827
fikrlarini
keltirib
o’tish
joizdir,
―Makroiqtisodiy
barqarorlikni
yanada
mustahkamlash va iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlarini saqlab qolish,
jumladan, davlat byudjeti barcha darajada mutanosib,
milliy valyuta va ichki
bozordagi narx darajasi barqaror bo’lishini ta‘minlash – eng muhim ustuvor
vazifamizdir.
Xususan, byudjet tashkilotlari va muassasalari hamda davlat ulushi mavjud
bo’lgan korxonalarning hisobi alohida yuritilishi, shuningdek vazirlik va
idoralarning byudjetdan tashqari mablag’lari konsolidatsiyalashgan byudjetda aks
ettirilmasligi Davlat byudjeti mablag’larining shaffofligini to’liq ta‘minlashga
to’sqinlik qilmoqda.
Mahalliy byudjetlarni mustaqil ravishda belgilab
olish imkonini beradigan
byudjetlararo
transfertlarni
hisoblashning
shaffof
metodologiyasini
ishlab
chiqilmagan.
Davlat xaridlari va investitsiyalarini boshqarish samaradorligini oshirish,
davlat qarzini boshqarish strategiyasini ishlab chiqish, davlat aktivlari va
majburiyatlarini boshqarish uchun tavakkalchiliklarni baholashning samarali
tizimini joriy etish taqozo etilmoqda.
Ko’rsatib o’tilgan kamchilik va muammolar amalga oshirilayotgan byudjet
siyosatini obektiv va ishonchli baholash imkonini
bermaydi hamda byudjet
xarajatlarini o’rta muddatga mo’ljallangan davlat dasturlari bilan samarali tahlil
qilishga to’sqinlik qilmoqda.
Shu munosabat bilan, bugungi kunda davlat moliyasini sog’lomlashtirishga
qaratilgan ilmiy tadqiqot ishlari olib borish zarur hisoblanadi.
Mamlakatning uzoq muddatli rivojlantirish kontseptsiyalari hamda ustuvor
davlat dasturlari, xususan, 2022-2026 yillarda O’zbekiston Respublikasini
rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha
Taraqqiyot strategiyasi,
O’zbekison Respublikasi Prezidentining har yilgi Oliy Majlis palatalariga
murojaatnomasi, 2030 yilgacha Mamlakatning
ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanish
kontseptsiyasi hamda boshqa shu kabi davlat dasturlari Strategiyani ishlab chiqish
828
uchun asos bo’lib xizmat qildi.
Strategiyaning asosiy maqsadi har tomonlama puxta o’ylangan byudjet
siyosatini
olib
borishni,
mamlakatni
ijtimoiy - iqtisodiy rivojlantirishga
yo’naltirilayotgan byudjet mablag’laridan foydalanish
samaradorligini oshirishni,
ularning shaffofligi va ochiqligini ta‘minlashga qaratilgan davlat moliyasini
boshqarishning samarali tizimini yaratishdan iborat.
Strategiyaning maqsadlariga erishish uchun quyidagi asosiy vazifalarni
amalga oshirish zarur:
strategik maqsadlarga yo’naltirilgan hamda o’rta muddatga mo’ljallangan
soliq-byudjet siyosatini yuritish;
fiskal nazoratni kuchaytirish, birinchi darajali byudjet mablag’larini
taqsimlovchilari uchun ajratiladigan byudjet mablag’larining chegaralangan
miqdorlarini
Oliy
Majlis
tomonidan
belgilash
orqali
byudjet
jarayoni
ishtirokchilarining mas‘uliyatini
va hisobdorligini oshirish;
uzoq muddatga davlat moliyaviy barqarorligini ta‘minlashga yo’naltirilgan
soliq-byudjet siyosatini joriy etish;
byudjet jarayonining shaffofligi va byudjet ma‘lumotlarining ochiqligini
oshirib borish;
byudjetlararo munosabatlarni tubdan isloh qilish, mahalliy byudjetlarning
mustaqilligini va javobgarligini oshirish hamda byudjetlararo transfertlar taqdim
etishning shaffof mexanizmini joriy etish. Birinchi maqsaddan kelib chiqib, davlat
byudjeti daromadlari va xarajatlarini samaraliroq boshqarish
imkonini yaratish
maqsadida byudjet jarayoni ishtirokchilarining o’rni va byudjet vakolatlarini qayta
taqsimlash zarur.
Davlat byudjetining barqarorligi va daromadlarni prognoz qilish imkoniyatini
oshirish, shuningdek samarali davlat siyosatini yuritish, ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirish uchun belgilangan maqsadlarga erishish uchun byudjet jarayonining
barcha bosqichlarida vazirlik va idoralar faoliyatining o’zaro muvofiqligi va
hamkorligini ta‘minlash yuzasidan zarur tadbirlarni amalga oshirish.
829
Davlat byudjetining to’liqligi, ishonchliligi va Davlat
byudjetining strategik
yo’naltirilganligini oshirish maqsadida barcha davlat maqsadli jamg’armalari hamda
byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari shaxsiy g’azna hisobvaraqlaridagi
mablag’larni Davlat byudjetiga qo’shish choralarini ko’rish, shuningdek, byudjet
hisobotida
Davlat
byudjeti
va
davlat
maqsadli
jamg’armalarining
konsolidatsiyalashgan jami moliyaviy ko’rsatkichlarini yagona shaklda taqdim etish
zarur.
Davlat moliyasini boshqarishning yanada samarali
va oqilona tizimini
ta’minlash maqsadida byudjet tizimining byudjetlari o’rtasida xarajatlar bo’yicha
majburiyatlarni aniq ajratishni va daromad olish manbalarini mustahkamlashni
nazarda tutuvchi respublika va mahalliy byudjetlar o’rtasidagi byudjetlararo
munosabatlarni takomillashtirish zarur.
Ikkinchidan,
