|
Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 2-son 284 “qishloq xo‘jaligi ishlaTadqiqot metodologiyasi.
Qishloq xo‘jaligi
ishlab chiqarishida samaradorlikni oshirishning
nazariy va uslubiy asosini mamlakatimiz va xorijiy
olimlar va mutaxassislarning tadqiqot ishlari, o‘rga
-
nilayotgan jarayonlarni tahlil qilishga kompleks
tizimli yondashuv, iqtisodiyotning eng muhim ma-
sa
lalari bo‘yicha O‘zbekiston qishloq xo‘jaligiga oid
qonunchilik va me’yoriy
-huquqiy hujjatlar va dav-
lat organlarining dasturiy va prognozli ishlanmalari
xizmat qilgan. Tadqiqot jarayonida monografik,
mavhum-mantiqiy, analitik, kuzatish, tahlil qilish,
taqqoslash, umumlashtirish kabi maxsus ilmiy usul-
lar qo‘llanilgan.
Tahlil va natijalar.
Avvalo, keyingi yillarda
O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligida institutsional o‘z
-
ga
rishlar faol amalga oshirilmoqda. Qishloq xo‘jali
-
gini rivojlantirishga davlatimiz tomonidan katta
e’tibor qaratilmoqda. Suv resurslari yo‘qotilishini
kamaytirish, qishloq xo‘jalig
i yerlarining eroziya va
degradatsiyasining oldini olish bo‘yicha faol chora
-
tadbirlar amalga oshirilmoqda. Davlat tomonidan
qishloq xoʻjaligi yerlarini koʻpaytirish imkoniyatlari
-
ning amalda yoʻqligi sharoitida qishloq xoʻjaligini
yanada rivojlantirishning ekstensiv modelidan
inten
siv modeliga oʻtilmoqda, bu esa qishloq xoʻjali
-
gi ishlab chiqaruvchilarini qoʻllab
-quvvatlashni ku-
chaytirishni nazarda tutadi. Avvalo, moliyaviy re-
surslar va butun ishlab chiqarish zanjiri bo‘ylab xa
-
rajatlarni kamaytirish shart-sharoitlarni yaratish
orqali amalga oshiriladi.
Ayni paytda O‘zbekistonda tomchilatib va
yomg‘irlatib sug‘orish texnologiyalari uskunalarini
joriy etish, burg‘ulash suvi uchun quduqlar qurish
va nasos stansiyalarini o‘rnatish uchun kreditlar,
shu jumladan, xorijiy valyutada
mablag‘ ajratish
,
dav
lat tomonidan qo‘llab
-
quvvatlash choralari qo‘l
-
lanilmoqda.
Natijada mavjud suv resurslaridan samarali
foydalanish maqsadida jami 512 ming gektar yoki
2020-
yilga nisbatan 5 barobar ko‘p maydonda suvni
tejovchi texnologiyalar joriy etildi.
Davlat tomonidan qo‘llab
-quvvatlash mexa-
nizmlari zamon talablariga moslab borilayotganligi
sababli suvni tejaydigan texnologiyalar 2021-yil-
ning o‘zida 433 ming gektar maydonda joriy etildi
va ularning umumiy ko‘rsatkichi sug‘oriladigan
maydonlarning 17 foizini tashkil qildi [13].
O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi va
-
zirligining ma’lumotlariga ko‘ra, respublika bo‘yicha
g‘o‘zani tomchilatib sug‘orishda suv sarfi 30
-40,
mehnat sarfi 50-
60, mineral o‘g‘itlar sarfi 5
0 %ga-
cha, yonilg‘i moylash materiallari sarfi esa 2,7 mar
-
taga qisqaradi. Suvdan foydalanish koeffitsiyenti
20 %ga oshadi [14].
Xususan, paxta va gʻalla yetishtiruvchilar
uchun davlat tomonidan ishlab chiqarish resursla-
riga
(yoqilgʻi
-moylash materialla
ri, urugʻlik, oʻgʻitlar,
oʻsimliklarni himoya qilish vositalari va
hokazo)
subsidiyalar ajratiladi.
Tomchilatib sug‘orish texno
-
logiyasini joriy etayotgan paxta xomashyosi ishlab
chiqaruvchilari uchun gektariga 8 million so‘m miq
-
dorida subsidiyalar ajratilmoqda.
Meva mahsulotlari ishlab chiqaruvchilar
uchun tomchilatib sug‘orish tizimini joriy etish va
purkagich uskunalari xarid qilish uchun gektariga 6
million so‘m subsidiya ajratilmoqda. Shuningdek, 35
gektar maydonda sug‘orish uchun burg‘ulash va
quduqlar qazishga, jumladan, daryolar, kanallar va
boshqa suv havzalaridan foydalanish uchun nasos
stansiyalari qurishga 120 million so‘m mablag‘ ajra
-
tilmoqda.
Vinochilik va vinochilik bilan shug‘ullanuv
-
chi
lar uchun imtiyozli kreditlar 7 yilgacha bo‘lgan
muddatga beriladi, ular foiz stavkasi bilan 3 yilga-
cha bo‘lgan imtiyozli davrni o‘z ichiga oladi va bank
-
ning 3 foizgacha bo‘lgan marjasini hisobga olgan
holda qayta moliyalash stavkasining 50 foizidan
oshmaydi.
|
| |
