|
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 2, mart-aprel, 2021 yilBog'liq 15-son MHXS. Moliyaviy hisobotning xalqaro hisobi, 1 - lab, 1-topshiriq. Chiziqli algebra, 7-Sud-buxgalteriya-ekspertizasi.-D.Jalolova-va-boshq-2005-oquv-qollanma“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 2, mart-aprel, 2021 yil
82
2/2021
(№
00052)
http://iqtisodiyot.tsue.uz
Мезонларнинг қўлланилишини амалий мисолларда кўриб ўтамиз.
1-мисол. Ташкилот харидорга шартнома бўйича асбоб-ускунани сотди.
Бундан ташқари ушбу асбоб-ускунани ўрнатиш ва бир йил давомида техник хизмат
кўрсатиш бўйича бажарилишларга оид мажбуриятларни ўз зиммасига олди. Ушбу
ҳолатда қандай фарқланувчан бажарилишларга оид мажбуриятларни қайд этиш
мумкин.
Келтирилган мисолимизда бир вақтнинг ўзида асбоб-ускунлар монтажи ва
техник хизмат кўрсатилишини бошқа корхона амалга ошириш мумкин ёки биздан
алоҳида сотиб олишлари мумкин. Бу ўз навбатида монтаж ва техник хизмат
кўрсатишни алоҳида фарқланувчи хизмат сифатида тан олишнинг индикатори бўлиб
ҳисобланади. Ушбу мисолимизда монтаж ва техник хизмат кўрсатиш бошқа
ташкилотлар ёки тўлов асосида асбоб-ускунани сотишини амалга оширган корхона
томонидан амалга оширилиши мумкинлиги биринчи мезоннинг бажарилишини
таъминлайди.
Хулоса қиладиган бўлсак, биринчи мезон бўйича юқорида қайд қилинган
мисолда учта бажарилишга оид мажбурият алоҳида фарқланувчи деб тан олиниши
мумкин: 1) асбоб-ускуналарни сотиш; 2) асбоб-ускунани монтаж қилиш; 3) техник
хизмат кўрсатиш.
2-мисол. Ўқув маркази “Молиявий ҳисоб – 1” курси бўйича 60 соатлик дарс
машғулотларини ўтиш бўйича шартнома тузди. Ушбу шартномага мувофиқ
дарснинг биринчи куни ўқув қўлланмасини тақдим этиш мажбуриятини олган.
“Ўқув қўлланмасини тақдим этиш”ни алоҳида бажарилишларга оид мажбурият
сифатида қайд этиш мумкинми.
Ўқув маркази ўқув қўлланмасини алоҳида сотиши ҳам мумкин. Бу унинг
фарқланувчан эканлигидан далолат беради. Шу боис, ушбу мисолда иккита
бажарилишларга оид мажбуриятларни идентификация қилиш мумкин: 1) “Молиявий
ҳисоб - 1” курси бўйича 60 соатлик дарс; 2) ушбу курсга мўлжалланган ўқув қўлланмаси.
Иккинчи мезон доирасида “шартноманинг матнида товар ва хизматлар
фарқланувчи бўлиб ҳисобланадими” деган савол ўрганилади. Бунда, ушбу
бажарилишга оид мажбуриятлар ўртасида салмоқли интеграция йўқлиги (уларнинг
турли вақтларда алоҳида сотиб олиш мумкинлиги), яъни бир-биридан ажратиш
мумкинлиги, биттасининг амал қилиши бошқасининг салмоқли ўзгариши,
модификация қилишга олиб келмаслиги аниқланиши талаб этилади. Юқоридаги
мисолимизда асбоб-ускуналарнинг монтаж қилиниши ушбу асбоб-ускунанинг ички
деталларининг ўзаришига олиб келмайди, фақат монтаж доирасида асбоб-ускуна
ўрнатилади, унинг ички қисмларига жиҳозлар жойлаштирилмайди. Шу боис, асбоб-
ускуналарни монтаж қилиш бу иккинчи мезон бўйича ҳам фарқланувчан бўлиб
ҳисобланади.
15-сон МҲХС ташкилотнинг товар ёки хизматларни етказиб бериш бўйича
ваъдаси алоҳида идентификацияланадиган бўлиб ҳисоблашнинг мезонларига
қуйидагиларни киритади:
“ташкилот кўриб чиқилаётган товар ва хизматларни шартнома доирасида ваъда
қилинган бошқа товар ва хизматлар билан интеграция қилиш бўйича салмоқли
хизматларни амалга оширади;
|
| |
