14
2-BOB. SANOAT - MILLIY IQTISODIYOTNING YETAKCHI
TARMOG‘I
2.1. Sanoatning milliy iqtisodiyot rivojidagi roli va o‘rni
Sanoat – moddiy ishlab chiqarishning eng yirik, yetakchi tarmog‘idir. Unda
mehnat qurollari (vositalari), mehnat buyumlari va xalq iste’mol tovarlarining
ko‘pchilik
qismi yaratiladi; mashina va mexanizmlarning barcha turlari, bino va
inshootlarning konstruktiv
elementlari ishlab chiqariladi; yer osti boyliklari qazib
olish amalga oshiriladi; mineral, o‘simlik va hayvon
xom ashyosiga ishlov beriladi,
keng iste’mol mollari tayyorlanadi va h.k.lar.
2.1- j a d v a l
O‘zbekiston Respublikasining asosiy rivojlanish ko‘rsatkichlari - ijtimoiy-
iqtisodiy ko‘rsatkichlar
2011y.
2012y.
2013y.
2014y.
2015y.
2016y.
2017 y.
2018y.
Yalpi ichki
mahsulot
(mlrd. so‘m)
78 764,2 97 929,3 120861,5 145 846,4 171 808,3 199 325,1 302 536,8 407 514,5
Aholi jon
boshiga yalpi
ichki
mahsulot
(ming so‘m)
2 684,6 3 289,0
3 996,3
4 741,8
5 489,3
6 258,6
11970,6 12 365,6
YaIMda
xizmatlar
hajmi
(mlrd.sum)
34 407,3 43 465,4 53 941,4 64 673,5 76 412,1 90 202,9 116795,7 133847,9
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari
Sanoat iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini ishlab chiqarish vositalari, mehnat
qurollari bilan ta’minlaydi.
Milliy iqtisodiyot, fan, maorif, madaniyat, sog‘liqni
saqlash, sport, turizm va boshqa sohalar rivoji sanoatning taraqqiyot darajasiga
bog‘liq.
Ishlab chiqarish kuchlari va munosabatlari taraqqiyotida
sanoatning tarixiy roli
beqiyosdir. Shu sababli uning rivoji va samaradorligi qanchalik yuqori bo‘lsa,
davlatning mavqei shunchalik kuchli bo‘ladi va aholi turmush darajasi yanada
yaxshilanib boradi.
Sanoat jamiyatning yetakchi kuchi bo‘lgan ishchilar sinfini o‘zida birlashtiradi.
Sanoat rivoji tufayli unda band bo‘lgan xodimlarning soni ko‘payadi, ularning bilimi
va ilmi, mahorati ortadi, kadrlar salohiyati yuqori darajaga ko‘tariladi.
Sanoat sohasida mehnatni ijtimoiy tashkil etishning eng oliy turi bo‘lgan
konsentratsiyaning yuqori darajasi va shu asosda ijtimoiy ishlab chiqarishni
uyushtirshning
ilg‘or
usullari
-
mahalliylashtirish,
ixtisoslashtirish
va
diversifikatsiyalash, kooperativlashtirish va kombinatlashtirish
sohasida ustunlik
qiladi.
Faqat yirik mashina industriyasigina fan va texnika hamda innovatsiyaning
barcha yutuqlarini mujassamlashtirib, mehnatni texnika
bilan qurollantirishi va
15
unumdorligini yuqori darajaga ko‘tara oladi.
Sanoat va ayniqsa, uning eng muhim sohasi bo‘lgan og‘ir sanoat mamlakatda
kengaytirilgan takror ishlab chiqarishning asosi hisoblanadi.
U moddiy-texnika
vositalarini o‘zi va boshqa tarmoqlar uchun takror ishlab chiqarish bilan bir vaqtda
jamiyat a’zolari o‘rtasidagi ijtimoiy-ishlab chiqarish munosabatlarini takomillashtirib
ham boradi.
2.2- j a d v a l
