini
aniqlang.
3. S a m arqandda 14 avgust kuni haqiqiy tush paytida
dckret
vaqti
qanday
boMadi.
Sam arqand
IV
poyasda
87
jo y la s h g a n b o ‘lib, uzunlam asi X=4h2 7 m ga teng.
Vaqt
tcnglam asi r |= + 5 m.
4. Y ulduz la rning soat burchaklari 4 h15m36s, l h12m30s,
5h0 3 m15s va 3h3 5 m27s. Bu qiym atlarni yoy graduslarida,
m inutlarida va sekundlarida ifodalang.
5. Sferik u c hburchakning
b va с
tom onlari m os
ravishda 6 = 3 0 ° , с = 45° b o ‘lib, A burchagi 60° ga teng.
U n in g
a
tomoni va В, С burchaklarini toping.
6. 1974 yil 25 yanvar m u su lm o n la r kalendari b o ‘yicha,
y a ’ni hijriy kalendar b o ‘yicha 1394 yilning 1 m uh arram ig a
(m u su lm o n lar kalendari birinchi oy in in g birinchi kuniga)
t o ‘g ‘ri keladi. Bu ka le nda r bo^yicha 1400 yilning 1 m uharram i
grigorian kalendari b o ‘yicha qaysi yilning qaysi chislosiga
to ‘g ‘ri keladi?
7. M erkuriy orbitasining ekstsentrisiteti 0,206 ga teng
b o ‘lib, o ‘rtacha orbital tezligi 48 km /sek. Uning perigeliydan
o ‘tish paytidagi m aksim al tezligini hisoblang.
8. Y erning o ‘rtacha orbital tezligi 30 km /sek b o ‘lib,
uning afcliy nuqtasidan o ‘tish paytidagi tezligi 29,5 km/sek.
Y e r orbitasining ekstsentrisitetini toping.
9. Q uyosh atrofida Y'upiter 12 yilda bir m arta t o ‘la
aylanib c h iqadi.Q uyosh m assasini m a ’lum deb qarab, Yupi-
te m in g m assasini va uning sirtida erkin tushish tezlanishi
kattaligini toping. Y upiterning radiusi 71800 km.
10. Yerda o g ‘irligi 60 kg b o ‘lgan odam U ran sayyora-
sida necha kilogram m kelishini aniqlang. Uranning Quyosh-
dan o ‘rtacha uzoqligi 2 870 000 km , Q uyosh massasi m a ’lum
( M = l , 9 9 1033
g
).
11. M arsning buyuk qaram a-qarshi turish paytida Yer-
dan uzoqligi 56 mln. km ni tashkil qiladi. M arsning massasi
0 ,6 4 - 1027g,
Yerniki esa 6,0 1 027g ekanligi m a ’lum b o ‘lsa,
buyuk qaram a-qarshi turish vaziyatida bu ikki sayyora orasi
dagi tortishish k u c hining kattaligini aniqlang.
12. O rbitasining katta o ‘qi 12 000 km b o ‘lgan Yer
8 8 .
s u n ’iy y o ‘ldoshining apogeydan va pcrigeydan o ‘tayotgan
paytdagi
c h iz ig ‘iy
tezliklarini
y o ‘ldosh
orbitasuning
ekstsentrisitetini toping. YoMdoshning pcrigeydan o ‘tayotgan-
dagi balandligi 315 km ga teng.
. 13. 1968 yilning 16 iyulida uchirilgan A Q S h n in g
“ A p o llo n - 1” kosm ik kemasi ekipaji N. A rm strong va E.O ldrin
O y g a q o ‘nishdan oldin selenosentrik orbitada aposeleniyesi
314 km, pcriseleniyesi 112 km balandlikda b o ‘ldi. Bu orbitada
k osm ik kem aning aposeleniyedagi, periseleniyedagi tezliklari
va o ‘rtacha tezligi qanday b o ‘lgan? (O y n in g massasi:
M =7,35-1025 g va radiusi: R=1738 km)..
14. M arsdagi kosm onavtlar uchun Y er osm onda
V enera kabi b a ’zan tonggi, b a ’zan kechqurungi sayyora b o ‘lib
k o ‘rinadi. M arsda kuzatganda Y erning ikki m arta ketm a-ket
tonggi k o ‘rinishi uchun ketgan vaqt o ralig ‘ini toping.
15. A gar
A qrab
yulduz
turkum idagi
yulduzning
k o lrinm a yulduz kattaligi 3, ungacha b o ‘lgan m asofa
7500 y o r u g ‘lik yiliga teng b o ‘lsa, uning yorqinligi qanday?
89
| 