• 3 0 m 6 От 18 От 2
  • = t / [ 2 ] , ( / „ = [ / [ 3 ] , U D, = U W , R um um iy qarshilikni R um
  • Y ech ish . T e m im ih g yonish reaksiyasi tenglamasini yozamiz: 4F e + 3 0 2 = 2Fe2O i .
  • Informatika va informatsion texnologiyalardan laboratoriya ishlari




    Download 4,62 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet45/120
    Sana28.06.2024
    Hajmi4,62 Mb.
    #266132
    1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   120
    Bog'liq
    A. Norov. Informatika

    2-m asala. 
    A g a r kuchlanish 
    U Ab
    =48 Қ n = 0 = 3
    От;
    Г
    2 = 6
     От, 
    r4 =5 От, 
    r
    5
     =
    10 
    От
    va 
    гь
    = 3 0
    От
    b o ‘lsa (2- 
    chizm a), zanjirdagi har bir qarshilikdan o ‘tayotgan to k la m in g
    1
    1
    , h ,
    /
    3
    , /
    4
    , /
    5
    , /& 
    kuchlari 
    va z a n jim in g ztC, 
    CD, 
    Dfl 
    qism laridagi 
    V a c

    C cz)

    U d b
    kuchlanishlar topilsin.
    /0
    0 - ^ ~
    гз
    h
    л
    D
    u
    f'A
    h
    гь
    k
    LV :

    Гб
    2-chizma
    Y echish. 
    Berilgan sxem ada tanmoqlanish nuqtalarini 
    A, C, D va В harflar bilan belgilaym iz. Z a n jim in g AC, C D , 
    DB qism lari o ‘zaro ketm a-ket ulanganligi sababli z a njim ing 
    um um iy 
    qarshi ligi 
    R AB = R AC

    RCD

    R OB
    b o ‘ladi.


    Z a n jim in g A C va DB qism larida rezistorlar o ‘zaro parallel
    ulangan. S huning uchun:
    r.r, 
    3 0 m '6 От
    18 
    От 2
    I?
    - — L 2 _ = -------------------- =
    = 2 Om;
    ^
    r, + 
    r2

    От
    + 6 
    От 
    9 От
    r cd
    = r 3 = 3 От;
    1
    1
    1
    1
    1
    1
    ^
    1

    .
    =

    +

    +

    =
    +

    +
    R m
    r4 
    >\ 
    rb 
    5 От
    10 
    От
    30 
    От

    От
    R
    db
     
    =

    От.
    Nihoyat,
    Rab 
    = R ac

    Rcd + R db
    = 2
    О/и + 3 
    От
    + 3 
    От
    = 8 
    От.
    O m
    qonuniga binoan zanjirdan o ltayotgan tokning 
    kuchi 
    lo
    rezistor r
    3
    dan o ‘tayotgan tokning kuchi 
    /3
    ga teng, 
    y a’ni:
    U
    48 К 
    , . 
    [ ' ~ I o ~ ~ R ^ ~ S O m ~
    '
    Z a njir qism laridagi [ / л с , C c d , 
    U
    db
    kuchlanishlar quyidagiga 
    teng b o ‘ladi:
    U AC
    — 
    I
    q
    R AC = 6 A - 2 Om
    = 12 C;
    О
    qp
    = J
    q
    R
    cd
    = b /t • 3 
    От
    = 18 Cj 
    U DB= I 0R DB = 6 4 - 3 Om = 18 r .
    U vaqtda qolgan rezistorlardan o ‘tayotgan tok kuchlari 
    quyidagilarga teng b o i a d i :
    / | = ^
    = 2 Н - = 4 Л ;
    /• 

    От
    r, 
    6
    0/71
    74


    U » B
    18 E
    ГА

    Om
    _ U
    d b
    18 
    V
    Г5
    10 
    Om
    _
    ^
    18 
    V
    30 
    Om
    Endi 
    qo‘yilgan m asalaga mos Paskal tilida yechish 
    dasturini 
    tuzamiz. 
    Q uyidagicha belgilashlar 
    kiritamiz:
    и л в = и т , U Ac
    = t / [ 2 ] , ( / „ = [ / [ 3 ] ,
    U D, = U W , R
    um um iy qarshilikni 
    R um-
     
    kabi 
    belgilaym iz, 

    holda
    R AB= 
    UmW
     » 
    R AC = R -
     «^ [2] . 
    ^ _ « ^ [3 ],

    R_um[4].
    Dastur matni quyidagicha:
    Program mas2;
    Type M=array[
     
    0.6] 
    o f real:
    Var
    I, г, Ц R_um M , к integer.
    Begin
    w rite(‘U\= 
    neadIn(}J[\]y,
    fo rk:= \ to
     
    6
    do
    begin -wnte{
     
    , A , ' =
    readln(f[k]), end',
    R_um[2]
     
