1.2 Boshlang’ich sinf o’quvchilarining matematika faniga bo’lgan
qiziqishini oshirishda foydalaniladigan ko’rgazmali qurollarning turlari va
ahamiyati
Boshlang'ich sinf o'quvchilarining matematika faniga bo'lgan qiziqishini
oshirishda foydalaniladigan ko'rgazmali qurollar bir nechta turda kelib chiqadi
va ulardan foydalanishning ahamiyati juda katta. Quyidagi ko'rgazmali qurollar
o'quvchilarning matematikaga qiziqishini oshirishda va o'rganish jarayonini
samarali qilishda o'z maqsadlarini bajarishda foydalaniladigan turlardan ba'zi
misollar:
1. Interaktiv ta'lim dasturlari: Interaktiv ta'lim dasturlari, kompyuter va
smartfonlar uchun mo'ljallangan dasturlardir, o'quvchilarga interaktiv bilim
o'rganish imkonini beradi. Bu dasturlar matematika konseptlarini o'quvchilar
uchun o'zlashtirish, misollar yechish, o'yinlar va savollar orqali o'quvchilarning
ko'nikmalarini sinab ko'rish uchun mo'ljallangan.
2. Interaktiv darsliklar: Interaktiv darsliklar, matematika fanini interaktiv
tarzda o'rganishga imkon beradi. Bu darsliklar matematika mavzularini
animatsiyalar, grafiklar, misollar va savollar orqali tasvirlaydi. O'quvchilar
o'zlarining o'zlashtirish jarayonida darslikni o'zlashtirish orqali matematikani
mustahkamlashadi.
3. Elektronik o'quv dasturlari: Elektronik o'quv dasturlari matematika
mavzularini katta va qiziqarli ko'rinishda taqdim etadi. O'quvchilar o'zlarining
o'z tempida o'rganishga imkon beradi, mavzu bo'yicha tashqi manbalar va
maslahatlar beradi va sinovlar orqali o'zlarini tekshirish imkonini beradi.
4. Sanoq urdilar va o'lchov qurollari: Sanoq urdilar va o'lchov qurollari,
matematik bilimini o'rganishning amaliy usuli sifatida o'quvchilar uchun katta
ahamiyatga ega. Bu qurollar o'quvchilarni o'lchovlar, solishtirmalar va
matematik masallarini amaliyotda yechishga qo'llashga imkon beradi.
10
5. Matematik o'yinlar: Matematik o'yinlar, o'quvchilarni matematika
bilimini o'rganishda qiziqish va motivatsiyalash uchun o'zlashtirishda yordam
beradi. Bu o'yinlar o'quvchilarga misollar, savollar va muammolar orqali
matematikani samarali o'rganishga imkon beradi.
Ko'rgazmali qurollar matematika fanida o'quvchilarning qiziqishini
oshirishda va o'rganish jarayonini samarali va qiziqarli qilishda muhim
ahamiyatga ega. Ular o'quvchilarning interaktivlik, o'zlashtirish, amaliyot,
motivatsiya va samarali o'rganishning muhim aspektlarini qamrab oladi.
Matematika darslarida ko'rgazmalilikdan to'g'ri foydalanish aniq fazoviy
va miqdoriy tasavvurlarning mazmunli tushunchalarning shakllanishiga imkon
beradi, mantiqiy fikr yuritishni va nutqni rivojlantiradi, aniq hodisalarni qarab
chiqish va analiz qilish asosida keyinchalik amalda qo'llaniladigan
umumlashtirishlarga kelishga yordam beradi.
Ko'rsatmali qo'llanmalarning turlarini bilish o'qituvchiga ularni to'g'ri
tanlash va o'qitishda ulardan samarali foydalanishga imkon beradi. Shuningdek
o'zi yoki bolalar bilan birgalikda kerakli ko'rsatma qo'llanmalarning
tayyorlashga imkon beradi. Ko'rsatma o'quv qo'llanmalarni natural va tasviriy
qo'llanmalarga ajratish qabul qilingan.
