K 5
4
3
2
1
1 2 3 4 5 L
Izokvanta chizig`i botiq shakldagi ko`rinishga ega, shuning uchun izokvanta chizig`i bo`yicha pastga harakat qilganimizda MRTS qisqarib boradi. Chekli texnologik almashtirish normasining kamayishi har qanday omildan foydalanish samaradorligi cheklanganligini ko`rsatadi. Ishlab chiqarishda kapitalni ko`proq mehnat bilan almashtirish mehnat unumdorligini pasayishiga olib kelsa, xuddi shunday mehnatni ko`proq kapital bilan almashtirish kapital qaytimini (bir-birlik qo`shimcha kapital hisobidan ishlab chiqariladigan qo`shimcha mahsulot miqdorini)
kamaytiradi. Ishlab chiqarish hajmini oshirish uchun balanslashgan resurslar kombinatsiyalari talab qilinadi.
MRTS chekli kapital mahsuloti MPK va chekli mehnat mahsuloti MPL bilan bog`liqdir. Bunday bog`liqlikni ko`rish uchun kapitalni mehnat bilan almashtirishda ishlab chiqarish hajmi ( Q *) o`zgarmaydi deylik, ya`ni almashtirish ( Q *) izokvanta chizig`ida amalga oshiriladi, deb qaraymiz.
Mehnat sarfining oshishi natijasida olingan qo`shimcha mahsulot
Q* quyidagiga teng: Q* MP L
L L L
Bu yerda MPL - qo`shimcha bir birlik mehnat sarfi hisobidan olingan
qo`shimcha mahsulot; L - qo`shimcha sarflangan mehnat.
K
Xuddi shunday qo`shimcha mehnat sarfi hisobidan qisqartirilgan kapital K ga to`g`ri keladigan ishlab chiqarish hajmining qisqarishi Q*
quyidagicha hisoblanadi:
Q* MP K
K K
K
Bu yerda: Q* - kapital sarfining qisqarishi hisobidan ishlab chiqarish hajminingqisqarishi;
qisqarishi.
K bilan
L ni almashtirishda ishlab chiqarish hajmi izokvanta
chizig`ida o`zgarmasligini hisobga olsak:
Q
Q
, teng va ishlab
K
L
chiqarish hajmining o`zgarishi nolga teng bo`ladi. Shunday qilib,
(MPL ) L (MPK ) K 0 .
Ushbu munosabatdan:
MPL MPK
K
L
MRTS.
Yuqoridagi munosabat shuni ko`rsatadiki, alohida izokvanta uchun kapitalni mehnat bilan ishlab chiqarish jarayonida uzluksiz almashtirish chekli kapital mahsuldorligini oshirishga va chekli mehnat mahsuldorligini kamayishiga olib keladi. Ikkala omilning o`zgarishi bunday chekli
texnologik almashtirish normasining kamayishiga va izokvanta chizig`ining to`g`rilanishiga olib keladi.
| 