    =r[l]V [2]/(r[l]+r[2]), А_ы/«[3].=г[3]:
    R_um[4\ 
    =r[A]
    V[5] *r[6]/(r[5] V[6]+r[4] *r[6]+r[4] *r[5]). 
    R jtm
     [ 

    ]: 
    =R_um
     
    [ 2]
    +R_um
     [ 
    3]+Л_«да [4].
    / [
    0
    ] = и [
    1
    ]/Л_и/я[
    1
    ]. 
    for к =2 to A do
    U [A] :=/ [ 0] 
    *R_um[k]
    :
    f o r k =\ to 6 do
    i f
     
    ( A >= 1) 
    and
     
    (
    к
     
    <=2) then / [A] :=U [ 2]
    {r[k]
    else i f
     
    (
    k>=
     
    4) 
    and (k<=
     
    6

    then I
     
    [A] :=U[4]/r[A]: 
    /[3]:=/[0];
    fork =Q to 6 do write!n
    (
    , A , ‘ 
    1
    [A].0 
    1
    , ' .4’),
    fo rk
    =2 
    to

    do writelnCU
    ’ , A 
    , U[A] 0 1, ‘ 
    V ’).
    readln.
    End
    75


    N atijani o ‘zingiz mustagil tekshiring va yuqoridagi 
    analitik yechim bilan taqqoslang.
    3 -m a sa la
    (iqtisodga doir).
    Tashkilot birinchi yili 
    a
    so ‘m daromadga ega edi. Keyingi bar bir yilda darom ad 
    p%
    ga orta bordi. 
    n
    yildan key in tashkilotning darom adi qanday 
    b o ‘ladi?
    Y ech ish . 
    Tashkilotning 
    1-yildagi daromadi 

    a
    boNsa, uning 
    2
    -yildagi daromadi
    k 2 = a +

    = ^(1 + 
    -¥ —)
    1 0 0
    100
    kabi b o ‘ladi. Uchinchi yildagi daromadini hisoblaymiz:

    ap 
    p

    an

    ap 
    ap 
    a p 2
    кл = a + -d—

    -d— ia + 
    -d—) = 
    a + 
    -d—

    -d—
    + _£— =
    100
    1 00
    1 0 0
    100
    100
    100
    . 2
    = a ( \ + ^ + ^ - ) = a(\ + - ^ - ) 2
    100 
    100 ‘ 
    100
    D em ak, u m u m iy holda 
    n
    yildan keyingi d arom ad uchun
    к
    = t i ( l + - ^ - ) " - 1 
    100
    form ulani yoza olamiz. Endi oxirgi form ulani hisoblashga doir 
    dastur m atnini keltiramiz:
    Program mas?,,
    Var kn , a , p real, n integer.
    Begin
    Write С a= ’), readln (a).
    W rite (£>=’); 
    readln(p),
    Write 
    readln(n):
    sen =a *exp ((n
    - 1 )
    *ln
    (1 +/>/10 0));
    Write
    С 
    k n
    = ’, 
    kn.0:2)
    End.
    D astur u m u m iy holda tuzilgan. X ususan, 
    a
    = 96000 
    s o ‘m, /7 = 8 % va // = 5 yil uchun dastur natijasini o ‘zingiz 
    tekshiring va tahlil qiling!
    76


    4 -n ia sa la
    (kim yoga doir).
    Massasi 28 
    g
    b o ‘lgan 
    ternimi yondirishdan hosil qilingan tem ir (III) oksidining 
    massasini hisoblang.
    Y ech ish . 
    T e m im ih g yonish reaksiyasi tenglamasini 
    yozamiz:
    4F e

    3 0 2 = 
    2Fe2O
    i .
    Reaksiya tenglam asidan quyidagilarga eg a boMamiz:
    28
    M ( F e 20 li) =
    160 
    g / m o l

    n(F e) =
    — = 0,5 
    m o l
    ;
    56
    п ( Ғ е 20 }) = х
    deb belgilash kiritib, quyidagi proporsiyadan
    x
    n in g qiym atini aniqlaymiz:

    m ol Fe - 2 m ol F e?0 ,
     
    0 5 - 2

    x = 
    -
     0,25 
    m o l
    ;
    0,5 
    m ol Fe - x m ol Fe^O^
     
    4
    S h unday qilib,
    m ( F e 20 2) = M ( F e 20
    }) • 
    n (F e20
    }) = 160 • 0,25 = 40
    g.
    Endi masalani E H M d a yechish uchun dastur tuzam iz. 
    D asturda quyidagicha belgilashlar kiritilgan: M FeO - tem ir 
    (III) oksidining m o ly a r m assasi; 
    n FeO -
    tem ir (III)
    o ksidining m o d d a m iqdori; m as FeO - tem ir (III) oksidining
    m asa lad a
    izlanayotgan 
    massasi; 
    m as Fe -
    tem irning
    m asalada berilgan m assasi; 
    atm Fe - te m im in g atom 
    m assasi; 
    atrn O -
    kislorodning 
    atom
    m assasi; 
    n Fe -
    tem irning m odda m iqdori;
    D astur matni quyidagicha:
    77


