|
JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONSBog'liq 154-157JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/ Volume–30_Issue-4_Iyun_2023
156
ayrim qismlari harakati natijasida havoda elastik to'lqinlar harakatini vujudga keltiradi.
Bunday to'lqinlarning hosil bo'lishiga olib keladigan harakatlanuvchi qismlarni o'z
navbatida mexanik, ayerodinamik, gidrodinamik va elektrodinamik turlarga bo'lib
qarash maqsadga muvofiqdir.
Mashina va mexanizmlarning ishlash prinsiplaridagi tavsiflari va shovqin
chiqarishga olib keladigan omillar har xil boʻladi. SHovqin hosil bo'lishiga sabab
bo'ladigan asosiy bitta band hammasi uchun umumiydir. Bu mashina va mexanizmlami
ishlatishda, ta'mirlashda standart talablariga rioya qilishdir. Qayd qilingan tadbirlarni
amalga oshirishda yo'l qo'yilgan noaniqliklar shovqin chiqishini asosiy omill
hisoblanadi. Mexanik shovqinlar. Ishlab chiqarishda mexanik shovqin chiqaruvchi
comillarga quyidagi masofada korish mumkin: har xil mashina mexanizmlar
qismlarining turli tezlanishda harakatlanishi natijasida kelib chiqadigan inversiya
kuchlari, birikmalardagi zarba kuchlari ta'sirida birikmalardagi ishqalanish kuchlari,
zarba yo'li bilan ishlov berish (toblash, shtampovka), mashina bajarayotgan ishga bog'liq
bo'lmagan shovqinlarga sharikli Mashina va mexanizmlarda, qurilmalarda, texnologik
liniyalarda shovqinni kamaytirish, detallarni tayyorlash sifatini oshirish, kam shovqin
hosil qiluvchi materiallardan foydalanish, uzanmalarni to'g'ri tanlash, eyilgan detallarni
o'z vaqtida almashtirish va shu kabi yo'llar orqali amalga oshiriladi. Masalan, dimalash
podshipniklari ishlash podniklariga almashtirish shovqin darajasini 10-15 dB ga, to'g'ri
tishli g'ildiraklarni boshqa g'ildiraklarga almashtirish 10-12 dB ga, zanjirli uzatmalar
o'rniga ponasimon tasmali uzatmalardan foydalanish 10-15 dB ga, tishli uzatmalarni
yig'ish sifatini oshirish S-10 dB ga kamaytirishga imkon beradi. Bunday tashqari
shovqin darajasini kamaytirishda aylanuvchi detallami balansirlash ham muhim rol
o'ynaydi.
Ma'lumki, gazlar va suyuqliklami quvurlarda harakatlanishi natijasida shovqin
hosil bo'ladi. Bunday tashqari, bunday shovqinlar shamollatkichlar, kompressorlar,
nasoslar va ichki yonuv dvigatellarini ishlashi vaqtida ham yuzaga keladi. Bunday
ayerogidrodinamik shovqinlar gazlar va suyuqliklarni uyurmasimon harakati natijasida
sodir bo'lganligi sababli, ulami manbasida kamaytirishning samarasi kam bo'ladi. SHu
sababli bunday shovqinlar darajasi uning yo'liga shovqinnt susaytiruvchi qurilmalar
o'matish orqali kamaytiriladi.
Xulosa.
Shovqin va titrash bevosita isnonlar faoliyati davomida duch keladigon hodisa
jarayonlardur. Bu jarayonda insonga turli xilda uning sog’lig’iga va kelasi faoliyatiga
tasir qiluvchi kasalliklar va tasirlar ko’rsatmay qolmaydi. Shovqinga keladigon bo’lsak
qayerga bormaylik har bir jabhada shovqinga tyrli hildagi tovushlarga duch kelamiz, bu
ovuchlarni bizni qulogimiz qabul qila olishidan ko’ra balandroq gersda tarqalyotgan
bo’lishi mumkin shu tovushlar insonlarning eshitish qobilyatiga jiddiy tasir o’tkazadi
albatta. Titrashga keladigon bo’lsak xodimlar ish jarayonida o’z dastgohlarida bo’ladimi
|
| |
