|
Foydalanilgan adabiyotlar.........................................................................................…
|
| bet | 2/30 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 7,23 Mb. | | #239653 |
Bog'liq Kurs ishi Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish (3)Foydalanilgan adabiyotlar.........................................................................................….
KIRISH
Qishloq xo’jaligi oziq-ovqat sanoati jarayoni murakkab bo’lib, u birlamchi qishloq xo’jaligi sanoatidan tortib tayyor oziq-ovqat va ichimlikkacha bo’lgan tarmoqlarning yaxlit bir zanjirini o’z ichiga oladi. Dunyoning ko’pgina davlatlarining iqtisodiy taraqqiyotida bu sektor salmoqli hissaga va katta ijtimoiy ta’sirga ega. Hozirda qishloq xo‘jaligi sektori raqamli inqilobni boshdan kechirmoqda..Bunda esa yer resursalaridan foydalanish, uning hayot sifatini va barqarorlgini ta’minlash nuqtai nazaridan yondashgan holda ularning potentsialini yanada oshirishda raqamli texnlogiyalarni o’rni yanada dolzarb. IoT (Internet of Things), Big data, sunʼiy intellekt (AI) va blokcheyn texnologiyalari kabi raqamli texnologiyalardan foydalanish sohadagi muammolarni hal qilish uchun yangi imkoniyatlarni taqdim etadi. Ushbu texnologiyalar kompaniyalarning biznes yuritish uslubini o'zgartirmoqda, chunki ular operatsion tartiblarga ta'sir qiladi va mijozlar, yetkazib beruvchilar va manfaatdor tomonlar bilan aloqa o'rnatishning yangi usullarini yaratadi[1]. Oddiyroq qilib aytganda, qishloq oziq-ovqat sohasida raqamli texnologiyalardan foydalanish daromadlarni oshirish va qishloq-oziq-ovqat yetkazib berish zanjiri ishtirokchilariga bosimni kamaytirish orqali barqaror muammolarni hal qilishga qaratilgan. Bu omillar ularning nazorati ostida bo'lmagan murakkab, tashqi omillarga (masalan, ob-havo sharoiti, bozor xattiharakatlari va siyosat) duch keladi, ammo raqamli texnologiyalar ularga ehtiyojlarning mavjud tendentsiyalarini vizualizatsiya qilish orqali o'z vaqtida javob berishga yordam beradi. Qishloq xo’jaligi oziq-ovqat sanoatida raqamli texnologiyalar turlari va foydalanish o’rinlari. IoT (Internet of Things)- bu IoT qurilmalar va bulutli tizimga (Cloud) ulanadigan ma’lumotlarni almashadigan qurilmalarning o’zaro tizimi. IoT qurilmalari qishloq xo’jaligidagi biochip transporderi o’rnatilgan fermadagi har qanday hayvon, issiqxonadagi namlik to’g’risidagi ma’lumotlarni uzatuvchi datchiklar bo’lishi mumkin, ya’ni tarmoq orqali internet protokoli manziliga yuborilishi mumkin bo’lgan har qanday ma’lumotni uzatuvchi obyekt. IoT platformasi “smart qishloq xo’jaligi” deb ham ataladi. Qishloq oziq-ovqat sanoatidagi IoT platformalari harorat, namlik, rangni kuzatishga va chidamliligini oshirishga qaratilgan bo’lib bu qishloq xo’jaligini yetishtirish bosqichida aniq monitoring ma’lumotlarini ta’minlagan holda yuqori hosildorlikka erishishda va suvdan foydalanishda optimallashtirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Big data(BD) texnologiyasi beshta “V”( volume (hajm), velocity (tezlik), variety(xilmaxillik), veracity (haqiqiylik), value (qiymat)) bilan tavsiflanadi.[5] BD shunchalik katta hajmdagi, tez o’zgaruvchan, har xil qimatdagi ma’lumotlar va ularni boshqarishda an’anaviy ma’lumotlar tizimi bilan ishlash murakkab hisoblanadi. BD texnologiyasini qishloq xo’jaligi oziq-ovqat sanaoatida qo’llashning ahamiyatini quyidagilarda ko’rishimiz mumkin: - yangi bilimlarni yaratish uchun fermerlar ma'lumotlarini kengaytirish; - innovatsion xizmatlar va jarayonlarni yaratish; -qishloq xo'jaligi uchun AKT va kelajak fabrikalari (FoF) bilan bog'langan BD modellarini kengaytirish va moslashtirish.[2] Sun’iy intellekt(AI) - bu yig’ilgan ma’lumotlar asosida vaziyatlarni tahlil qilib qaror qabul qiluvchi, o’zgarishlarni bashorat qiluvchi va yechimlar beruvchi insonga o’xshab fikrlaydigan robotlar, kompyuterlar va qurilmalar yaratilishi. Sun’iy intellektdan mahsulotlarni saralash, tasniflash va qadoqlash, ekinlar hosildorligini prognoz qilish va oziq-ovqat xavfsizligi xavflarini aniqlash kabi vazifalarni avtomatlashtirish uchun foydalanish mumkin. Bundan tashqari, xavf omillarini yumshatish, oziq-ovqat xavfsizligini yaxshilash va o'zini o'zi ta'minlashga erishish, shu bilan birga qashshoqlikni kamaytirish, ochlikni kamaytirish va tabiiy resurslarni saqlash uchun foydalanish mumkin. Avtomatlashtirish va robotlashtirish- Qishloq xo‘jaligida oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlashda robototexnika ekish, ekish, begona o‘tlardan tozalash, terish, ishlov berish, yig‘ishtirib olish, kesish, kesish va qadoqlash kabi vazifalarni avtomatlashtirishi mumkin, shu bilan samaradorlikni oshiradi va mehnat xarajatlarini kamaytiradi. Zipdo beta “Essential Technology In Farming Statistics In 2024” saytidagi statistik ma’lumotlarga ko’ra 2050-yilga borib raqamli qishloq xo‘jaligi global hosildorlikni 67 foizga oshirishi mumkinligi aytilgan. Yuqoridagi o’rganilgan tadqiqotlar ham ushbu sektorda raqamli tranformatsiyalarni tatbiq qilishning ahamiyatini ta’kidlaydi. Qishloq xo’jaligi oziq-ovqat sanoatining har bir bosqichidagi ishtirokchilar, ya’ni hosilni yetishtiruvchidan to iste’molchigacha uning foydali jihatini ko’rishimiz mumkin. Shu bilan birga raqamli texnologiyalarni amamliyotga joriy qilishning ahamiyatini o’rganish natijasida shu narsa ayon bo’ldiki, undagi cheklovlar ularni qo’llash qimmatligi va kadrlar yetishmovchiligi bo’lib ko’zga tashlandi. Bu muammolarni yengishda esa ularga yanada investitsiyalarni jalb va kadrlar salohiyatini oshirish takliflari ilgari surilishi lozim.
|
| |
