“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali
http://iqtisodiyot.tsue.uz/journal
384
савдода –
82,1 фоиз, экспортда –
22,3 фоиз, импортда –
48,7
фоиз ва хизматлар
соҳасидаги –
51,5 фоиз улуши аниқ
кўрсатилган.
Иқтисодий фаолият турлари бўйича энг кўп кичик
корхона ва микрофирмалар
савдода 38459 та, саноатда 19285 та, қишлоқ, ўрмон ва балиқчилик хўжалигида 11710
та, қурилишда 6330 та, яшаш ва овқатланишда 6621 та, ташиш ва сақлашда 2642 та
ташкил этилган. Мазкур қайд этилган кўрсаткичлардан кўриш мумкинки,
кичик
бизнес субъектлари миллий иқтисодиётнинг муҳим тармоқ
ва соҳаларида асосий
улушни эгаллаган ҳолда уларнинг ривожида муҳим ўрин тутган.
Кичик бизнес субъектларининг ҳаракатчанлиги,
оддий ташкилий тузилмаси,
маблағлар айланувчанлигининг юқори тезлиги, инсон ва молиявий ресурсларнинг
тақчиллиги, мулкдор ва менежернинг ягоналиги каби анъанавий хусусиятлари билан
бир қаторда бизнесни диверсификация қилиш имкониятининг чекланганлиги ва Start
-
up шаклида фаолият олиб боришни қўшимча равишда келтиришимиз мумкин. Шу
билан бирга, айрим хусусиятлар кичик бизнес субъектларида молиявий бошқарув
жараёнига баъзи ҳолларда ижобий, баъзи ҳолларда эса салбий таъсир кўрсатади.
Кичик бизнес субъектларида бизнесни диверсификация қилиш амалиёти
камдан
-
кам учрайди. Юқорида кўриб чиққанимиздек, кичик бизнес субъектларининг
аксарият қисми савдо соҳасида фаолият юритади. Бундан ташқари, агар кичик бизнес
субъектлари савдо
билан шуғулланса, унда, тартибга кўра, бу бир ҳил гуруҳ
товарлари
савдоси бўлиб, уни тўлиқ
диверсификация сифатида ҳисоблаб бўлмайди. Бир
томондан, фаолиятнинг бир соҳасида ишлаш ушбу маҳсулот бозорини,
унинг
хусусиятлари ва ривожланиш имкониятларини батафсил ўрганиш орқали юқори
самарадорликка
эришишга
имкон
беради.
Бошқа
томондан,
фаолиятни
диверсификациялаш имкониятининг чекланганлиги, иқтисодий
фаолиятнинг турли
кўринишлари ва йўналишларида фаолият юритадиган йирик холдинг компаниясида
бўлгани каби, унинг таркибий қисмларидан
бирини эмас, балки бизнесни тўлиқ
йўқотиш хавфини оширади. Бундан ташқари, диверсификациянинг йўқлиги ташкилот
фаолиятининг асосий турлари (операцион, инвестиция, молиявий фаолият)
орасида
ички менежмент нуқтаи назаридан ҳам намоён
бўлади.
