Iqtisodiyotni raqamlashtirish sharoitida buxgalteriya hisobi, iqtisodiy tahlil va auditni xalqaro standartlar asosida rivojlantirish muammolari va istiqbollari

827 
fikrlarini 
keltirib 
o’tish 
joizdir, 
―Makroiqtisodiy 
barqarorlikni 
yanada 
mustahkamlash va iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlarini saqlab qolish, 
jumladan, davlat byudjeti barcha darajada mutanosib, milliy valyuta va ichki 
bozordagi narx darajasi barqaror bo’lishini ta‘minlash – eng muhim ustuvor 
vazifamizdir. 
Xususan, byudjet tashkilotlari va muassasalari hamda davlat ulushi mavjud 
bo’lgan korxonalarning hisobi alohida yuritilishi, shuningdek vazirlik va 
idoralarning byudjetdan tashqari mablag’lari konsolidatsiyalashgan byudjetda aks 
ettirilmasligi Davlat byudjeti mablag’larining shaffofligini to’liq ta‘minlashga 
to’sqinlik qilmoqda. 
Mahalliy byudjetlarni mustaqil ravishda belgilab olish imkonini beradigan 
byudjetlararo 
transfertlarni 
hisoblashning 
shaffof 
metodologiyasini 
ishlab 
chiqilmagan. 
Davlat xaridlari va investitsiyalarini boshqarish samaradorligini oshirish, 
davlat qarzini boshqarish strategiyasini ishlab chiqish, davlat aktivlari va 
majburiyatlarini boshqarish uchun tavakkalchiliklarni baholashning samarali 
tizimini joriy etish taqozo etilmoqda. 
Ko’rsatib o’tilgan kamchilik va muammolar amalga oshirilayotgan byudjet 
siyosatini obektiv va ishonchli baholash imkonini bermaydi hamda byudjet 
xarajatlarini o’rta muddatga mo’ljallangan davlat dasturlari bilan samarali tahlil 
qilishga to’sqinlik qilmoqda. 
Shu munosabat bilan, bugungi kunda davlat moliyasini sog’lomlashtirishga 
qaratilgan ilmiy tadqiqot ishlari olib borish zarur hisoblanadi. 
Mamlakatning uzoq muddatli rivojlantirish kontseptsiyalari hamda ustuvor 
davlat dasturlari, xususan, 2022-2026 yillarda O’zbekiston Respublikasini 
rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha Taraqqiyot strategiyasi, 
O’zbekison Respublikasi Prezidentining har yilgi Oliy Majlis palatalariga 
murojaatnomasi, 2030 yilgacha Mamlakatning 
ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanish 
kontseptsiyasi hamda boshqa shu kabi davlat dasturlari Strategiyani ishlab chiqish 

828 
uchun asos bo’lib xizmat qildi. 
Strategiyaning asosiy maqsadi har tomonlama puxta o’ylangan byudjet 
siyosatini 
olib 
borishni, 
mamlakatni 
ijtimoiy - iqtisodiy rivojlantirishga 
yo’naltirilayotgan byudjet mablag’laridan foydalanish samaradorligini oshirishni, 
ularning shaffofligi va ochiqligini ta‘minlashga qaratilgan davlat moliyasini 
boshqarishning samarali tizimini yaratishdan iborat. 
Strategiyaning maqsadlariga erishish uchun quyidagi asosiy vazifalarni 
amalga oshirish zarur: 

strategik maqsadlarga yo’naltirilgan hamda o’rta muddatga mo’ljallangan 
soliq-byudjet siyosatini yuritish; 

fiskal nazoratni kuchaytirish, birinchi darajali byudjet mablag’larini 
taqsimlovchilari uchun ajratiladigan byudjet mablag’larining chegaralangan 
miqdorlarini 
Oliy 
Majlis 
tomonidan 
belgilash 
orqali 
byudjet 
jarayoni 
ishtirokchilarining mas‘uliyatini va hisobdorligini oshirish; 

uzoq muddatga davlat moliyaviy barqarorligini ta‘minlashga yo’naltirilgan 
soliq-byudjet siyosatini joriy etish; 

byudjet jarayonining shaffofligi va byudjet ma‘lumotlarining ochiqligini 
oshirib borish; 

byudjetlararo munosabatlarni tubdan isloh qilish, mahalliy byudjetlarning 
mustaqilligini va javobgarligini oshirish hamda byudjetlararo transfertlar taqdim 
etishning shaffof mexanizmini joriy etish. Birinchi maqsaddan kelib chiqib, davlat 
byudjeti daromadlari va xarajatlarini samaraliroq boshqarish imkonini yaratish 
maqsadida byudjet jarayoni ishtirokchilarining o’rni va byudjet vakolatlarini qayta 
taqsimlash zarur. 

Davlat byudjetining barqarorligi va daromadlarni prognoz qilish imkoniyatini 
oshirish, shuningdek samarali davlat siyosatini yuritish, ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirish uchun belgilangan maqsadlarga erishish uchun byudjet jarayonining 
barcha bosqichlarida vazirlik va idoralar faoliyatining o’zaro muvofiqligi va 
hamkorligini ta‘minlash yuzasidan zarur tadbirlarni amalga oshirish. 

829 
Davlat byudjetining to’liqligi, ishonchliligi va Davlat byudjetining strategik 
yo’naltirilganligini oshirish maqsadida barcha davlat maqsadli jamg’armalari hamda 
byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari shaxsiy g’azna hisobvaraqlaridagi 
mablag’larni Davlat byudjetiga qo’shish choralarini ko’rish, shuningdek, byudjet 
hisobotida 
Davlat 
byudjeti 
va 
davlat 
maqsadli 
jamg’armalarining 
konsolidatsiyalashgan jami moliyaviy ko’rsatkichlarini yagona shaklda taqdim etish 
zarur. 
Davlat moliyasini boshqarishning yanada samarali va oqilona tizimini 
ta’minlash maqsadida byudjet tizimining byudjetlari o’rtasida xarajatlar bo’yicha 
majburiyatlarni aniq ajratishni va daromad olish manbalarini mustahkamlashni 
nazarda tutuvchi respublika va mahalliy byudjetlar o’rtasidagi byudjetlararo 
munosabatlarni takomillashtirish zarur. 
Ikkinchidan, 

Download 8,84 Mb.