338
4.Дўстмуратов
Р.Д.
«Аудит
асослари».
Т.;
«Ўзбекистон
миллий
энциклопедияси»-2003. 580 б.
5. Каримов А.А., Исломов Ф.Р., Авлоқулов А.З. «Бухгалтерия ҳисоби» Т.: -
«Шарқ» 2004
6. Қўзиев И.Н. Audit of financial reports, based on international accounting
standarsts. // European Journal
of Business and Economics,-Чехия Республикаси,
2011. №2–46 б.
ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ХАРАЖАТЛАРИ ВА УНДА ИЧКИ НАЗОРАТ
ЎРНАТИШ ТАРТИБИ
Бутунов Шаймардан Бедиёрович
Қарши Муҳандислик Иқтисодиёт
институти катта ўқитувчиси
Аннатация:
Корхоналарда харажатларини назорат қилиш ички назорат
тизимини жорий этиш орқали амалга ошириш ўзининг ижобий самарасини
беради. Ички назорат тизиминининг қай даражада
ташкил этилиши ва доимо
назоратда бўлиши корхона фаолиятидаги салбий оғишишларнинг олдини олиб,
корхонанинг эртанги мавқеини мустаҳкамлаб боради.
Калит сўзлар:
Ички назорат, фойда, харажат, маҳсулот таннархи,
рентабеллик,
1.
Кириш.
Иқтисодиётни
модернизациялаш
шароитида
хўжалик
юритувчи
субъектлар ишлаб чиқариш фаолиятининг самарадорлигини акс эттирадиган
кўрсаткичларнинг умумий тизимида маҳсулот таннархи кўрсаткичи
асосий
ўринни эгаллайди. Чунки маҳсулот таннархини камайтириш хўжалик юритувчи
субъект фойдасининг ошишига, фаолиятини кенгайтириш учун қўшимча
имкониятлар
яратилишига
олиб
келади.
Бу
борада
Ўзбекистон
Республикасининг Президенти Ш. Мирзиёев ўз маърузаларида қуйидагиларни
таъкидлаган: “Биринчи – ислоҳотларнинг қай даражада самара бераётганини
кўрсатадиган мақсадли дастурларни амалга ошириш натижадорлиги. Булар
339
қаторида саноат ва бошқа тармоқларни ривожлантиришнинг қуйидаги
иқтисодий ва молиявий кўрсаткичларини келтириш мумкин: ишлаб чиқариш
қувватларининг
аҳволи,
харажатлар
ва
таннархни
пасайтириш,
маҳаллийлаштириш ва
рентабеллик даражасини, маҳсулот рақобатдошлигини
сўзсиз ошириш”
10
.
Корхонада бошқарув ҳисобини ташкил этиш жараёнида раҳбарият ички
назорат тизимини ташкил қилишга ҳам алоҳида эътибор қаратиши лозим деб
ҳисоблаймиз. Ички назорат тизиминининг қай даражада ташкил этилиши ва
доимо назоратда бўлиши корхона фаолиятидаги салбий оғишишларнинг
олдини олиб, корхонанинг эртанги мавқеини мустаҳкамлаб боради,
чунки
маҳсулотни ишлаб чиқариш қанчалик мукаммал бўлса, унинг эртаси шунчалик
мустаҳкам бўлади, бу эса ўз-ўзидан соф рақобат шароитида маҳсулот
рақобатбардошлигини ошириб қолмасдан, балки унинг узоқ давр яшашини
таъминлаб ҳам беради.
