|
Ekin maydonlaridan unumli foydalanish masalasi
|
| bet | 9/17 | | Sana | 12.05.2023 | | Hajmi | 374.74 Kb. | | #58904 |
Bog'liq dissertatsiya ISMATOVA ШМВ Презентация Microsoft PowerPoint -, 566, 2-Mustaqil ish, 1. Passiv optik texnologiyalarining xususiyatlari. A, Mustaqil ish-2 (Sirtqi), иловаEkin maydonlaridan unumli foydalanish masalasi.
Aytaylik, ma’lum bir sondagi qishloq xo’jaligi ekinlari, ma’lum sondagi ekin maydonlariga ekishga mo’ljallangan bo’lsin. Bu yer maydonlari, joylashuvi va tuprog’i tarkibiga qarab farqlanadi. Har bir maydonga mo’ljaldagi ekinlardan bir yoki bir nechtasi ekilishi mumkin. Ekish rejasini shunday tuzish kerakki, yetishtirilgan hosil mahsulotlarini sotishdan olinadigan foyda eng katta bo’lsin.
Yechilishi. Masalaning matematik modelini tuzish maqsadida ekin turlarini Q1,Q2,...,Qn ekin maydonchalarini esa S1,S2,...Sm kabi belgilaylik. Deylik, Qj , ekin turini Sj , ekin maydoniga ekishidan olingan hosildorlik miqdori gektaridan sentnyerni tashkil etib, Si ekin maydoni gektardan iborat bo’lsin. Shuningdek, har bir Qj ekindan yetishtiriladigan hosil miqdori bj va uning xarid narxi sj ma’lum bo’lsin. Agar xij , , , i-maydondagi Qj ekin ekilgan maydoncha yuzasi bo’lsa, masala shartiga ko’ra quyidagilarga ega bo’lamiz:
, , (2.4)
ya’ni hosil miqdori belgilangan miqdordan kam bo’lmasin;
, , (2.5)
ya’ni ekin maydonlari yig’indisi belgilangan gektarni tashkil etsin;
maksimal, (2.6)
ya’ni jami foyda maksimal bo’lsin. Bu yerda ham masalaning matematik modeli (2.4), (2.5), (2.6) munosabatlardan iborat bo’ladi.
Dieta (parhez taom) haqidagi masala. Tarkibida ma’lum sondagi (masalan, n ta) to’yimli moddalar (vitaminlar, oqsil, kraxmal va boshqa) belgilangan miqdordan kam bo’lmagan parxez taom tayyorlash lozim bo’lsin. Bu moddalar xarid qilinishi lozim bo’lgan ma’lum bir sondagi (masalan, m ta) xom ashyolar tarkibida turli miqdorlarda uchraydi. Mahsulotlarni qanday miqdorda xarid qilish kerakki, so’ralgan taom tayyorlansin va uning tannarxi eng arzon bo’lsin.
Yechilishi. Bu, iqtisodiyot masalasining matnli bayonidir. Uning matematik modelini tuzaylik. Shu maqsadda, orqali xarid qilinishi lozim bo’lgan i-mahsulot miqdorini; , orqali esa talab etilayotgan j-moddaning zaruriy miqdorini belgilaylik. U holda
- miqdor xarid qilinadigan barcha mahsulot tarkibidagi j-zaruriy modda miqdorini ifodalaydi. Masala shartiga ko’ra
(2.7)
munosabat o’rinli bo’liShish lozim. Shuningdek, xarid qilinadigan mahsulotlar miqdori uchun ushbu
(2.8)
tengsizliklar o’rinlidir. Agar mahsulotlarning birlik narxlarini mos ravshda c1,c2,...cm orqali belgilasak,
(2.9)
miqdor barcha mahsulotlarning jami narxini ifodalaydi va uning minimal qiymatini izlash talab etiladi. Shunday qilib, masalaning matematik modeli (2.7) va (2.8) tengsizliklarni qanoatlantiruvchi hamda (2.9) chiziqli funksiyaga minimal qiymat beruvchi x1,x2,...,xm miqdorlarni aniqlashdan iboratdir.
|
| |