    Program mas4\
    Var
    M _ F e O , n_FeO , m as_FeO , atm_Fe, 
    a t m _ 0 , mas_Fe, n_Fe: real;
    Begin
    writeln,
    w n ^ ( ' m a s _ F e = ’), re(3^/«(mas_Fe); 
    w rite ^
    a tm _ F e = '), 
    readln
    (atm _F e); 
    w rite ^
    a t m _ 0 —), 
    readln{a.tn:i_0
    ) ,
    M _ F e O : = аГ т_Ғеж2 + a tm _ 0 * 3 ;
    n_Fe: = m as_Fe/atm _Fe;

    n_FeO : = n_Fe ж 2/4;
    m as_FeO : = M _ F e O ж n_FeO ; 
    writelny
    m as _ F e O = ', m as_F e O :0;2), 
    readln-.
    E nd
    (D a stu r natijasini tekshirish o ‘quvchilarga havola).
    5 - n ia s a la
    (Biologiyaga doir).
    O g kirligi 
    m kg
    b o ‘lgan 
    hasharot to m o n id an o ‘zlashtiriladigan kislorod m iqdorini 
    hisoblovchi da stur tuzilsin.
    Y ech u sh . 
    U m u m an , o g ‘irligi 
    m kg
    b o ‘lgan b a r qanday 
    j o n iv o r
    uchun 
    o ‘zlashtiriladigan 
    kislorod 
    m iqdori 
    f ( m ) = A m k
    darajali funksiya k o ‘rinishidagi form ula bilan 
    ifodalanadi, b u yerda 
    A
    va 
    к
    lar o ‘zga rm as param etrlar b o ‘lib, 
    m asalan, hasharot va qushlar uchun 
    A =70, к =0,74
    b o ‘lishi 
    m um kin. M asalani yechish dasturini tuzishdan avval m asalada 
    berilgan 
    f ( m ) = A m k
    funksiyani m ate m a tik shakl alm ash- 
    tirishlar y o rd am id a Paskal tiliga m uvofiqlashtirib olishim iz 
    kerak. B u n in g uc h u n funksiyani
    f ( » i ) = A e 'ni"k
     
    ( 1 )
    k o ‘rinishda yozib olam iz. 
    l n m A
    = k \ n m
    tenglik o ‘rinli 
    b o ‘lganligi uchun (1) ni
    7K


    / ( w ) = 
    A e li,n'"
    (2)
    kabi 
    yozish 
    m um kin. 
    S hunday 
    qilib, 
    dastur 
    matni 
    quyidagicha:
    Program mas5\
    Const A =1^, к
    = 0 74,
    Var j , m real,
    Ъе%т
    write In,
    w rite(‘m
    = ') , 
    readin(m );
    f : = A * e x p ( k * l n ( m ) ) ;
    write
    , / 0 : 2 ) ;
    readln;
    End
    m =
    5 uchun d a s t u r / = 157,82 ga teng natijani beradi.
    6 -m a sa la
    (Astronom iyaga doir).
    Y ulduzlarning to ‘g ‘ri 
    chiqishlari 
    69° 36' 15", 
    240° 15' 2 4 " , 
    172° 16' 36",
    156° 25' 18" va 210° 45' 19" b o ‘lsa, bu q iy m a tla m i soatda, 
    m in u td a va sekundlarda ifodalovchi dastur tuzilsin.
    Y ech ish . 
    M a ’lumki, Ycrdagi aniq bir jo y n in g cVrni 
    g e ografik u z u n la m a (X) va kenglam a (ф) orqali beriladi. 
    G eografik koordinatalar sistem asida sanoq boshi qilib, 
    G rinvich 
    (A ngliya) 
    observatoriyasidan 
    o ‘tgan 
    no 1 inchi 
    m eridianning e kvator bilan kesishgan nuqtasi olinadi. Lckin 
    bu sistem ani o c m o n j ism lari koordinatalarini aniqlashda 
    bevosita qoMlab b o ‘lmaydi. M asalan, tekislikda yulduzlarning 
    sam odagi joyla sh u v in i tasvirlaydigan yulduz kartasini tuzish 
    uchun 
    yulduzlarning 
    koordinatalarini 
    bilish 
    kerak. 
    Y ulduzlarning gorizontga nisbatan koordinatalari, m asalan, 
    balandligi yaqqol b o i s a - d a , lekin kartalar tuzish uchun yara- 
    m aydi, chunki ular do im o o ‘zgarib turadi. K oordinatalam ing 
    s hunday sistemasini q o i l a s h kerakki, u yulduzlar osm oni 
    bilan 
    birga aylanadigan boNsin. 
    K oordinatalam ing ana 
    s hunday sistemasi 

    Download 4,62 Mb.
    1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   120




    Download 4,62 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Informatika va informatsion texnologiyalardan laboratoriya ishlari

    Download 4,62 Mb.
    Pdf ko'rish