Matematika darslarida foydalaniladigan natural ko'rsatma qo'llanmalarga
atrof muhitdagi narsalar, daftarlar, qalamlar, cho'plar, kubiklar va hakozalar
kiradi. Tasviriy ko'rsatma qo'llanmalar ichiida obrazli qo'llanmalarni ajratish
mumkin. Tasviriy ko'rsatma qo'llanmalarga ekranda ko'rsatiladigan ko'rsatma
qo'llanmalar; o'quv filmlari, diafilmlar, diapozitivlar ham kiradi.
Boshlang'ich sinf o'quvchilarining matematika faniga qiziqishini oshirish
uchun qurollar mavzusida quyidagi muhim ma'lumotlarni beraman:
1. Ta'limiy qurollar: Boshlang'ich matematika o'quvlari uchun ta'limiy
qurollar juda muhimdir. Bu qurollar o'quvchilarga matematikani o'rganishda
yordam beradi. Masalan, harflar, sonlar va geometrik shakllarni ko'rsatadigan
11
panolar, sanoq urdilar, o'lchovlar, va misollar kabi qurollar foydalanish uchun
mos bo'ladi.
2. O'yinlar va savollar: O'quvchilarning matematika faniga qiziqishini
oshirishda o'yinlar va savollar juda foydali bo'ladi. Bu o'yinlar o'quvchilarning
ko'rgan konseptlarni amaliyotga o'tkazishga imkon beradi. Masalan, sonlar,
geometrik shakllar yoki algebraik formulalar bilan bog'liq o'yinlar
o'quvchilarning matematik tushunchalarini amaliyotda mustahkamlashga
yordam beradi.
3. Internet resurslari: Internetda matematika o'quvlari uchun ko'plab
resurslar mavjud. Bu resurslar orqali o'quvchilar misollar, o'yinlar, video darslar
va interaktiv vazifalar orqali matematika ni o'rganishlari mumkin.
Qo'llaniladigan onlayn matematika darsliklari va o'quv materiallari ham
mavjud.
4. Ma'ruzalar va mashqlar: Matematika faniga qiziqishni oshirish uchun
o'quvchilarni ma'ruzalarga va mashqlarga qatnashishga oshishadi. Bu ma'ruzalar
va mashqlar o'quvchilarga matematikani amaliyotda qo'llash va o'z fikrlarini
bayon etish imkonini beradi.
Matematika fanini o'qitishda qiziqishni oshirishning muhim aspekti
o'quvchilarni faol va interaktiv usullar bilan ishtirok etishga yo'l qo'yishdir.
O'quvchilarning matematika bilimini amaliyotda qo'llash, savollar yechish,
maslahat bermoq va o'z fikrlarini bayon etishga imkon beruvchi darslar ta'lim
jarayonini qiziqishli va samarali qilishga yordam beradi.
Matematika fanining ustuvor yo'nalishlari quyidagi muhim obyektlar
bilan bog'liqdir:
1. Sonlar: Sonlar matematikadagi asosiy obyektlardan biridir. Uning
ustuvor yo'nalishlari sonlar teorisi, sonlar sistemasidir. Sonlar teorisi sonlar,
sonlar ustunliklari, tub sonlar, juftliklar, haqiqiy va haqiqiy emas sonlar,
juftliklar va toq sonlar, rasionallar va irrasionallar kabi mavzularni o'z ichiga
oladi.
12
2. Algebraviy matematika: Algebraviy matematika, algebra va u bilan
bog'liq mavzularni o'z ichiga oladi. Uning ustuvor yo'nalishlari algebraik
formulalar, tengliklar va tenglik sistemasidir. Algebraik formulalar,
o'zgaruvchilar, to'plamlar, o'zdeksizliklar, algebraik ifodalar, tengliklar va
tenglik sistemasidagi muammolar kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
3. Geometriya: Geometriya, shakllar, to'g'ri chizgalar, burchaklar va
ularga oid tushunchalar bilan bog'liq mavzularni o'z ichiga oladi. Uning ustuvor
yo'nalishlari geometrik shakllar, burchaklar, to'g'ri chizgalar, umumiy
geometriya, oxirgi geometriya, koordinata geometriyasi kabi mavzularni o'z
ichiga oladi.
4. Tashkiliy matematika: Tashkiliy matematika, statistika va olasiliklar
teorisi kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Bu yo'nalish statistik ma'lumotlar,
ma'lumotlar tahlili, olasiliklar, tashkiliy modellar, samplar va tashkiliy modellar
hisoblanishi kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
5. Aniq matematika: Aniq matematika, tahlil, differensial tenglamalar va
ularga oid mavzularni o'z ichiga oladi. Uning ustuvor yo'nalishlari funktsiyalar,
differensial tenglamalar, integral, tahlil, qismatlash, limitalar kabi mavzularni
o'z ichiga oladi.
Bu obyektlar matematikadagi ustuvor yo'nalishlardan faqat bir qator
misollar hisoblanadi va boshqa yo'nalishlarning ham mavzulari mavjud.
Ustuvor yo'nalishlarning o'ziga xos muhimiyati va obyektlari matematika fanini
o'rganishda keng doirasini o'z ichiga oladi.
Ko'rgazmali qurollarning boshlang'ich sinflarda matematika faniga
bo'lgan qiziqishni oshirishda va dars samaradorligini oshirishda yana quyidagi
muhim turlari va ahamiyatlarini ko'rsatish mumkin:
1. Interaktiv darsliklar va dasturlar: Interaktiv darsliklar matematika
konseptlarini interaktiv tarzda ta'lim etishda foydalaniladi. Bu darsliklar
o'quvchilarga interaktiv mashg'ulotlar, animatsiyalar, savollar va javoblar orqali
13
matematikani o'rganish imkonini beradi. Bu tarzda qurollar o'quvchilarning
faollik darajasini oshiradi va matematika bilimini qiziqarliroq qiladi.
2. Matematik o'yinlar va qo'shimcha o'quv materiallari: O'quvchilar
matematikani o'yinlar va qo'shimcha interaktiv materiallar orqali o'rganishdan
zavqlanadi. O'yinlar o'quvchilarni muammolar yechish, hisobotlar, strategiyalar
va yengishlari bilan bog'liq matematik o'quv jarayonlariga aylanishga imkon
beradi. Bu qurollar o'quvchilarning qiziqish va motivatsiyasini oshiradi va
matematika bilimini amaliyotda mustahkamlashga yordam beradi.
3. Matematik dasturlar va programmalash: Matematik dasturlar va
programmalash, o'quvchilarning matematika konseptlarini amaliyotda qo'llash
imkonini beradi. Dasturlar o'quvchilarni matematik formulalarini yozish,
misollar yechish va matematik masallarini yechish jarayonida qo'llab-
quvvatlaydi. Bu tarz qurollar o'quvchilarning matematikani amaliyotda qo'llash,
muammolar yechish va dasturiy tasavvurlash ko'nikmalarini rivojlantirishga
yordam beradi.
4. Grafiklar va visualizatsiya vositalari: Grafiklar va visualizatsiya
vositalari matematika konseptlarini vizual shaklda ta'lim etishga imkon beradi.
O'quvchilar grafiklar, diagrammalar, tasviriy modellar va tahlillar orqali
matematikni ko'rib chiqish va tushunish imkonini oladilar. Bu qurollar
o'quvchilarning abstrakt konseptlarni tasavvur qilish va matematikni tasviriy
shaklda tushunishlarini oshirishda muhim ahamiyatga ega.
Ko'rgazmali qurollar matematika fanini o'rganishda o'quvchilarning
qiziqish va faollik darajasini oshirishga yordam beradi. Ular interaktivlik,
motivatsiya, amaliyot, vizualizatsiya va o'yinlar orqali o'quvchilarni samarali
o'rganish va tushunishga yo'l qo'yadilar. Bu qurollar matematika fanini qiziqarli
va o'zlashtiruvchi qilishda muhim ahamiyatga ega.
|
